Άρχισε να λειτουργεί το 1996 ενώ σήμερα αποτελεί το τηλεοπτικό ενημερωτικό δίκτυο με την υψηλότερη τηλεθέαση σ’ ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, εκπέμποντας σε περισσότερα από 300 εκατομμύρια νοικοκυριά και τουλάχιστον 100 χώρες. Προσφέρει εργασία σε περισσότερους από 3.000 ανθρώπους ενώ ένα από τα στούντιό του στεγάζεται στο Σαρντ του Λονδίνου, τον ψηλότερο ουρανοξύστη  στην Ευρώπη. Πρώτη φορά προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον έπειτα από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ μέσω της μετάδοσης βίντεο με μηνύματα του Οσάμα Μπιν Λάντεν.

Αλλά έως το 2001 είχε ήδη καταφέρει να κερδίσει εκατομμύρια θεατές στην ευρύτερη Μέση Ανατολή προσφέροντας μια πρωτόγνωρη ενημερωτική εμπειρία στα αραβικά πλήθη. Το 2006 η έναρξη λειτουργίας του αγγλόφωνου καναλιού του σταθμού (λειτουργεί ανεξάρτητα από το αραβόφωνο και θεωρείται περισσότερο αμερόληπτο) αποτέλεσε μέρος μιας εντυπωσιακής επέκτασης σε παγκόσμιο επίπεδο που είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση περισσότερων από 70 παραρτημάτων ανά τον κόσμο. Επτά χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 2013, έφτασε στο απόγειο της έως τώρα ανάπτυξής του μ΄ ένα καλωδιακό ενημερωτικό κανάλι στις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο, όμως, έκλεισε πέρυσι εξαιτίας των χαμηλών ποσοστών τηλεθέασης αλλά και μιας σειράς μηνύσεων.

Πριν από 21 χρόνια, όταν άρχισε να εκπέμπει το Al-Jazeera, ο τότε ηγέτης του Κατάρ Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ Θάνι είχε επισημάνει ότι οι δημοσιογράφοι του «θα παρουσιάζουν τα νέα όπως τα βλέπουν».

Σήμερα, ωστόσο, ο «πρώτος ανεξάρτητος ειδησεογραφικός σταθμός στον αραβικό κόσμο» βρίσκεται στον πυρήνα της εν εξελίξει κρίσης στον Περσικό Κόλπο με τη Σαουδική Αραβία να απαιτεί τον τερματισμό της λειτουργίας του στο πλαίσιο ενός απειλητικού τελεσίγραφου με 13 αιτήματα που πρέπει να ικανοποιήσει άμεσα το Κατάρ ώστε να τερματιστεί το εμπορικό και διπλωματικό εμπάργκο που επιβλήθηκε στα μέσα του μήνα στο ζάπλουτο εμιράτο.

Γιατί, όμως, να κλείσει το Al Jazeera?

Μια πρώτη απάντηση θα μπορούσε να είναι γιατί υπήρξε εξαρχής ιδιαίτερα επικριτικό προς τους αυταρχικούς και γηραιούς ηγεμόνες της ευρύτερης περιοχής. Το 2002 το Ριάντ ανακάλεσε τον πρεσβευτή του στη Ντόχα εξαιτίας της προβολής από το Al Jazeera  μιας τηλεοπτικής συζήτησης στην οποία συμμετείχαν σαουδάραβες αντιφρονούντες ενώ πολλές άλλες χώρες απέλασαν από την επικράτειά τους δημοσιογράφους και ανταποκριτές του σταθμού και προσπάθησαν να μπλοκάρουν το δορυφορικό του σήμα. Το 2013 οι Αρχές της Αιγύπτου συνέλαβαν (και φυλάκισαν για περισσότερο από έναν χρόνο) τρεις ανταποκριτές του με την κατηγορία της μετάδοσης ψευδών ειδήσεων και της υπονόμευσης της εθνικής ασφάλειας της χώρας.

Αλλά παρά τις όποιες εντάσεις και προβλήματα προκαλούσε, αποτελεί γεγονός πως το αραβόφωνο Al Jazeera αποτέλεσε έναν εξαιρετικά χρήσιμο παράγοντα ήπιας ισχύος για ένα μικροσκοπικό κράτος που κάποτε αποπειράθηκε να απομακρυνθεί από τους γείτονές του και τις όποιες αντιπαραθέσεις τους – επισημαίνει σε κείμενό του στo Atlantic ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος και πρώην συνεργάτης του αγγλικού Al Jazeera Κρεγκ Κάρλστρομ.

Το 2010, για παράδειγμα, με το ξέσπασμα των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης, τόσο οι ηγέτες του εμιράτου όσο και το αραβόφωνο Al Jazeera προέβησαν σε μια ριψοκίνδυνη αλλαγή στάσης. Αρχικά υποστήριξαν τους εξεγερμένους αλλά στη συνέχεια εστίασαν περισσότερο στη διάδοχη κατάσταση προβάλλοντας ως καταλληλότερη λύση την κάλυψη του πολιτικού κενού που είχε δημιουργηθεί από ισλαμιστικές ομάδες. Σύντομα, ωστόσο, η πραγματικότητα αποδείχτηκε μοιραία με τους ισλαμιστές να μην καταφέρνουν να επικρατήσουν ούτε στην Αίγυπτο ούτε στην Τυνησία ή να καταλήγουν να εμπλέκονται σε αιματηρούς εμφυλίους όπως στη Λιβύη, την Υεμένη και τη Συρία.

Σήμερα το αραβόφωνο Al Jazeera εξακολουθεί να στηρίζει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Μιλώντας στην βρετανική Telegraph o Χιου Μάιλς, συγγραφέας του βιβλίου «The Al Jazeera Effect», συνέκρινε το δίκτυο της Ντόχα με το αμερικανικό Fox News, υποστηρίζοντας πως «το αραβόφωνο Al Jazeera είναι ιδιαίτερα μεροληπτικό και υποστηρίζει τους ισλαμιστές […] γεγονός που δεν είναι αποδεκτό από άλλες αραβικές χώρες καθώς τους θεωρούν απειλή».

«Το Al Jazeera είναι ισλαμικό και παναραβικό αλλά αντικατοπτρίζει τις πολιτικές βλέψεις της Ντόχα […] Αρκετές αραβικές κυβερνήσεις θα προτιμούσαν απλώς να εξαφανιστεί», είχε γράψει το 2000, μόλις τέσσερα χρόνια έπειτα από την έναρξη λειτουργίας του σταθμού, ο Σάιμον Χέντερσον, διευθυντής μελετών για τα κράτη του Κόλπου στο  Ινστιτούτο Πολιτικής για την Εγγύς Ανατολή της Ουάσινγκτον.

Σήμερα, δεκαεπτά χρόνια μετά, τα στελέχη του σταθμού, καταγγέλλοντας το αίτημα για το κλείσιμό του ως «τίποτα παραπάνω από μια απόπειρα κατάργησης της ελευθερίας του λόγου στην περιοχή», παρότι εμφανίζονται αισιόδοξα, ανησυχούν για το ενδεχόμενο να αποδεχτεί η κυβέρνηση της Ντόχα να προβεί σε ριζικές αναδιαρθρώσεις που αναπόφευκτα θα πλήξουν την ελευθεροτυπία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News