Στον «Πληροφοριοδότη» του Μάρτιν Σκορσέζε υπάρχει μια σκηνή που δείχνει την πολυπλοκότητα της σχέσης των Kαθολικών με τη θρησκεία τους. Ο χαρακτήρας του Ματ Ντέιμον συζητά στο κρεββάτι με τη σύζυγό του για τη σχέση τους και της λέει: «Αν περιμένεις να σου ζητήσω διαζύγιο, είσαι γελασμένη. Είμαι καθολικός – προτιμώ να πεθάνω από τις τύψεις, παρά να συζητήσω για τα προβλήματά μου».

Η σχέση της Σινέντ Ο’Κόνορ με τον καθολικισμό ήταν εξίσου περίπλοκη. Αυτό που όλοι θυμόμαστε από τα δελτία ειδήσεων του Οκτωβρίου 1992, είναι η αποφασιστική εικόνα της αείμνηστης ιρλανδέζας τραγουδίστριας να σκίζει τη φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου μπροστά στην κάμερα, στη διάρκεια της εμφάνισής της στη θρυλική σατιρική εκπομπή του NBC, «Saturday Night Live» (SNL). Οι New York Times μας θυμίζουν την εμβληματική σκηνή – και τα απόνερα της.

Ηταν 3 Οκτωβρίου 1992, όταν στο τέλος της ακαπέλα διασκευής της στο τραγούδι «War» του Μπομπ Μάρλεϊ, η Σινέντ είπε με σοβαρό ύφος: «Εχουμε εμπιστοσύνη στη νίκη του καλού έναντι του κακού». Καθώς κρατούσε σφιχτά τις λέξεις, τεντώνοντάς τες σαν αποδοκιμασία, άρπαξε μια φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ και την κράτησε μπροστά στην κάμερα.

Οταν τελείωσε τη φράση της, συντόνισε την εκπνοή της με το σχίσιμο της φωτογραφίας τρεις φορές, ακολουθούμενη από την προτροπή «ας πολεμήσουμε τον πραγματικό εχθρό». Πέταξε τα κομμάτια στο έδαφος, αφαίρεσε τα ακουστικά της και βγήκε από τη σκηνή, προκαλώντας αποδοκιμασίες – και την αρχή της κακοφημίας της στην καλλιτεχνική κοινότητα.

Καθ ‘όλη τη διάρκεια της καριέρας της, η O’ Κόνορ –η οποία έφυγε από τη ζωή στα 56 της– ήταν μια ένθερμη ηθικολόγος, μια ασυμβίβαστη φωνή της κοινωνικής προόδου και μια τραγουδίστρια που έβρισκε την ακτινοβολία, τη δημοσιότητα και τη υστεροφημία του επαγγέλματός της ως είναι ένα είδος ασθένειας.

Ηταν επίσης μια τραγουδίστρια με άγρια χαρίσματα, ικανή να διοχετεύει το ανήσυχο πάθος της με ζωηρή δύναμη, και να κινείται ανάμεσα στους στίχους με δηκτική οξύτητα. Ηταν κάτι πολύ παραπάνω από μια απλή ποπ σταρ — έγινε υποστηρικτής μιας κοινωνικοπολιτικής δυσφορίας που άρχιζε να επικρατεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990, βασισμένης στην απόρριψη της ενθουσιώδους λάμψης και της κουλτούρας της εξουσίας-με-κάθε-κόστος, που επικράτησε στη δεκαετία του 1980.

Ετσι, σε μια εποχή όπου οι βραδινές τηλεοπτικές παραστάσεις μπορούσαν ακόμα να προκαλέσουν σεισμικές πολιτισμικές αλλαγές στη διάθεση του κοινού, η χειρονομία της ήταν μια ηφαιστειακή έκρηξη. Εγινε άμεσα στόχος — της θρησκευτικής Δεξιάς, άλλων διασημοτήτων και, όπως ανέφερε πολλά χρόνια αργότερα στα απομνημονεύματά της, μερικών νεαρών ανδρών που της πέταξαν αυγά, καθώς έβγαινε από το στούντιο το ίδιο βράδυ.

Αλλά τίποτα από αυτά δεν μείωσε τη δύναμη της διαμαρτυρίας της. Η Σινέντ ήταν μια αποφασισμένη ριζοσπάστρια. Σύμφωνα με πληροφορίες είχε κάνει κάτι ελαφρώς διαφορετικό στην πρόβα, και κράτησε τη φωτογραφία του Πάπα για την ζωντανή παράσταση. Η ίδια η φωτογραφία ήταν κρεμασμένη στον τοίχο της κρεβατοκάμαρας της μητέρας της Ο’Κόνορ, η οποία –σύμφωνα με όσα αποκάλυψε αργότερα η Σινέντ– την κακοποιούσε σωματικά και σεξουαλικά ως παιδί.

Γνώριζε ότι η εκπομπή ήταν ζωντανή, και η παράστασή της ήταν μέρος ενός σκετς για τις αθλιότητες των διακρίσεων και της κατάχρησης εξουσίας, με το πρόσχημα μιας ποπ σταρ που ερμηνεύει ένα τραγούδι. Προκάλεσε τις κάμερες και τους θεατές να κοιτάξουν αλλού. Κανείς δεν το έκανε.

Οι τιμωρητικές αντιδράσεις που αντιμετώπισε μετά το περιστατικό, θυμίζουν τους χρεοκοπημένους πολιτισμικούς πολέμους μιας διαφορετικής εποχής. Αρχικά της «απαγορεύτηκε» να εμφανιστεί ξανά στο «Saturday Night Live», και η εκπομπή την κορόιδευε συνεχόμενα στα προσεχή επεισόδιά της.

Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση του ιταλοαμερικανού βραβευμένου με Οσκαρ ηθοποιού, Τζο Πέσι, κεντρικού παρουσιαστή της εκπομπής της επόμενης εβδομάδας. «Θα σας πω ένα πράγμα: Είναι πολύ τυχερή που δεν ήταν στη δική μου εκπομπή. Γιατί αν ήταν στην εκπομπή μου, θα της έριχνα ένα χαστούκι» (γέλια και χειροκροτήματα από το κοινό). «Θα την έπιανα από τα… φρύδια» (περισσότερο γέλιο). Κάποια στιγμή, ο Πέσι σήκωσε θριαμβευτικά την κολλημένη με σελοτέιπ φωτογραφία του Πάπα, σαν λαϊκιστής πολιτικός που ξεσηκώνει τη βάση του.

Στο τέλος της ημέρας, η Σινέντ δικαιώθηκε απολύτως. Η κλίμακα της σεξουαλικής κακοποίησης που διαπράχθηκε εντός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και ήρθε στο φως της δημοσιότητας τα επόμενα χρόνια, ήταν συγκλονιστική. Η δικαίωση ήρθε, όμως, πολύ αργά – η διαμαρτυρία της φαινόταν πολύ μακρινή, αλλά η ζημιά που έκανε στην καριέρα της ήταν μόνιμη.

Εκείνη την εποχή, η O’Κόνορ είχε μόλις δύο χρόνια από τη διείσδυσή της στην αμερικανική αγορά – με τη σπαρακτική της διασκευή στο τραγούδι «Nothing Compares 2 U», που έγραψε ο Prince. Μετά την εμφάνισή της στο «S.N.L.», είχε μια χούφτα επιτυχίες, αλλά κυρίως αποσύρθηκε από τα φώτα της δημοσιότητας. Η, τελικά, απλώς διόρθωσε την πορεία της καριέρας της, απομακρύνοντας την από τους ανόητους και ζοφερούς συμβιβασμούς της συγκατάθεσης που απαιτεί η παγκόσμια αναγνώριση.

Οτι κι αν ισχύει, το σκηνικό με τη σωτογραφία του Πάπα σκίασε κάτι μάλλον εξίσου εξαιρετικά δυνατό – το τραγούδι που ερμήνευσε πριν την πράξη. Η διασκευή της στο «War» είχε στίχους ελαφρώς τροποποιημένους, που υπαινίσσονταν τις καταχρήσεις της Καθολικής Εκκλησίας, για τις οποίες διαμαρτυρόταν. Στην ίδια παράσταση ερμήνευσε δεικτικά και το (μάλλον προφητικό) τραγούδι της «Success Has Made a Failure of Our Home» (Η Επιτυχία Κατέστρεψε το Σπίτι μας).

Λιγότερο τραγουδώντας και περισσότερο διακηρύσσοντας, η Σινέντ αποδίδει το τραγούδι του Μάρλεϊ με μια δυναμική διαύγεια, προσγειώνοντας κάθε στίχο με νευρικές συλλαβές που διαρκούν μόλις ένα κλάσμα του δευτερολέπτου παραπάνω, σαν να υπενθυμίζει στον θεατή την ανάγκη να τις καταπιεί αμάσητες.

Η ερμηνεία της είναι σαν ύμνος – αναζωογονητική, ένα κάλεσμα στα όπλα για τους στερημένους, και μια κομψή ανατομή των αυταρχικών δυνάμεων που τους κρατούν δέσμιους. Τα φωνητικά της είναι επίπεδα και αποφασιστικά, αλλά το ουρλιαχτό της είναι πνευματικό και αδιαμφισβήτητο.

Η πιο αυθεντική στιγμή της ερμηνείας έρχεται ακριβώς πριν από τη μεγάλη χειρονομία στο τέλος. «Παιδιάααα! Παιδιάαααα!», η Σινέντ ψέλνει γλυκά, εφιστώντας τους πάντες στην προσοχή. Και αφού έχει εξασφαλίσει τα τεντωμένα αυτιά των ακροατών της, κουνάει το κεφάλι της δυνατά και ξεστομίζει μια γρήγορη, επείγουσα εντολή: «Αγωνιστείτε!».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News