Η Γκρέτα Τούνμπεργκ, η νεαρή ακτιβίστρια από τη Σουηδία και πρωτοπόρος του διεθνούς σχολικού κινήματος για το περιβάλλον, που δεν έχει διστάσει να πει στους παγκόσμιους ηγέτες ότι κλέβουν το μέλλον της, γιόρτασε την Κυριακή 3 Ιανουαρίου τα 18α γενέθλιά της.

Ενήλικη, πλέον, με τα μαλλιά της σε μια πλεξούδα και ένα παζλ 1.000 κομματιών μπροστά της, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα έδωσε μια συνέντευξη μέσω Zoom στη βρετανική εφημερίδα The Sunday Times από το διαμέρισμα της Στοκχόλμης όπου ζει με τους γονείς της.

Δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι τα γενέθλιά της έρχονταν τόσο σύντομα. «Είναι πολύ παράξενο», λέει όταν η Ρόζι Κίντσεν επισημαίνει την ημερομηνία-ορόσημο και τη ρωτάει πώς θα τα γιορτάσει. «Δεν είμαι το είδος του ανθρώπου που γιορτάζει και πολύ τα γενέθλια», απαντά η νεαρή ακτιβίστρια, και καθώς μιλούν, γράφει η αγγλίδα δημοσιογράφος, νιώθει ότι εκείνη είναι 20 χρόνια νεότερη και όχι το αντίστροφο.

Αυτή η ανησυχητική ωριμότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που εκτόξευσαν την Γκρέτα Τούνμπεργκ στη διεθνή σκηνή, όταν σε ηλικία 15 ετών ξεκίνησε μια σχολική διαδήλωση για την κλιματική κρίση έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο, εμπνευσμένη από μαθητές  που διαδήλωναν στις ΗΠΑ ενάντια στους νόμους για τα όπλα μετά από πυροβολισμούς σε σχολείο. Aρχικά στάθηκε άτυχη στην προσπάθειά της να βρει συνοδοιπόρους.

Η Γκρέτα κάθισε στο πεζοδρόμιο μόνη της, με ένα πλακάτ και έκφραση συνοφρυωμένη. Σύντομα, όμως, χάρη στις φωτογραφίες και τις συνεντεύξεις της, τα νέα διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο, εμπνέοντας ένα διεθνές κίνημα με το όνομα «Fridays for Future». Αφού μίλησε στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών του 2018 για την κλιματική αλλαγή στην Πολωνία, άρχισαν να γίνονται  εβδομαδιαίες μαθητικές διαδηλώσεις, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στη Μόσχα, την Ινδία και το Χονγκ Κονγκ. Το 2019, περίπου τέσσερα εκατομμύρια νέοι συμμετείχαν σε διαδηλώσεις για το κλίμα εμπνευσμένες από την Τούνμπεργκ.

Σήμερα οι περιβαλλοντικές πολιτικές είναι στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, και για πρώτη φορά η κλιματική αλλαγή απασχολεί πλέον τα πρωτοσέλιδα. Τι από όλο αυτό οφείλεται στην Γκρέτα; Η νεαρή Σουηδέζα παραδέχεται ότι έχει «δει μια αλλαγή στον τρόπο που μιλάμε για την κλιματική κρίση», καθώς ο κόσμος εστιάζει τώρα σε αυτή πολύ περισσότερο. «Το σχολικό κίνημα έχει συμβάλει», συμφωνεί. «Αλλά κάθε μέρα που περνά, έχουμε περισσότερα στοιχεία ότι είμαστε σε κρίση, μπορούμε να δούμε περισσότερα συμπτώματα από ό,τι συμβαίνει σε όλο τον κόσμο».

Η Τούνμπεργκ αρνείται ότι είναι ηγέτης: το κίνημα «δεν πρέπει να είναι από πάνω προς τα κάτω», λέει, αλλά οι μαθητικές διαδηλώσεις ήταν δική της ιδέα, και υπήρξαν εκπληκτικά αποτελεσματικές.

Υποψήφια για το Νομπέλ Ειρήνης και Πρόσωπο της Χρονιάς του περιοδικού Time για το 2019, σε μια εποχή που ο δημόσιος λόγος δεν ήταν ποτέ πιο τοξικός, η Τούνμπεργκ έχει δεχτεί προσωπικές επιθέσεις από ηγέτες, όπως οι Βλαντίμίρ Πούτιν, Ζαΐρ Μπολσονάρο και Ντόναλντ Τραμπ: «Εάν αρχίσεις να σκέφτεσαι τι λένε για σένα και πόσο εστιάζουν σε σένα, θα αναπτύξεις μια εικόνα για τον εαυτό σου όχι και πολύ λογική», λέει. Το αντιλαμβάνεται ως τακτική: «Δεδομένου ότι οι άνθρωποι προσπαθούν απελπισμένα να μη μιλήσουν για την κλιματική κρίση, θα κάνουν τα πάντα για να αποσπάσουν την προσοχή. Αντί να μιλήσουν για την κλιματική κρίση, προσπαθούν να στρέψουν τη συζήτηση σε εμένα, στην προσωπικότητά μου, την εμφάνισή μου ή στους γονείς μου, την αδελφή μου ή σε οτιδήποτε άλλο, οπότε απλώς πρέπει να το δεχτείς αυτό εγκαίρως», λέει.

Η ίδια κατάφερε πάντως να χειριστεί την κατάσταση πολύ καλύτερα από οποιονδήποτε ενήλικο, τρολάροντας τον Τραμπ με περσινή ανάρτησή της στο Twitter και συνεχίζοντας να του δίνει πληρωμένες απαντήσεις για τη διαχείριση  του θυμού του μετά τις εκλογές. Βέβαια δεν τρέφει ψευδαισθήσεις ως προς αυτά που θα φέρει η εκλογή του Τζο Μπάιντεν: «Φυσικά και θα σημάνει μια αλλαγή, κυρίως επειδή είναι υπεύθυνος άνθρωπος, όχι σαν τον άλλο», λέει. «Αλλά δεν πρέπει να χαλαρώνουμε και να σκεφτόμαστε ότι όλα είναι καλά τώρα, μόνο και μόνο με αυτή την αλλαγή».

Εξίσου προβληματισμένη είναι και με την πολιτική του Πούτιν: «Θα μπορούσες να το δεις σαν καλύτερο από το τίποτα, και φυσικά όλα είναι καλύτερα από το τίποτα, αλλά αυτό το σχέδιο έχει επίσης δεχθεί πολλές κριτικές από την επιστημονική κοινότητα, που λέει ότι δεν αρκεί να συμμορφώνεται με τη Συμφωνία του Παρισιού».

Η Γκρέτα περνάει τώρα τον περισσότερο καιρό στο σπίτι της με τους δικούς της, τη μικρότερη αδελφή της και τους γονείς της, τον πατέρα της Σβάντε Τούνμπεργκ, που άφησε την καριέρα του ηθοποιού για να μεγαλώσει τις κόρες του, και τη μητέρα της, Μαλένα Ερνμαν, γνωστή τραγουδίστρια της όπερας. Αισθάνεται μοναξιά; «Είναι δύσκολο να βρω κάποιον που να καταλαβαίνει πώς είναι η ζωή μου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι μόνη, επειδή έχω τόσο πολλούς ανθρώπους που με υποστηρίζουν», απαντάει η Γκρέτα.

Ενας από αυτούς είναι η Μαλάλα Γιουσαφζάι, η βραβευμένη με Νομπέλ νεαρή Πακιστανή, η οποία στα 15 της πυροβολήθηκε στο κεφάλι από τους Ταλιμπάν επειδή αρνήθηκε να σταματήσει το σχολείο και πλέον είναι παγκόσμιο σύμβολο για τα δικαιώματα των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Γνωρίστηκαν στα γυρίσματα μιας σειράς για το BBC και έκτοτε διατηρούν στενή σχέση. Η Γουσαφζάι, 23 ετών σήμερα, την έχει συμβουλεύσει: «Να προσέχεις τον εαυτό σου και να θυμάσαι ότι πιθανότατα θα ασχολείσαι με αυτό για πολύ καιρό, οπότε δεν θα πρέπει να αναλαμβάνεις πάρα πολλά».

Το μόνο, πάντως, για το οποίο είναι σίγουρη είναι ότι η φήμη της πρόκειται να τελειώσει εξίσου απότομα, όπως ξεκίνησε: «Νομίζω ότι είναι πολύ περίεργο το γεγονός ότι αυτή η προσοχή και η εστίαση κράτησαν για τόσο καιρό. Δεν θα έχω για πολύ αυτό το βήμα, προσπαθώ λοιπόν να κάνω όσο περισσότερα μπορώ για να χρησιμοποιήσω τη θέση μου σε αυτό το περιορισμένο χρονικό διάστημα», λέει, καθώς επανέρχεται συνεχώς στην κλιματική αλλαγή, σχεδόν σαν να μετράει τα δευτερόλεπτα μέχρι να πέσει η αυλαία και να σβήσουν οι προβολείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News