Σε έναν στόλο-φάντασμα που οργώνει τους θάλασσες χωρίς ασφαλιστική προστασία και διαθέτει περισσότερα πλοία (τα περισσότερα «σαπάκια») από πολλές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες εστιάζει ρεπορτάζ του Politico. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, ένα σταθερό ρεύμα γερασμένων πλοίων αυγατίζει τον «σκοτεινό» αυτόν στόλο. Τα περισσότερα μεταφέρουν ένα πολύτιμο αγαθό: το πετρέλαιο του Πούτιν.

Στο άρθρο που υπογράφει η Ελίζαμπεθ Μπρο, ανώτερη συνεργάτης του American Enterprise Institute, σημειώνεται ότι οι Δυτικές κυρώσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν απαγορεύσει την εμπορία ενός ευρέος φάσματος ρωσικών προϊόντων και θέτουν ανώτατο όριο στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου. Οι Δυτικές ασφαλιστικές εταιρείες που κυριαρχούν στην αγορά δεν ασφαλίζουν πλέον τέτοια φορτία, έτσι η Ρωσία έχει στραφεί σε σκιώδη, γερασμένα πλοία με ασαφή ιδιοκτησία, τα οποία δεν διαθέτουν διεθνή πιστοποίηση και Δυτική ασφάλιση.

Πολλά από αυτά τα πλοία έχουν προκαλέσει ατυχήματα. Τα δύο τρίτα των δεξαμενόπλοιων που μεταφέρουν ρωσικό αργό δεν έχουν την κατάλληλη ασφάλιση, αποκρύπτουν την ιδιοκτησία τους και λειτουργούν εκτός των διεθνών ναυτιλιακών κανονισμών. «Επισήμως, δεν υπάρχουν», τονίζει το Politico, «αλλά πλέουν στους ωκεανούς του κόσμου και μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά». Ο σκιώδης αυτός στόλος μεγαλώνει γρήγορα και περιλαμβάνει έως και 650 πλοία, αριθμός πολλαπλάσιος του μεγέθους του πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα δύο τρίτα εκτιμάται ότι είναι πετρελαιοφόρα.

Χαρακτηριστικό της επικινδυνότητας αυτού του στόλου για το περιβάλλον αλλά και για τα υπόλοιπα δεξαμενόπλοια που πλέουν νόμιμα, είναι ένα στοιχείο από την S&P Global. Τα πλοία με σημαία Γκαμπόν, που προτιμά μεγάλο μέρος του «σκοτεινού» στόλου, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: το 98% όλων των μεσαίων και μεγάλων δεξαμενόπλοιων πετρελαίου είναι υψηλού κινδύνου ή δεν έχουν συγκεκριμένο ιδιοκτήτη. Οι χώρες που καταγράφουν την κίνηση αυτών των δεξαμενόπλοιων ανησυχούν. Για παράδειγμα, οι νορβηγικές αρχές εκτιμούν ότι κατά μέσο όρο 12 σκιώδη πλοία, τα οποία συνήθως μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, διασχίζουν καθημερινά τα νορβηγικά ύδατα.

Οι λόγοι της ανησυχίας είναι πολλαπλοί. Για παράδειγμα, με στόχο να αποφύγουν τον εντοπισμό τους, τα πλοία αυτά αποφεύγουν τη χρήση των εργαλείων που χρησιμεύουν για την πρόληψη ατυχημάτων στη θάλασσα. Ως εκ τούτου, «δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυξάνεται και ο αριθμός των ατυχημάτων του “σκοτεινού” στόλου. Καράβια έχουν πιάσει φωτιά, έχουν προσαράξει, έχουν προκαλέσει διαρροές πετρελαίου, έχουν χάσει το πηδάλιο ή έχουν συγκρουστεί με άλλα σκάφη» σημειώνει η Ελίζαμπεθ Μπρο στο Politico.

Η ίδια παραθέτει στοιχεία που μιλούν για δεκάδες περιστατικά με «σκοτεινά» πλοία μόνο κατά τους τελευταίους 18 μήνες. Τα ατυχήματα δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του γεγονότος ότι τα πλοία αυτά είναι παλιά και κακοσυντηρημένα. Για να είναι όσο το δυνατόν πιο «σκοτεινά», συχνά απενεργοποιούν το Αυτόματο Σύστημα Αναγνώρισης (AIS) που υποχρεούνται να χρησιμοποιούν όλα τα εμπορικά πλοία για την αποφυγή συγκρούσεων.

Παράλληλα, η απουσία ασφάλισης σημαίνει ότι τα πλοία που πλέουν νομίμως με βάση τους διεθνείς κανόνες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να καταβάλουν μεγάλο κόστος αν χτυπηθούν από ένα «σκοτεινό» πλοίο. Επίσης, δεν είναι σαφές ποιος, αν υπάρξει κάποιος, θα διασώσει ένα σκάφος του σκιώδους στόλου εάν βρεθεί σε κίνδυνο, προσαράξει ή βυθιστεί. Οι εταιρείες που κάνουν αυτή τη δουλειά ενεργοποιούνται μόνο αν τους δοθεί εντολή –και πληρωθούν– από τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Πολύ περισσότερα ατυχήματα, πετρελαιοκηλίδες, συγκρούσεις και πυρκαγιές βρίσκονται λοιπόν εν αναμονή στα ύδατα των χωρών που τηρούν τους κανόνες. Και καθώς αυτά τα πλοία γερνούν, ο κίνδυνος ατυχημάτων θα συνεχίσει να αυξάνεται. H Μπρο υπογραμμίζει ότι αυτό μεταφράζεται σε σημαντικά ποσά από πλευράς των φορολογουμένων, που θα ξοδεύονται για τον καθαρισμό των ατυχημάτων, αλλά και σε περισσότερο χρήμα από τις ναυτιλιακές εταιρείες για να αποκαθιστούν τις ζημιές που προκαλούνται στα καράβια τους από ανασφάλιστα πλοία. Το τρίτο σκέλος, που δεν μπορεί βέβαια να υπολογιστεί, είναι οι ζημιές στο περιβάλλον.

«Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ακόμη και ότι ο σκιώδης αυτός στόλος αποτελεί ένα εύχρηστο εργαλείο με το οποίο η Ρωσία μπορεί να βλάψει άλλες χώρες, καθώς και τις εταιρείες που μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους» σημειώνεται στο δημοσίευμα του Politico. Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορούν να αντιδράσουν οι οργανωμένες χώρες σε αυτή την απειλή.

Η Μπρο αναφέρει ότι οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες θα πρέπει να αρχίσουν να καταγράφουν όλα τα έξοδα που έχουν υποστεί εξαιτίας των «σκοτεινών» πλοίων που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του Πούτιν. «Στη συνέχεια, όταν τελειώσει ο πόλεμός της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, οι κυβερνήσεις μπορούν να παρουσιάσουν στο Κρεμλίνο τον λογαριασμό, ο οποίος θα προστεθεί στις μαζικές απαιτήσεις για αποζημιώσεις που πρόκειται να λάβει η Μόσχα για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας» προσθέτει.

Μια άλλη τακτική, σύμφωνα με την αρθρογράφο του Politico, θα ήταν οι κυβερνήσεις να ενημερώσουν το Κρεμλίνο ότι δεν θα επιτρέπουν πλέον στα «σκοτεινά» πλοία να μεταφέρουν εμπορεύματα προς και από τη Ρωσία, ούτε να διασχίζουν τα ύδατά τους. Σύμφωνα με το διεθνές ναυτικό δίκαιο, το δικαίωμα να ταξιδεύεις στα ύδατα άλλων χωρών είναι κατοχυρωμένο. Ωστόσο, η ύπαρξη κατάλληλης ασφάλισης αποτελεί προϋπόθεση. Επομένως, όπως τονίζει κλείνοντας η Ελίζαμπεθ Μπρο, «είναι προς το συμφέρον όλων να ηττηθεί αυτός ο επικίνδυνος “σκοτεινός” στόλος».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News