Κάθε χρόνο, η φυματίωση σκοτώνει περίπου δύο εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ εννέα εκατομμύρια άνθρωποι προσβάλλονται από την ασθένεια. Η επανεμφάνιση της, ύστερα από τόσες δεκαετίας απουσίας από τη χώρα μας, οδήγησε το protagon να ζητήσει μια γενικότερη πληροφόρηση για τη φυματίωση από τον γιατρό Απόστολο Βεΐζη, τον διευθυντή προγραμμάτων του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

-Τι είναι η φυματίωση;

Η φυματίωση είναι λοιμώδης νόσος που προκαλείται από ένα μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε όργανο του σώματος, αλλά συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες.

-Ποια είναι τα συμπτώματά της;

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το όργανο που έχει προσβληθεί. Η νόσος προσβάλλει κυρίως τους πνεύμονες που αποτελούν και την πύλη εισόδου του μυκοβακτηριδίου. Από τους πνεύμονες όμως τα μυκοβακτηρίδια μπορούν να διασπαρθούν σε όλο το σώμα και να εγκατασταθούν σε άλλα όργανα, όπως οι λεμφαδένες, οι νεφροί, τα οστά, οι σπόνδυλοι και οι μήνιγγες. Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με το όργανο που πάσχει. Στην πνευμονική φυματίωση συνήθως υπάρχει βήχας με ή χωρίς πτύελα, αιμόπτυση, πόνος στο στήθος, δύσπνοια. Άλλα συμπτώματα είναι αδυναμία, εύκολη κόπωση, απώλεια βάρους ,ανορεξία, ρίγη, πυρετός, νυχτερινοί ιδρώτες.

-Πώς μεταδίδεται;

Η φυματίωση μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα. Αυτοί μπορεί να είναι η οικογένειά τους, οι φίλοι τους, ή οι συνάδελφοι στη δουλειά.

-Μπορεί να θεραπευτεί και πώς;

Μπορεί σχεδόν πάντα να θεραπευτεί με φάρμακα, πρέπει όμως να χορηγηθούν περισσότερα από ένα φάρμακο και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο αριθμός των μικροβίων που πρέπει να σκοτωθεί είναι πολύ μεγάλος. Ο συνδυασμός πολλών φαρμάκων για αρκετό χρονικό διάστημα, μπορεί να καταπολεμήσει όλα τα μικρόβια και να τα εμποδίσει να γίνουν ανθεκτικά στα φάρμακα.

-Γιατί η φυματίωση είναι γνωστή ως «η ασθένεια των φτωχών»;

Κάθε χρόνο, η φυματίωση σκοτώνει περίπου δύο εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ εννέα εκατομμύρια άνθρωποι προσβάλλονται από την ασθένεια αυτή. Παρά την αύξηση των θανάτων από τη φυματίωση, δεν έχει υπάρξει καμία μεγάλη εξέλιξη στη θεραπεία της ασθένειας από το 1960, ενώ η πιο διαδεδομένη διαγνωστική μέθοδος, που χρονολογείται από το 1882, εντοπίζει τη φυματίωση μόνο στα μισά περιστατικά. Επίσης οι υπάρχουσες θεραπείες και διαγνωστικές μέθοδοι είναι λιγότερο προσαρμοσμένες για ανθρώπους που πάσχουν από HIV/AIDS, οι οποίοι αποτελούν την ευκολότερη λεία για τους βακίλους της φυματίωσης. Επιπλέον, όσοι άνθρωποι προσβάλλονται από πολυανθεκτική φυματίωση -περισσότεροι από 500 000 ασθενείς κάθε χρόνο- ή αναπτύσσουν την ασθένεια ως αποτέλεσμα ελλιπούς θεραπείας, έχουν πολύ πιο περιορισμένες πιθανότητες επιβίωσης. Η μόνη εγγυημένη βοήθεια για τους λίγους που έχουν πρόσβαση στη θεραπεία της πολυανθεκτικής φυματίωσης είναι η καθημερινή χορήγηση -για ένα χρονικό διάστημα έως και 24 μηνών- ενός συνδυασμού ιδιαίτερα τοξικών και ακριβών φαρμάκων, που συχνά προκαλούν έντονες παρενέργειες.

-Ποιο είναι το ανθρώπινο κόστος;

Από τη φυματίωση χάνουν τη ζωή τους 2 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως (κάθε λεπτό, 4 άνθρωποι), το 98% από τους οποίους ζουν σε φτωχές χώρες. Κάθε χρόνο, 12εκατομμύρια άνθρωποι προσβάλλονται από φυματίωση παγκοσμίως. Και ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το 95% των νέων περιστατικών εμφανίζονται σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Αν δεν αντιμετωπιστεί η φυματίωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, θα μολυνθούν σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι, 200 εκατομμύρια θα εμφανίσουν την ασθένεια και 35 εκατομμύρια θα πεθάνουν από φυματίωση.

Σχετικά με την πολυανθεκτική φυματίωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)  υπολογίζει ότι 500.000 άνθρωποι μολύνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Πριν από μερικά χρόνια, θεωρούσαμε ότι αυτή η μορφή φυματίωσης περιοριζόταν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό που ανακαλύπτουμε σήμερα, όμως, είναι πως, όποτε πραγματοποιούμε διαγνωστικά τεστ, βρίσκουμε καινούργιους ασθενείς! Με την παρούσα θεραπεία (η οποία διαρκεί δύο χρόνια και έχει πολλές παρενέργειες) δεν θα ήταν ρεαλιστικό αν φανταζόμασταν ότι όλες οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να λάβουν τη σωστή περίθαλψη. Συνεπώς πρέπει να βρεθεί μια πιο απλή και αποτελεσματική θεραπεία το ταχύτερο δυνατόν.

-Ποια είναι η δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) περιθάλπουν περίπου 30.000 άτομα που πάσχουν από φυματίωση. Στα μισά από αυτά, η θεραπεία της φυματίωσης έχει ενσωματωθεί στη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

-Υπάρχουν προκλήσεις στην αντιμετώπιση της ασθένειας;

Η έλλειψη έρευνας και ανάπτυξης, η δύσκολη αγωγή και τα απηρχαιωμένα διαγνωστικά εργαλεία, είναι κάποια βασικά προβλήματα που εντοπίζονται στην προσπάθεια αντιμετώπισης και καταπολέμησης της φυματίωσης. Τα περισσότερα προγράμματα κατά της φυματίωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες εστιάζονται στον εντοπισμό της ασθένειας με την εξέταση πτυέλων στο μικροσκόπιο. Ανεπτυγμένη το 1882, αυτή η μέθοδος εντοπίζει τους βακίλους μόνο στο 50% περίπου των ανθρώπων με φυματίωση και η αποτελεσματικότητά της είναι ακόμη πιο μειωμένη σε παιδιά και οροθετικούς. Η αγωγή για τη φυματίωση είναι μακρόχρονη και στηρίζεται σε φάρμακα που εφευρέθηκαν 40 έως 60 χρόνια πριν. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά επείγουσα, καθώς η φυματίωση εξαπλώνεται ραγδαία στους ασθενείς με HIV και τα πολυανθεκτικά στελέχη της ασθένειας ολοένα και αυξάνονται, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται σε πολλές από τις θεραπείες που χρησιμοποιούνται συνήθως.

Τι πρέπει να γίνει;

Θα λέγαμε ότι υπάρχουν τρία βήματα που πρέπει να γίνουν άμεσα. Είναι σημαντική η αναθεώρηση της παγκόσμιας στρατηγικής κατά της φυματίωσης, η ώθηση στην ανάπτυξη και επικύρωση νέων διαγνωστικών εργαλείων και η ανάπτυξη νέων, εύκολων στη χρήση και φθηνών φαρμάκων. Η δημόσια υγεία είναι ευθύνη της πολιτείας. Οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να  απαντήσουν με ολοκληρωμένα προγράμματα στις ανάγκες της δημόσιας υγείας. Η πολιτεία οφείλει και πρέπει να αναλάβει έναν υπεύθυνο ρόλο, διασφαλίζοντας πρόσβαση στο σύστημα υγείας για το σύνολο του πληθυσμού.

Υποστηρίξτε τη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα κατά της φυματίωσης

Με €60, εξασφαλίζουμε την εξάμηνη φαρμακευτική αγωγή για έναν ασθενή με φυματίωση. Μπορείτε κι εσείς να συμβάλλετε στον αγώνα κατά της φυματίωσης υποστηρίζοντας τη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εδώ.

Υπογράψτε το Μανιφέστο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πολυανθεκτική Φυματίωση εδώ

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News