Εχουν περάσει πολλές δεκαετίες από την εποχή που ένα εμβληματικό τραγούδι προπαγάνδας, το χοροπηδηχτό «Faccetta nera» («Μαύρο προσωπάκι»), έψηνε τους Αιθίοπες να περιμένουν τους απελευθερωτές τους με τα μαύρα πουκάμισα για να τους δώσουν «νέο νόμο και νέο βασιλιά» και να τους κάνουν Ρωμαίους, ικανούς να παρελαύνουν μπροστά στον Ντούτσε και στον Βιτόριο Εμανουέλε τον Γ΄ ανεμίζοντας την ιταλική σημαία σαν βέροι Ιταλοί. Προ του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο πολεμικός φασισμός πούλησε πολύ αντιρατσισμό για να αγοράσει ελάχιστη αυτοκρατορία, και η Ιστορία κατέγραψε τι κέρδισε και τι έχασε ο Μουσολίνι στο τέλος.

Η Ιστορία όμως δεν σταματάει ποτέ να γράφει στα κιτάπια της, έτσι ενίοτε έχει περίεργα, σαρκαστικά γυρίσματα: εν έτει 2021 η Ιταλία δεν χρειάζεται να πάει στην Αφρική για να δει τα «μαύρα προσωπάκια» (εξαιρείται, βέβαια, η Λιβύη των πετρελαίων), έρχονται οι ίδιοι οι Αφρικανοί σε αυτήν. Αλλά η Ρώμη πια δεν θέλει μαύρους Ρωμαίους στους δρόμους και στις πλατείες της, ιδίως αυτή που διατηρεί εκλεκτικές συγγένειες με τον φασισμό. Τι τούμπα, ε!..

Σε κάποιους από τους παλιούς Ιταλούς, τους γηγενείς δηλαδή, δεν αρέσουν οι «νέοι Ιταλοί», δηλαδή οι μετανάστες ή οι απόγονοι μεταναστών ή οι μιγάδες. Στην Ιταλία ζει και βασιλεύει ο ρατσισμός, αποφαίνεται άρθρο στους Times του Λονδίνου (το οποίο, ως γνωστόν, διαθέτει δήμαρχο πακιστανικής καταγωγής). Το άρθρο αυτό υπογράφει ο Τομ Κίνγκτον και φιλοξενεί απόψεις αθλητών, καλλιτεχνών και άλλων της παραπάνω κατηγορίας – των «νέων Ιταλών». Κάποιοι από αυτούς τους «νέους Ιταλούς» είπαν στον βρετανό ανταποκριτή ότι υπάρχουν πολλοί «παλιοί Ιταλοί» που εξακολουθούν να μην πιστεύουν ότι μπορεί και ένας μαύρος ή μια μαύρη να είναι Ιταλός και Ιταλίδα. Φαίνεται ότι δεν είναι και τόσο παλιοί για θυμούνται τους στίχους του «Faccetta nera»…

Ο αθλητισμός δείχνει τον δρόμο

Την αφορμή για τις επισημάνσεις του ο Κίνγκτον τη βρήκε στο εφετινό «εντυπωσιακό αθλητικό καλοκαίρι της Ιταλίας», δηλαδή στις επιτυχίες των μαύρων αθλητών και αθλητριών στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα διαφόρων σπορ. Να, ο μιγάς Λαμόντ Μαρσέλ Τζέικομπς, γόνος Ιταλίδας και μαύρου Αμερικανού, πήρε το χρυσό μετάλλιο στον στίβο, στο αγώνισμα των 100 μέτρων ανδρών. Και η Πάολα Εγκόνου, κόρη νιγηριανών μεταναστών –όπως είναι και οι δικοί μας μπασκετμπολίστες Αντεντοκούμπο, δηλαδή– ηγήθηκε της προσπάθειας της Εθνικής Ιταλίας στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα βόλεϊ γυναικών.

Even the success of black Italian sports stars can be counter-productive. “The risk is that they are viewed as being Italian because they did something to deserve it — by bringing Italy glory, they earned it. But where does that leave everyone else?”https://t.co/T3fFxYOhkE

— Tom Kington (@tomkington) November 3, 2021

Αλλά ο ανταποκριτής δεν περιορίστηκε μόνο στα σπορ. Εδωσε και παραδείγματα «νέων Ιταλών» που θριαμβεύουν στα σόσιαλ μίντια: να, ο Κάμπι Λάμε, γιος σενεγαλέζων μεταναστών, ένα 20χρονο αγόρι που γεννήθηκε και μεγάλωσε στον ιταλικό Βορρά, κατάφερε να γίνει διασημότητα στο TikTok με τα βίντεό του, αποκτώντας 118 εκατομμύρια «οπαδούς». Ο Κίνγκτον παρατηρεί με θαυμασμό ότι ο νεαρός έγινε ο δεύτερος κατά σειράν σταρ αυτής της πλατφόρμας και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο συντάκτης των Times αναρωτήθηκε αν αυτές οι αδιαμφισβήτητες επιτυχίες των «νέων Ιταλών» είναι αρκετές ώστε να εμπεδωθεί στον ιταλικό λαό η ιδέα ότι και οι μαύροι είναι Ιταλοί. Στο κάτω κάτω έχουν περάσει δεκαετίες μετανάστευσης. Πώς είναι δυνατόν να μετράει ακόμη το χρώμα του δέρματος στη ζυγαριά της ιταλικής ταυτότητας; Με αυτά τα ερωτήματα να τον απασχολούν, πήγε και βρήκε «νέους Ιταλούς» και συνομίλησε μαζί τους. Οι περισσότεροι του είπαν ότι τα πράγματα είναι περίεργα, και του ανέφεραν περιστατικά από την καθημερινή ζωή τους που τεκμηριώνουν τη θέση τους.

Η Αμπριλ Μουβούμπι, με καταγωγή από τη Ζάμπια και από το Κονγκό, κάνει το μεταπτυχιακό της στην Μπολόνια: «Οι άνθρωποι μου λένε συχνά πόσο καλά ιταλικά μιλάω! Εκπλήσσονται! Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τους μαύρους ως Ιταλούς». Και οι συνεχείς αφίξεις υποψηφίων μεταναστών μέσω Λιβύης (περί τις 60.000 εφέτος) δεν είναι ντεκόρ σε μυθιστόρημα του Καμιλέρι αλλά πραγματικότητα που ξεσηκώνει τις διαμαρτυρίες των πολιτικών τύπου Σαλβίνι. «Δεν μας βοηθούν αυτές οι αποβάσεις, ούτε οι τρομοκρατικές επιθέσεις [των τζιχαντιστών] που γίνονται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη. Εκαναν πολλούς Ιταλούς να πιστεύουν ότι είμαστε τρομοκράτες που έφθασαν εδώ με βάρκα» είπε καθαρά και ξάστερα η Μουβούμπι.

Το πρόβλημα της υπηκοότητας

Ο βρετανός δημοσιογράφος έθεσε και το πρόβλημα που απασχολεί το ένα εκατομμύριο ανηλίκους αφρικανικής καταγωγής χωρίς «χαρτιά»: ο νόμος εμποδίζει αυτά τα παιδιά μεταναστών να υποβάλουν αίτηση ώστε να λάβουν ιταλική υπηκοότητα προτού συμπληρώσουν την ηλικία των 18 χρόνων, αν και έχουν γεννηθεί στην Ιταλία. Το έζησε στο πετσί της αυτό η πολίστρια Γκρέιτ Νάτσι, 16 ετών, νιγηριανής καταγωγής, που της απαγορεύτηκε η συμμετοχή στην Εθνική Ομάδα επειδή δεν διαθέτει διαβατήριο. Εννοείται ότι τον νόμο αυτόν τον υπερασπίζεται με φανατισμό η Λέγκα. Αλλά δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα των νεαρών Αφρικανών: στη Ρώμη υφίστανται συχνά ρατσιστικούς ξυλοδαρμούς, λένε οι Times, από διάφορες συμμορίες.

Το ότι οι Ιταλοί θεωρούν χαρακτηριστικό της ράτσας τους το λευκό της χρώμα επισημαίνει και η Ναντίσα Ουγιανγκόντα, γεννημένη στη Σρι Λάνκα. «Εδώ δεν είναι Βρετανία ή ΗΠΑ, μέρη στα οποία ένας μαύρος θεωρείται Βρετανός ή Αμερικανός» λέει. «Ακόμη και οι επιτυχίες του Τζέικομπς ή της Εγκόνου μπορεί να μην ωφελήσουν κανέναν άλλον μαύρο. Ο κίνδυνος είναι ότι θεωρούνται Ιταλοί επειδή έκαναν κάτι για να αξίζουν την τιμή, έφεραν δόξα στην Ιταλία, κέρδισαν για αυτήν. Ομως τι σημαίνει αυτό για όλους τους άλλους;».

Εμπνευση από τους Black Lives Matter

Η Ντάφνε Ντι Τσίντο, ηθοποιός με μητέρα από τις Σεϊχέλες, εξιστόρησε και αυτή τα παθήματά της, αν και είναι Ιταλίδα από τη Ραβένα και με πατέρα Ιταλό: «Ημουν σε ένα βενζινάδικο πριν από δύο εβδομάδες και με ρώτησαν από πού είμαι. Τους απάντησα από την Ιταλία. Μου είπαν ότι το χρώμα μου τους μπέρδεψε… Και στα μέρη μου μού έλεγαν ότι είμαι πολύ έξυπνη και δημιουργική για μαύρο κορίτσι. Ηταν συνεχής η υπενθύμιση ότι το να είσαι μαύρος σημαίνει ότι δεν έχεις ταλέντο ή προοπτική» είπε. Η Ντι Τσίντο συνειδητοποιήθηκε φυλετικά όταν πέρσι παραβρέθηκε σε μια συγκέντρωση των Black Lives Matter στο λονδρέζικο Χάιντ Παρκ, έγραψε ο Κίνγκτον. Μάλιστα γύρισε και μία ταινία για τη ζωή του Αλεξάνδρου των Μεδίκων, του επονομασθέντος «Μαυριτανού» («Alessandro il Moro»), ο οποίος κυβέρνησε στη Φλωρεντία τον 16ο αιώνα. Υποτίθεται ότι η μάνα του ήταν μία αφρικανή υπηρέτρια στο παλάτι, έτσι η ηθοποιός τον θεωρεί «ουσιαστικά τον πρώτο μαύρο ηγέτη της Ευρώπης».

Ηρθε η ώρα για θέσεις εξουσίας

Αλλοι «νέοι Ιταλοί» συνομιλητές του ανταποκριτή των Times δήλωσαν ότι ήρθε η ώρα να δει η Ιταλία περισσότερους μαύρους σε θέσεις εξουσίας, επειδή αυτό θα βοηθήσει τους «παλιούς Ιταλούς» να καταλάβουν ότι και οι μαύροι Ιταλοί είναι. Οι μαύροι Ιταλοί ζητούν να δουν μαύρους αστυνομικούς και μαύρους αξιωματούχους, ώστε να ανατραπεί η ιδέα ότι οι μαύροι είναι εγκληματίες. Φυσικά, πρώτα απ’ όλα θέλουν αλλαγή του νόμου περί υπηκοότητας.

Κλείνοντας το αφιέρωμά του στη «μαύρη Ιταλία», ο Κίνγκτον έγραψε ότι πολλοί Αφρικανοί δεύτερης γενιάς στρέφονται στα σόσιαλ μίντια με σκοπό να βρουν influencers που τους μοιάζουν. Να, σαν την εικοσάχρονη Μουφιντάτου Μουμούνι, η οποία μετανάστευσε στην Ιταλία από το Τόγκο όταν ήταν 7 ετών και τώρα χρησιμοποιεί το Instagram για να δώσει συμβουλές μόδας. Τι είδους είναι αυτές; Αφορούν το πώς μπορεί να φορεθεί η ισλαμική μαντίλα.

Τελικό συμπέρασμα διά στόματος ενός «νέου Ιταλού»: «Οι περισσότεροι Ιταλοί εξακολουθούν να μη θεωρούν τον μαύρο Ιταλό, αλλά υπάρχει η νέα γενιά που δεν αισθάνεται έτσι. Είμαστε στην αρχή, και έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News