Μία από τις μεγάλες αλλαγές, μεταξύ πολλών άλλων, που εκτιμάται πως θα φέρει η περαιτέρω ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) θα είναι και το τέλος της παραδοσιακής σχολικής τάξης. Τουλάχιστον αυτό προβλέπει ο Στιούαρτ Ράσελ, καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών στο Μπέρκλεϊ και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως στην ΤΝ.

Σύμφωνα με τον διακεκριμένο βρετανό επιστήμονα, οι εξατομικευμένοι τεχνητά νοήμονες «δάσκαλοι» τύπου ChatGPT θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν σημαντικά την εκπαίδευση και, κυρίως, να διευρύνουν την παγκόσμια πρόσβαση σε αυτήν, παρέχοντας εξατομικευμένα μαθήματα σε κάθε νοικοκυριό μέσω ενός έξυπνου κινητού. Συνομιλώντας με τη Χάνα Ντέβλιν, επιστημονική συντάκτρια του Guardian, εξήγησε ότι, πρακτικά, οι σύγχρονες τεχνολογίες καθιστούν δυνατή την παράδοση «του μεγαλύτερου μέρους της διδακτέας ύλης» σε όλες τις βαθμίδες και τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

«Η εκπαίδευση είναι το μεγαλύτερο όφελος που μπορούμε να επιδιώξουμε τα επόμενα χρόνια» είπε, πριν από τη συμμετοχή του (την Παρασκευή) σε μια διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γενεύη με αντικείμενο την ορθή και επωφελή χρήση της ΤΝ. «Θα πρέπει να είναι δυνατό μέσα σε λίγα χρόνια, ίσως έως το τέλος της δεκαετίας, να προσφέρουμε μια αρκετά υψηλού επιπέδου εκπαίδευση σε κάθε παιδί στον κόσμο. Αυτό είναι δυνητικά μετασχηματιστικό» συμπλήρωσε. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων ΤΝ στον ευαίσθητο τομέα της παιδείας εγκυμονεί επίσης κινδύνους, περιλαμβανομένης της πιθανότητας κατήχησης.

Επικαλέστηκε στοιχεία από μελέτες με «ανθρώπινους» δασκάλους που δείχνουν ότι η διδασκαλία ένας προς έναν μπορεί να είναι από δύο έως τρεις φορές πιο αποτελεσματική από την παραδοσιακή διδασκαλία στην τάξη, καθώς παρέχει στα παιδιά τη δυνατότητα να λαμβάνουν εξατομικευμένη υποστήριξη και να καθοδηγούνται κυρίως από την περιέργεια. «Η Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ δεν έχουν πραγματικά παραδοσιακές τάξεις. Εχουν δασκάλους, πιθανώς επειδή αυτό είναι πιο αποτελεσματικό» είπε.

Ωστόσο, είναι πρακτικά αδύνατο κάθε παιδί στον κόσμο να έχει τον προσωπικό του δάσκαλο. Γι’ αυτό η OpenAI (το αμερικανικό ερευνητικό εργαστήριο ΤΝ που ανέπτυξε και λάνσαρε το ChatGPT) επεξεργάζεται ήδη διάφορες εκπαιδευτικές εφαρμογές, ενώ τον περασμένο Μάρτιο ανακοίνωσε μια συνεργασία της με την Khan Academy, έναν εκπαιδευτικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό, για να τεστάρει έναν εικονικό δάσκαλο που υποστηρίζεται από το ChatGPT-4.

Αυτή η προοπτική μπορεί να προκαλέσει «εύλογους φόβους» μεταξύ των διδασκόντων για «λιγότερους εκπαιδευτικούς – ενδεχομένως ακόμη και κανέναν», παραδέχτηκε ο Στιούαρτ Ράσελ. Ο ίδιος, όμως, προβλέπει πως η ανθρώπινη εμπλοκή δεν πρόκειται να πάψει να είναι ουσιαστική, αλλά θα μπορούσε να διαφέρει σημαντικά σε σχέση με τον παραδοσιακό ρόλο που εξακολουθούν να διαδραματίζουν ακόμη οι διδάσκοντες, με τους συναδέλφους τους στην εποχή της ΤΝ να καλούνται, για παράδειγμα, να προωθούν πιο σύνθετες συλλογικές δραστηριότητες και να διδάσκουν στους μαθητές κοινωνική και πολιτική αγωγή και ηθική.

«Δεν έχουμε διεξαγάγει πειράματα, επομένως δεν γνωρίζουμε εάν ένα σύστημα ΤΝ θα είναι αρκετό για ένα παιδί. Υπάρχει το κίνητρο, υπάρχει η εκπαίδευση στη συνεργασία, το ζήτημα δεν είναι μόνο οι γνώσεις. Είναι σημαντικό να εξασφαλίσουμε ότι οι κοινωνικές πτυχές της παιδικής ηλικίας διατηρούνται και βελτιώνονται» σημειώνει ο Ράσελ.

Θα πρέπει επίσης να αξιολογηθούν με ιδιαίτερη προσοχή και οι όποιοι κίνδυνοι. «Ας ελπίσουμε ότι το σύστημα, εάν σχεδιαστεί σωστά, δεν θα πει σε ένα παιδί πώς να φτιάξει ένα βιολογικό όπλο. Νομίζω ότι αυτό είναι διαχειρίσιμο». Μια πιο εύλογη ανησυχία είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, η πιθανότητα πειρατείας λογισμικού από αυταρχικά καθεστώτα ή άλλους φορείς με σκοτεινούς σκοπούς. «Είμαι βέβαιος ότι η κινεζική κυβέρνηση ευελπιστεί (η ΤΝ) να είναι πιο αποτελεσματική στην ενθάρρυνση της πίστης στο κράτος. Υποθέτω ότι θα περιμέναμε αυτή η τεχνολογία να είναι πιο αποτελεσματική από ένα βιβλίο ή έναν δάσκαλο».

Ο βρετανός ειδικός επισημαίνει εδώ και πολλά χρόνια τους ευρύτερους υπαρξιακούς κινδύνους που θέτει η ΤΝ, ενώ τον περασμένο Μάρτιο συνυπέγραψε ένα διεθνές αίτημα (μαζί με άλλες κορυφαίες προσωπικότητες της ψηφιακής εποχής, μεταξύ των οποίων και ο Ελον Μασκ) για προσωρινή διακοπή του «ανεξέλεγκτου ανταγωνισμού» με στόχο την ανάπτυξη πανίσχυρων συστημάτων ΤΝ, την οποία ο Ράσελ σκέφτεται ως «γιγάντιο μαγνήτη στο μέλλον. Οσο πιο κοντά πλησιάζουμε, τόσο περισσότερο μας ελκύει» αναφέρει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι φαίνεται πως είμαστε πιο κοντά σε σχέση με το παρελθόν.

Ωστόσο, ο έλεγχος των συστημάτων ΤΝ θέτει τόσο ρυθμιστικές όσο και τεχνικές προκλήσεις, καθώς ακόμη και οι πλέον ειδικοί δεν γνωρίζουν πώς να ποσοτικοποιήσουν τους κινδύνους απώλειας του ελέγχου ενός συστήματος ΤΝ. Πάντως, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, η OpenAI ανακοίνωσε ότι θα αφιερώσει το 20% της υπολογιστικής ισχύος της στην αναζήτηση μιας λύσης για «την καθοδήγηση και τον έλεγχο ενός δυνητικά ευφυέστατου συστήματος ΤΝ και την αποτροπή του ενδεχομένου να καταστεί ανεξέλεγκτο και επικίνδυνο». 

Ειδικά όσον αφορά τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, «δεν έχουμε ιδέα πώς λειτουργούν. Δεν ξέρουμε αν είναι ικανά να συλλογίζονται ή να καταστρώνουν σχέδια. Μπορεί να έχουν εσωτερικούς στόχους που ακολουθούν – δεν ξέρουμε τι είναι» παραδέχεται ο Στιούαρτ Ράσελ.

Πέρα από τους άμεσους κινδύνους, τα συστήματα ΤΝ μπορεί να έχουν άλλες απρόβλεπτες συνέπειες για τα πάντα, από τη δράση κατά της  κλιματικής αλλαγής έως τις σχέσεις με την Κίνα. «Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, πολύ σύντομα δισεκατομμύρια, θα συνομιλούν συνεχώς με αυτά τα πράγματα. Δεν γνωρίζουμε προς ποια κατεύθυνση θα μπορούσαν να αλλάξουν την παγκόσμια κοινή γνώμη και τις πολιτικές τάσεις», εξηγεί.

«Θα μπορούσαμε να εμπλακούμε σε μια τεράστια περιβαλλοντική κρίση ή σε έναν πυρηνικό πόλεμο και να μη συνειδητοποιήσουμε καν γιατί συνέβη αυτό. Αυτά είναι απλώς συνέπειες του γεγονότος ότι, προς όπου κι αν κατευθύνεται η κοινή γνώμη, αυτό συμβαίνει με σχετικό τρόπο σε ολόκληρο τον κόσμο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News