«Ακόμα με συγκινεί η καλυμμένη από τους πυροβολισμούς φωνή του κατά την τελευταία του ομιλία. Διερωτώμαι τι αισθανόταν. Γνώριζε ότι έπρεπε να συμπεριφερθεί ως ήρωας» λέει η Ιζαμπέλ Αλιέντε συνομιλώντας με τον Ετσιο Μάουρο, πρώην διευθυντή και νυν αρθρογράφο της La Repubblica, με αφορμή τη συμπλήρωση εφέτος μισού αιώνα από το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του Αουγούστο Πινοτσέτ κατά του Σαλβαδόρ Αλιέντε και την αυτοκτονία του σοσιαλιστή εκλεγμένου προέδρου της Χιλής την ίδια ημέρα.

Τελευταία φορά, η μετέπειτα διάσημη συγγραφέας συνάντησε τον θείο της «έναν μήνα πριν από το πραξικόπημα. Ο πατριός μου ήταν πρέσβης στην Αργεντινή και συχνά επέστρεφε στη Χιλή για να αναφέρεται απευθείας στον πρόεδρο. Ημουν καλεσμένη μαζί του σε ένα γεύμα στο σπίτι του Αλιέντε. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που τον είδα ζωντανό» αναφέρει.

Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ο χιλιανός ηγέτης είχε αναφερθεί στην πολυεπίπεδη «οικονομική, πολιτική και κοινωνική» κρίση που είχε ξεσπάσει στη χώρα. «Ο Αλιέντε είχε κατά νου ένα δημοψήφισμα, ήθελε ο λαός να αποφασίσει αν η κυβέρνησή του θα έπρεπε να συνεχίσει ή όχι», θυμάται σήμερα, η ανιψιά του.

Το κλίμα τότε ήταν ήδη εκρηκτικό και γινόταν λόγος για το ενδεχόμενο πραξικοπήματος, «παρά τη μακρά δημοκρατική παράδοση της Χιλής. Ομως οι δεξιές εφημερίδες και η αντιπολίτευση παρότρυναν τις ένοπλες δυνάμεις να δράσουν, πετούσαν φτερά μέσα στη στρατιωτική ακαδημία αποκαλώντας τους στρατιώτες “κότες” επειδή δεν παρενέβαιναν δραστικά. Οπότε, ψυχανεμιζόμασταν μια πραξικοπηματική διάθεση στον αέρα, παρότι δεν γνωρίζαμε περί τίνος επρόκειτο, γιατί ποτέ δεν είχαμε βιώσει κάτι παρόμοιο» λέει η Ιζαμπέλ Αλιέντε, η οποία τον Αύγουστο του 1973 ήταν 31 ετών.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια εκείνου του γεύματος, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε είχε επίσης επισημάνει: «“Δεν θα εγκαταλείψω τη προεδρία έως ότου ολοκληρωθεί η θητεία μου ή πεθάνω”. Επρόκειτο για έναν ιερό όρκο. Ξαφνικά, σε εκείνη την οικογενειακή μάζωξη, φαινόταν πως εκείνος απευθυνόταν στην Ιστορία», εξηγεί η 80χρονη, πλέον, Αλιέντε.

Για τον διορισμό του Αουγούστο Πινοτσέτ στην αρχηγία των ενόπλων δυνάμεων της Χιλής από τον ίδιο τον Αλιέντε, μόλις 19 ημέρες πριν από το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, η ανιψιά του αρκείται να σημειώσει πως «τον εμπιστευόταν απόλυτα».

Για την αναπάντεχη επικράτηση, μετά από τέσσερις εκλογικές ήττες, του θείου της στις εκλογές του 1970, σημειώνει πως «κανείς δεν το περίμενε, ούτε καν ο θείος. Κέρδισε με οριακή διαφορά, με το 38% των ψήφων. Αλλά για τον λαό ήταν μια βραδιά γιορτής, με τον κόσμο να χορεύει στον δρόμο για τη νίκη. Ημουν εκεί και θυμάμαι την αίσθηση που επικρατούσε, ότι είχε συμβεί κάτι εξαιρετικό. Από την άλλη πλευρά, οι συγγενείς από την οικογένεια της μητέρας μου ήταν συντηρητικοί και γι’ αυτό ήταν τρομοκρατημένοι και φοβισμένοι, πεπεισμένοι ότι θα ερχόταν ο λαός και θα κατάστρεφε τα σπίτια τους και θα τους σκότωνε. Φυσικά, δεν συνέβη κάτι τέτοιο».

Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 η Ιζαμπέλ Αλιέντε, νεαρή δημοσιογράφος τότε, βρισκόταν στον δρόμο. «Πήγαινα προς το γραφείο με το μικρό μου αυτοκίνητο και παρατήρησα ότι οι δρόμοι ήταν άδειοι. Μετά άρχισαν να περνούν στρατιωτικά φορτηγά και όταν έφτασα στη δουλειά βρήκα τις πόρτες κλειστές. Ο θυρωρός μού είπε αμέσως: “Πήγαινε σπίτι σου, έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα, άνοιξε το ραδιόφωνο”. Ακουγε την ομιλία του Αλιέντε και έκλαιγε. Από τα παράθυρα είδαμε τα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν το προεδρικό μέγαρο και τον καπνό να ανεβαίνει. Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε: η αεροπορία μας βομβάρδιζε το κτίριο-σύμβολο της δημοκρατίας στη χώρα μας», θυμάται η Ιζαμπέλ Αλιέντε σχεδόν μισό αιώνα μετά.

Για  την απόφαση του χιλιανού σοσιαλιστή ηγέτη να θέσει τέρμα στη ζωή του, εξήγησε πως «ο Αλιέντε ήξερε ότι είχε έναν ιστορικό ρόλο: αντιπροσώπευε κάτι συγκεκριμένο, είχε εκλεγεί από τον λαό. Δεν μπορούσε να εκτοπιστεί ως πρόσφυγας από τον πραξικοπηματικό στρατό. Ούτε να ταπεινωθεί, να βασανιστεί και να σκοτωθεί από άπιστες ένοπλες δυνάμεις. Ηταν ο πρόεδρος. Είχε μεγάλη αίσθηση της τιμής αυτού του αξιώματος. Οπότε, νομίζω ότι σε εκείνο το σημείο ήταν πολύ ξεκάθαρο για εκείνον ότι έπρεπε να πεθάνει».

Ο ιταλός δημοσιογράφος σημειώνει πως στα βιβλία της η Ιζαμπέλ Αλιέντε περιγράφει τον θείο της ως έναν εύρωστο άνδρα με έξυπνο βλέμμα, λάτρη της καλής ζωής και των ωραίων γυναικών, ματαιόδοξο αλλά όχι επιπόλαιο. Εκείνη το επιβεβαιώνει: «Είχε επίσης έντονη αίσθηση του χιούμορ, κορόιδευε τον ίδιο του τον εαυτό. Ηταν πολύ γρήγορος στις απαντήσεις του, κοιμόταν μόνο λίγες ώρες, πάντα μελετούσε και είχε πολύ έντονο το αίσθημα της πίστης. Αποτέλεσε τεράστια έκπληξη για εκείνον ότι είχε προδοθεί με αυτόν τον τρόπο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News