Για προσπαθήστε να θυμηθείτε: Πόσος καιρός έχει περάσει από την τελευταία φορά που φορέσατε κοστούμι ή βραδινό φόρεμα; Η πανδημία έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ντυνόμαστε: Κλεισμένοι στο σπίτι, εδώ και έναν χρόνο κλειδώσαμε τα καλά μας ρούχα στη ντουλάπα και κυκλοφορούμε με φόρμες και πιτζάμες. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που ένα σημαντικό παγκόσμιο γεγονός κατάφερε να αλλάξει τη μόδα.

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε σε «σεισμικές» μετατοπίσεις: οι γυναίκες έβγαλαν τους σφιχτούς κορσέδες και φόρεσαν σουτιέν, το άνετο φανελένιο ύφασμα ήταν σε πρώτη ζήτηση, ενώ άρχισε η μαζική παραγωγή γυναικείων ενδυμάτων, τα οποία για πρώτη φορά απέκτησαν τσέπες.

Οι πληροφορίες προέρχονται από μια νέα έκθεση με τίτλο «Silk and Steel: French Fashion, Women, and WWI» («Μετάξι και Ατσάλι: Γαλλική Μόδα, Γυναίκες και Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος»), που παρουσιάζεται τώρα στο National WWI Museum and Memorial, στο Κάνσας Σίτι του Μιζούρι, μετά την παρουσίασή της στο Bard Graduate Center στη Νέα Υόρκη.

Στημένη από τις ιστορικούς μόδας Μοντ Μπέις-Κρούγκερ και Σοφία Κέρκτζιαν,  η έκθεση αποκαλύπτει πώς στιγμές παγκόσμιας κρίσης μπορούν να αλλάξουν τη σχέση μας με τα ρούχα. Και, όπως γράφει η Ελίζαμπεθ Σέγκραν στην ιστοσελίδα Fast Company, δίνει μια ιδέα για το πώς θα μπορούσε η τρέχουσα πανδημία να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο θα ντυνόμαστε στο μέλλον.

Οι κρίσεις αλλάζουν την εργασία

Ο τελευταίος αιώνας της δυτικής μόδας ήταν μια ιστορία απλοποίησης. Πριν από τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μεγαλοαστές Γαλλίδες -ιέρειες του στυλ- άλλαζαν ρούχα πέντε φορές την ημέρα. Διέθεταν περίτεχνα ενδύματα ειδικά για κάθε περίσταση: πρωινά φορέματα, φορέματα τσαγιού, τουαλέτες χορού και σύνολα για την όπερα.

Όταν ο πόλεμος εξερράγη σε όλη την Ευρώπη, οι πλούσιες Γαλλίδες άφησαν στην άκρη τα μη πρακτικά ρούχα τους και άρχισαν να φορούν ταγιέρ ραμμένα κατά παραγγελία. Το look είχε εισαχθεί από την Αγγλία και ήταν δημοφιλές στις γυναίκες της εργατικής τάξης για δεκαετίες, αλλά μετά την έναρξη του πολέμου, έγινε η επιλογή των γυναικών σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Και η τάση διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο.

Ηταν ρούχα που συνδέθηκαν με ευρύτερες αλλαγές στην εργασία. Οι άντρες πήγαν στον πόλεμο, και οι γυναίκες άρχισαν να δουλεύουν σε γραφεία, εργοστάσια και νοσοκομεία. Τα ταγιέρ ήταν πολύ πιο πρακτικά για τη δουλειά: Απαιτούσαν πολύ λιγότερο χρόνο για να φορεθούν και επέτρεπαν στις γυναίκες να κινούνται σχετικά ελεύθερα.

Τότε άρχισαν επίσης οι γυναίκες για πρώτη φορά να αγκαλιάζουν πτυχές ανδρικών ενδυμάτων. Αργότερα, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι περισσότερες φορούσαν παντελόνι, πράγμα που άνοιξε τον δρόμο στη μοντέρνα μόδα. «Μερικές [γυναικείες] στολές μιμήθηκαν τις στρατιωτικές στολές», λέει στο Fast Company η Λόρα Βόγκτ, επιμελήτρια στο τμήμα Εκπαίδευσης του Μουσείου, και συμπληρώνει ότι «Πολλές γυναίκες ζωντάνευαν τα ρούχα τους με κοσμήματα ή λευκά δαντέλα στον γιακά, προκειμένου να ενισχύσουν τη θηλυκότητά τους και να αντιμετωπίσουν την κριτική για το πώς ανέτρεψαν τους ρόλους των φύλων μέσω της δουλειάς τους τον καιρό του πολέμου».

Ο θάνατος του κορσέ και η γέννηση της τσέπης

Η στροφή σε πιο casual ρούχα κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε σε πολλές σημαντικές καινοτομίες στο γυναικείο φόρεμα. Κατ΄ αρχάς, πολλές γυναίκες παράτησαν τον κορσέ που τις έσφιγγε και άρχισαν να φορούν σουτιέν. Η ιδέα του σουτιέν είχε κυκλοφορήσει πριν από τον πόλεμο. Στις Η.Π.Α., το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δόθηκε στην ντεμπιτάντ Μέρι Φελπς Τζέικομπς το 1914, τρία χρόνια πριν η χώρα εισέλθει επίσημα στον πόλεμο. Αλλά το ρούχο υιοθετήθηκε ευρέως κατά τη διάρκεια του πολέμου. «Υπήρξε μια παγκόσμια αλλαγή στα ρούχα που επέτρεπε μεγαλύτερη κίνηση», λέει η Βογκτ, και επισημαίνει ότι «ο πόλεμος επιτάχυνε τη διαδικασία αποδοχής αυτού που νωρίτερα μπορεί να είχε θεωρηθεί σκανδαλώδες ή πολύ προοδευτικό».

Οι γυναίκες έβαλαν τελικά και τσέπες στα ρούχα τους. Πριν από τον πόλεμο, τα ανδρικά κοστούμια είχαν πολλές τσέπες, μεταξύ άλλων και συγκεκριμένα τσεπάκια για ρολόγια και πορτοφόλια αλλά ήταν κάτι σπάνιο για τα γυναικεία φορέματα. Καθώς, όμως, οι γυναίκες εντάχθηκαν στο εργατικό δυναμικό, οι στολές τους άρχισαν να σχεδιάζονται και με τσέπες, μια τάση που τελικά επεκτάθηκε και στις καθημερινές ενδυμασίες τους. Οι τσέπες διατηρήθηκαν σε κάποιο βαθμό στα γυναικεία ρούχα, αλλά ακόμη και σήμερα, τα γυναικεία φορέματα είναι λιγότερο πιθανό να έχουν τσέπες, ενώ τα ανδρικά παντελόνια έχουν σχεδόν πάντα, οδηγώντας σε αυτό λέγεται «προνόμιο τσέπης».

Ευκαιρίες για καινοτομία

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μερικοί ράφτες και μοδίστρες στρατολογήθηκαν και αναγκάστηκαν να κλείσουν τα ραφεία τους, ενώ άλλοι οίκοι μόδας άλλαξαν δραστηριότητα για να βοηθήσουν την πολεμική προσπάθεια ράβοντας επιδέσμους, πουκάμισα και πλέκοντας κάλτσες για στρατιώτες. Κάτι ανάλογο δηλαδή με αυτό, που έγινε τις μέρες μας όταν πολλές μάρκες και σχεδιαστές άρχισαν να κατασκευάζουν μάσκες στην αρχή της πανδημίας της COVID-19.

Ο πόλεμος έδωσε επίσης ώθηση σε μια από τις πιο διάσημες σχεδιάστριες μόδας του κόσμου: Η Γκαμπριέλ Σανέλ όπως λεγόταν η Κοκό πριν αλλάξει το όνομά της, ήταν σχεδιάστρια καπέλων που ξεχώρισε κατά τη διάρκεια του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου επειδή χρησιμοποίησε έξυπνα το φανελένιο ύφασμα για να κάνει καθημερινά ρούχα. Η Βογκτ λέει ότι η φανέλα υπήρχε από τον Μεσαίωνα, αλλά την χρησιμοποιούσαν για κατασκευή εσωρούχων και αθλητικών ενδυμάτων.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το μαλλί και το μετάξι χρησιμοποιήθηκαν για στολές στρατιωτών, αλλά η μεταξωτή φανέλα ήταν ευρέως διαθέσιμη, έτσι η Σανέλ τη χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει πρακτικά καθημερινά ρούχα που έμειναν στην ιστορία της μόδας: απλές φούστες και φανελένια παλτά με μεγάλες τσέπες και ζώνες.

Οι αλλαγές στη μόδα κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν κάποιες ομοιότητες με αυτό που συμβαίνει τώρα. Η βιομηχανία της μόδας έχει και πάλι καταρρεύσει εξαιτίας της πανδημίας, η οποία οδήγησε στο κλείσιμο των αλυσίδων ανεφοδιασμού και ορισμένες επιχειρήσεις σε πτώχευση. Αλλά ένα μάθημα από το παρελθόν είναι ότι οι καινοτόμοι σχεδιαστές που προσαρμόζονται στη εποχή τους έχουν την ευκαιρία να διακριθούν.

Η πανδημία, εξάλλου, όπως και ο πόλεμος, άλλαξε τον τρόπο ζωής μας. Πολλοί εργάζονται από το σπίτι, πράγμα που έχει επηρεάσει επίσης τα ρούχα που φοράμε. Υπάρχουν εξάλλου ενδείξεις ότι η εξ αποστάσεως εργασία θα συνεχιστεί και μετά την πανδημία. Μήπως λοιπόν, οι φόρμες, οι πιτζάμες και τα νυχτικά ήρθαν για να μείνουν; Εάν η ιστορία είναι οδηγός, τότε η απάντηση φαίνεται πως είναι «ναι».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News