Πρόκειται για μία από τις σημαντικές ιστορίες επιτυχίας εν μέσω πανδημίας. Η τεχνολογία mRNA για την παρασκευή εμβολίων που προλαμβάνει την εξέλιξη της λοίμωξης Covid-19, όπως φάνηκε, έχει σώσει εκατομμύρια ζωές μέχρι σήμερα.

Τα εμβόλια αυτά βασίζονται στο mRNA, το μόριο που δίνει εντολή στα κύτταρά μας να παράγουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες, όπως εξηγεί ο Guardian.

Με την έγχυση του συνθετικού RNA, τα κύτταρά μας μετατρέπονται σε κατά παραγγελία εργοστάσια παραγωγής αντισωμάτων, δημιουργώντας οδηγίες για την παραγωγή οποιασδήποτε πρωτεΐνης θέλουμε να μάθει το ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναγνωρίζει και να καταστρέφει.

Και ενώ πριν από την πανδημία η τεχνολογία αυτή δεν είχε χρησιμοποιηθεί στην Ιατρική, τώρα, αφού απέδειξε την αποτελεσματικότητά της, οι ειδικοί πρόκειται να τη χρησιμοποιήσουν για τη δημιουργία μιας ευρείας νοσολογικής γκάμας εμβολίων, από τη γρίπη και το HIV, έως την ελονοσία και τον καρκίνο.

Γρίπη

Τα εμβόλια της γρίπης έχουν τέσσερα μεγάλα μειονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι χρειάζονται τουλάχιστον έξι μήνες για να παρασκευαστούν σε μεγάλες ποσότητες. Το δεύτερο ότι οι επιστήμονες δεν μπορούν με ακρίβεια να προβλέψουν έξι μήνες πριν, ποια στελέχη του ιού θα κυκλοφορήσουν, ώστε να τα συμπεριλάβουν στο εμβόλιο. Το τρίτο είναι ότι έχουν πολύ χαμηλή αποτελεσματικότητα που φτάνει έως το 60% και το τέταρτο ότι διαρκούν περίπου τέσσερις μήνες.

Αυτό που αναζητούν τώρα μέσω της τεχνολογίας mRNA οι επιστήμονες, είναι ένα εμβόλιο που θα καλύπτει και τα τέσσερα στελέχη της γρίπης και μάλιστα θα είναι αποτελεσματικό και σε μελλοντικούς ιούς της, που ακόμη δεν έχουν εμφανιστεί.

Τεχνικά, ένα τέτοιο εμβόλιο θα έπρεπε να στοχεύει στον πυρήνα της πρωτεΐνης του ιού της γρίπης, ο οποίος είναι ο ίδιος σε όλα τα στελέχη. Ωστόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, όπως γράφει ο Guardian, δεν ανταποκρίνεται σε ένα τέτοιο εμβόλιο συμβατικής τεχνολογίας.

«Με την τεχνολογία mRNA, όμως, είναι πιθανό να δημιουργηθεί ένα τέτοιο εμβόλιο», εξηγεί ο Νόρμπερτ Πάρντι, μικροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Η ομάδα του Πάρντι κάνει έρευνα σε ένα υποψήφιο mRNA εμβόλιο για τη γρίπη, το οποίο θα περιλαμβάνει περίπου 12 κομμάτια mRNA και έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι αποτελεσματικό έναντι πολλών στελεχών της γρίπης. Οι ειδικοί αναμένεται να ξεκινήσουν τις κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους το 2023.

Καρκίνος

To εμβόλιο των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, κυκλοφορεί ήδη 15 χρόνια και έχει σώσει τις ζωές χιλιάδων γυναικών σε όλο τον κόσμο (εδώ).

Στο μέλλον, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τα εμβόλια mRNA θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εμβολιασμό πολλών τύπων καρκίνου, καθώς μπορούν να διδάξουν το ανοσοποιητικό σύστημα πώς να αναγνωρίζεις τις μεταλλάξεις, πριν ακόμη δημιουργηθούν.

«Σε αυτήν την περίπτωση εκμεταλλευόμαστε τη γνώση μας στην γενετική εξέλιξη του καρκίνου», δήλωσε ο Χέρμπερτ Κιμ Λίερλι, καθηγητής Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke.

Η ομάδα του σχεδιάζει να δοκιμάσει ένα εμβόλιο τεχνολογίας mRNA τον επόμενο χρόνο σε ασθενείς με τελικού σταδίου καρκίνου του μαστού, όπου οι όγκοι συνήθως εξελίσσονται ώστε να καθιστούν αναποτελεσματικά τα φάρμακα, δημιουργώντας μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια.

Το πλεονέκτημα της τεχνολογίας mRNA σε αυτήν την περίπτωση, είναι ότι έχει την ικανότητα να χτυπά πολλαπλούς στόχους, δηλαδή πολλές μεταλλάξεις συγχρόνως. «Δεν υπάρχει καλύτερος χειρουργός στον κόσμο από το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καθώς μπορεί να ξεχωρίσει τα μεταλλαγμένα κύτταρα από το πρώτο κιόλας στάδιο», συμπληρώνει ο Λίερλι.

Η πρώτη γενιά θεραπευτικών εμβολίων που θα δημιουργηθεί, ενδέχεται να μπορεί να παρατείνει τη ζωή του ασθενούς μόνο για μερικούς μήνες.

Ωστόσο, αν εξελιχθεί, θα μπορούσε να λειτουργήσει προληπτικά σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου όπως είναι οι καπνιστές, όπου μία μετάλλαξη που ονομάζεται KRAS, ευθύνεται έως και για το 25% των καρκίνων.

Ελονοσία

Μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε το πρώτο εμβόλιο στην Ιστορία για την ελονοσία (εδώ). Ωστόσο, όπως όλα δείχνουν, η αποτελεσματικότητά του είναι χαμηλή και υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης.

Η νόσος ευθύνεται για τον θάνατο 500.000 ανθρώπων κάθε χρόνο και ακόμη και εάν κάποιος έχει νοσήσει και έχει αναρρώσει, έχει και πάλι πιθανότητες να μολυνθεί και να κινδυνεύσει η ζωή του, καθώς το παράσιτο που προκαλεί την ελονοσία έχει εξελίξει έναν τρόπο πρόληψης της ανοσολογικής μνήμης του ανθρώπου. Δηλαδή προκαλεί ανοσιακή αμνησία.

Το 2012 ο καθηγητής Ρίτσαρντ Μπουσάλα και οι συνεργάτες του, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου του Yale, ανακάλυψαν ότι η ελονοσία προκαλεί αυτήν την αμνησία του ανοσοποιητικού συστήματος χρησιμοποιώντας μια πρωτεΐνη που ονομάζεται PMIF και  η οποία σκοτώνει τα Τ-κύτταρα του ανοσοποιητικού, που είναι υπεύθυνα για την κυτταρική μνήμη.

Τώρα, ο Μπουσάλα, κάνει έρευνα για την ανάπτυξη ενός RNA εμβολίου, το οποίο θα έχει την ιδιότητα να προκαλεί ανοσία έναντι της πρωτεΐνης PMIF.

Μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα σε ποντίκια, καταδεικνύουν ότι ο αποκλεισμός της εν λόγω πρωτεΐνης, επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να καθαρίσει τον ιό της ελονοσίας από τον οργανισμό πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα η νόσος να είναι πιο ήπια, ενώ παράλληλα να υπάρχει και μεγαλύτερη ανοσία στο μέλλον.

Ο Μπουσάλα συνεργάζεται τώρα με το Ινστιτούτο Jenner της Οξφόρδης (που δημιούργησε το εμβόλιο της AstraZeneca για τον κορονοϊό) για να δοκιμάσει το υποψήφιο εμβόλιο. Εαν τα αποτελέσματα είναι θετικά, οι ειδικοί ελπίζουν να ξεκινήσουν τις κλινικές δοκιμές το επόμενο έτος.

«Η τεχνολογία mRNA όχι απλώς επέτρεψε την επιτυχή δημιουργία του εμβολίου μας για την πρωτεΐνη PMIF, αλλά και ο τρόπος παρασκευής του είναι πολύ πιο οικονομικός, σε σύγκριση με τα εμβόλια που βασίζονται σε πρωτεΐνες», εξηγεί στον Guardian ο Μπουσάλα.

HIV

Μπορεί να μπαίνουμε στην πέμπτη δεκαετία της πανδημίας του HIV, ωστόσο, κανένα εμβόλιο μέχρι σήμερα δεν είχε επιτυχία. Η ομάδα του Ντέρεκ Κάιν, από το Ινστιτούτο Ανθρώπινων Εμβολίων του Πανεπιστημίου Duke, κάνει όμως μία διαφορετική προσέγγιση και ελπίζει και σε ένα διαφορετικό και επιτυχημένο αποτέλεσμα.

Οι ειδικοί έχουν επικεντρωθεί σε ένα υποσύνολο ασθενών με HIV (λιγότερο από το ένα τρίτο), οι οποίοι αναπτύσσουν χρόνια μετά από τη μόλυνση εξουδετερωτικά αντισώματα που μπορούν να σκοτώσουν τον HIV.

Ωστόσο, δεν επιτυγχάνουν πλήρη ίαση, διότι μέχρι εκείνη τη στιγμή υπάρχει μία τεράστια ποσότητα του ιού στον οργανισμό, και είναι πολύ αργά πλέον για να καθαρίσουν τον μολυσματικό παράγοντα. «Είναι σαν να βρίσκεις μπροστά σου ένα πυροσβεστήρα, όμως όλα τα δωμάτια του σπιτιού σου να έχουν πάρει φωτιά», εξηγεί ο δρ Κάιν.

Η ιδέα πίσω από την έρευνα, είναι ότι εάν τα αντισώματα χορηγούνταν στον οργανισμό, θα μπορούσαν να σκοτώσουν τον ιό, πριν αυτός αρχίσει να αναπαράγεται και να εξαπλώνεται.

Ο ίδιος εξηγεί ότι παρόλη την εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης, το θέμα με τον HIV είναι τόσο περίπλοκο, που ακόμη και αν η ομάδα του καταφέρει να παρασκευάσει ένα mRNA εμβόλιο, σε καμία περίπτωση δεν θα είναι όσο αποτελεσματικό είναι αυτά που δημιουργήθηκαν για την Covid-19. «Το καλύτερο σενάριο θα είναι να έχει αποτελεσματικότητα 60%. Εάν έφτανε στο 70%, θα ήταν μία τεράστια επιτυχία», σχολιάζει ο ίδιος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News