Την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και του στρατάρχη Τίτο η Γιουγκοσλαβία ήταν πρότυπο πολιτικής εξισορρόπησης μεταξύ των δύο μπλοκ. Μετά τον πόλεμο και τη διάλυσή της, η Σερβία συνέχισε αυτή την εξισορροπητική προσπάθεια, με τη χώρα να είναι στραμμένη προς την Ευρώπη και να κλίνει προς τη Δύση, όντας ταυτόχρονα φιλικά διακείμενη απέναντι στη Ρωσία και στην Κίνα (και λόγω σημαντικών επενδύσεων) και σε κάθε περίπτωση εθνικιστική.

Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται κατανοητή η ανώμαλη πορεία της προς την ΕΕ, καθώς επηρεάζεται από τους οικονομικούς δεσμούς του Βελιγραδίου με τη Μόσχα και το Πεκίνο –που ασκούν τις όποιες πιέσεις με βάση τα δικά τους συμφέροντα–, αλλά και από τον γόρδιο δεσμό του Κοσσυφοπεδίου, το οποίο κέρδισε την ανεξαρτησία το 2008, ωστόσο οι Σέρβοι εξακολουθούν να μην το αναγνωρίζουν.

Τα παραπάνω αναφέρει σε ανάλυσή του ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera, γράφοντας πως ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, πρόεδρος της χώρας από το 2017 και μεγάλος νικητής (παρά τις καταγγελίες για παρατυπίες) των εκλογών που διεξήχθησαν στη χώρα την περασμένη Κυριακή, είναι ο ικανός συνεχιστής αυτής της εξισορροπητικής πολιτικής – αν και δείχνει να έχει απολέσει μέρος των εν λόγω εξισορροπητικών ικανοτήτων του.

«Ο 53χρονος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, υπουργός Πληροφοριών την εποχή του Μιλόσεβιτς, δηλώνει φιλοευρωπαίος εκ πεποιθήσεως, αλλά ταυτόχρονα δεν κρύβει τον θαυμασμό για τον μέντορά του, που δικάστηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου και πέθανε στη φυλακή πριν από την ετυμηγορία» γράφει ο Μάσιμο Νάβα.

Οσον αφορά την ευρωπαϊκή πορεία της Σερβίας, η χώρα παραμένει στον προθάλαμο της ΕΕ και η φιλία της με τη Μόσχα καθυστερεί τη διαδικασία. Οι συνομιλίες μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα (με τη μεσολάβηση των Βρυξελλών) είναι κάθε άλλο παρά εποικοδομητικές και οι εντάσεις σχεδόν καθημερινές, ειδικά στην πόλη Μιτρόβιτσα, στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, το οποίο ο ιταλός αναλυτής χαρακτηρίζει ως «θύλακα της επιθετικής σερβικής μειονότητας». Η ευρωπαϊκή πορεία της Σερβίας παρεμποδίζεται επίσης από την ενδημική διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα, που συχνά συνδέονται με τον κρατικό μηχανισμό και τις τοπικές ολιγαρχίες.

Οι στενοί δεσμοί του Βελιγραδίου με τη Μόσχα εδράζονται σε λόγους ιστορικούς (σλαβικός πολιτισμός και Ορθοδοξία), οικονομικούς/ ενεργειακούς (με τη Σερβία να εξαρτάται σημαντικά από τη Ρωσία) και γεωπολιτικούς (η Σερβία εξακολουθεί να μην ανήκει στο ΝΑΤΟ).

Οσον αφορά το Κοσσυφοπέδιο, ο Βούτσιτς δεν παραλείπει να εκφράζει, κεκαλυμμένα έστω, τις βλέψεις του περί ανάκτησής του, με τον Νάβα να αναφέρει ενδεικτικά ότι σε συνέντευξή του σε φιλοκυβερνητικό τηλεοπτικό σταθμό ο σέρβος πρόεδρος επικαλέστηκε την περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο τη δεκαετία του 1990 αποδέχτηκε την ήττα και την απώλεια του αρμενικού θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά τον ανακατέλαβε τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Ο δημοσιογράφος της Corriere θυμίζει επίσης ότι η απόσχιση της αλβανικής μειονότητας του Κοσσυφοπεδίου, την οποία ευνοούσαν τότε οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, παραμένει ένα τρομερό άλλοθι στα χέρια του Βλαντίμιρ Πούτιν όσον αφορά την τύχη της Κριμαίας και του Ντονμπάς, περιοχές στις οποίες ισχυρίστηκε ότι παρενέβη υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα των ρωσικών μειονοτήτων.

Συγχρόνως, όμως, δεκάδες Ρώσοι που αντιτίθενται στο Κρεμλίνο ή απλώς τάσσονται κατά του πολέμου στην Ουκρανία έχουν μετακομίσει στο Βελιγράδι και ασκούν μια κάποια επιρροή στην κοινή γνώμη – τόσο που ο ακροδεξιός υπερεθνικιστής Βόισλαβ Σέσελι απείλησε με απέλαση.

Τον Σεπτέμβριο, μια ομάδα δεκάδων ενόπλων Σέρβων με επικεφαλής τον Μίλαν Ραντόιτσιτς, ο οποίος πρόσκειται στον Βούτσιτς, διεξήγαγε μια αντάρτικη επιδρομή στο βόρειο Κόσσυφοπέδιο, με την κρίση τελικά να εκτονώνεται χάρη στην επέμβαση στρατιωτών του ΝΑΤΟ που εξακολουθούν να επιχειρούν στην περιοχή, έχοντας ως αποστολή την προστασία της νεαρής Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου.

Ο Ντράγκαν Σορμάζ, πρώην βουλευτής που αποχώρησε από το κυβερνών Προοδευτικό Κόμμα λόγω διαφωνιών για την εξωτερική πολιτική, υποστηρίζει πως «ο Βούτσιτς παίρνει μόνο χρήματα από τις Βρυξέλλες, ενώ παραμένει φιλορώσος». Ο σέρβος πρόεδρος, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, αναγνώρισε ότι δεν μπορούσε να συνυπογράψει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Μόσχας ούτε να συνάψει συμφωνία με το Κοσσυφοπέδιο.

Από την άλλη πλευρά, η φλόγα του αντισερβικού εθνικισμού είναι ακόμα αναμμένη στο Κοσσυφοπέδιο και αυτό περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. Ο πρωθυπουργός (από το 2021) του Κοσσυφοπεδίου Αλμπιν Κούρτι, ο οποίος εκλέχτηκε υποσχόμενος να πατάξει τη διαφθορά, κρατάει σκληρή στάση απέναντι στο Βελιγράδι, ενώ οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών καθυστερούν την πορεία προς την Ευρώπη ολόκληρης της περιοχής των Νοτίων Βαλκανίων.

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, για παράδειγμα, οι υπερεθνικιστές Σέρβοι της αποκαλούμενης Σερβικής Δημοκρατίας (μίας εκ των δύο οντοτήτων της Βοσνίας, στην οποία πλειοψηφούν οι Σέρβοι) υποστηρίζουν την πολιτική του Βελιγραδίου και ονειρεύονται την απόσχιση. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Σερβίας, Μίλοραντ Ντόντικ, είναι πιστός στον Βούτσιτς, ενώ θεωρείται επίσης ο πλησιέστερος στον Βλαντίμιρ Πούτιν από όλους τους βαλκάνιους ηγέτες.

Το Κοσσυφοπέδιο δεν είναι καν υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, δεδομένου ότι πέντε κράτη-μέλη της Ενωσης (Κύπρος, Ελλάδα, Ρουμανία, Ισπανία και Σλοβακία) εξακολουθούν να μην το αναγνωρίζουν ως ανεξάρτητο κράτος. Σε κάθε περίπτωση, η πορεία προς την ΕΕ αμφότερων των χωρών είναι άμεσα συνυφασμένη με τις όποιες υποχρεώσεις προκύπτουν από τον μεταξύ τους διάλογο, ο οποίος ωστόσο βρίσκεται σε τέλμα, γεγονός που οδηγεί το Κοσσυφοπέδιο σε αδιέξοδο και αφήνει στα μισά του δρόμου τη Σερβία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News