Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το πρωί της 25ης Ιουλίου, η μεγάλη πυρκαγιά στη Ρόδο που ξέσπασε στις 18 Ιουλίου βρισκόταν σύμφωνα με την ενημέρωση των αρχών «σε ύφεση» αλλά παρέμεναν «ενεργές εστίες». Αργότερα οι φλόγες έφτασαν κοντά στην περιοχή Βατί.  

Παράλληλα με τα εκατοντάδες ρεπορτάζ για όσα έζησαν οι ξένοι τουρίστες κατά τη διαδικασία της εκκένωσης, έρχονται στο φως πληροφορίες και αναλύσεις σε δύο κατευθύνσεις:

-Μαρτυρίες για το τι συνέβη στο έδαφος και τι αντιμετώπισαν οι πυροσβεστικές δυνάμεις. 

-Επιστημονικές προσεγγίσεις στον διεθνή Τύπο για το είδος της πυρκαγιάς που έπληξε το νησί και την πιθανή σύνδεσή της με ένα ευρύτερο φαινόμενο.

Οι δύο αυτές διαστάσεις μοιάζουν να φωτίζουν η μία την άλλη. Το ερώτημα, «γιατί οι πυροσβέστες δεν κατάφεραν να σβήσουν τη φωτιά στη Ρόδο» παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες όπως αυτές των ηρωϊκών πιλότων, προσεγγίζεται με αναλύσεις ελλήνων δασολόγων (όπως αυτές σε δημοσίευμα της Καθημερινής) αλλά και με την επισήμανση της ανάγκης «κεντρικού σχεδιασμού της χρηματοδότησης των δράσεων πρόληψης και καταστολής» που υπογραμμίζει έκθεση της WWF του 2022 (εδώ από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο).

Πρόσωπα που βρέθηκαν στη Ρόδο τις τελευταίες ημέρες, περιγράφουν στο Protagon τη δυσκολία της διάνοιξης διαδρόμων στις ημιορεινές περιοχές με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων για την προσέγγιση των επίγειων δυνάμεων. Επίσης, όπως αναφέρουν ατύπως, από τη στιγμή που ενισχύθηκαν οι άνεμοι και η φωτιά απέκτησε τη δική της δυναμική, αλλάζοντας ενίοτε κατευθύνσεις, δημιουργήθηκε το εξής πρόβλημα (περιγράφει έμπειρος πυροσβέστης):

«Η διάνοιξη διαδρόμων όπου μπορούν να κινηθούν πυροσβεστικά οχήματα είναι μια χρονοβόρος και δύσκολη διαδικασία. Πάνω απ’ όλα όμως, όταν πνέουν ισχυροί άνεμοι ενέχει ρίσκο. Τα βασικό είναι να φτάσεις μέχρι εκεί προτού ο άνεμος μεταφέρει τη φωτιά σε άλλη κατεύθυνση. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν είχαμε προσεγγίσει τη φωτιά από τη μια πλευρά βλέπαμε τον άνεμο να τη στρέφει στην αντίθετη κατεύθυνση. Εκεί πρέπει να αποφασίσεις αν προχωράς για να ανοίξεις περαιτέρω διάδρομο η επιλέγεις άλλο σημείο, υπολογίζοντας πάντα τον κίνδυνο να σε κυκλώσει η φωτιά. Είδαμε καύτρες να δημιουργούν νέες εστίες σε απόσταση 300 μέτρων».

Η παραπάνω αφήγηση είναι μια μόνο διάσταση για όσα δεν κατάφεραν παρά τις προσπάθειές τους επί οκτώ ημέρες οι πυροσβεστικές δυνάμεις: να σβήσουν μια μέγα-πυρκαγιά που κινήθηκε με ισχυρούς ανέμους και απείλησε οικισμούς που περιβάλλοταν από πυκνή, ξεραμένη από τον καύσωνα, βλάστηση. Δεν περιλαμβάνει όσα όντως κατάφεραν (τα οποία ελάχιστοι θα μνημονεύσουν) συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και της διάσωσης οικισμών. Δεν περιλαμβάνει, τέλος, τα προβλήματα στον ευρύτερο συντονισμό, την πρόληψη, τη δασοπροστασία και τους (ανύπαρκτους σε πολλές περιπτώσεις) καθαρισμούς από τους Δήμους που έρχονται στην επιφάνεια.

Τα δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο που φιλοξενούν συμπεράσματα επιστημόνων κατά τα τελευταία 24ωρα, και με δεδομένο ότι σύμφωνα με τους ειδικούς η Ελλάδα διαθέτει κατ’ αναλογία πληθυσμού και έκτασης τον μεγαλύτερο πυροσβεστικό στόλο παγκοσμίως, τα χαρακτηριστικά της πυρκαγιάς, δεν μοιάζουν να είναι μια αμελητέα διάσταση. Ούτε προφανώς μια διάσταση που μπορεί να δικαιολογήσει όλα τα υπόλοιπα ελλείμματα και τις υστερήσεις που επισημαίνονται.

Pyrocene, «η εποχή των πυρκαγιών»

-Ο Τόμας Σμιθ, αναπληρωτής καθηγητής περιβαλλοντικής γεωγραφίας στη London School of Economics, σημείωσε στους Times του Λονδίνου ότι η πυρόσβεση στη Ρόδο έγινε δυσκολότερη λόγω της μορφολογίας του εδάφους: η φωτιά αρχικά φαινόταν περιορισμένη στους λόφους του νησιού, αλλά εξαπλώθηκε γρήγορα όταν οι βορειοδυτικοί άνεμοι επικράτησαν το Σάββατο. Σύμφωνα με τον Σμιθ, «η φωτιά εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα από αυτό το κεντρικό ημιορεινό έδαφος στην ακτή σε όχι περισσότερο από δέκα ώρες και η έντασή της κατέστησε δύσκολη την καταπολέμησή της. Σίγουρα, η εκκένωση ήταν απαραίτητη».

Στο ίδιο δημοσίευμα των Times κατατίθεται η εκτίμηση του Μάρκ Πάρινγκτον, επιστήμονα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων (ECMWF), ότι από πλευράς θερμοκρασιών «ο φετινός Ιούλιος βρίσκεται ήδη πολύ υψηλότερα από τα προηγούμενα 20 χρόνια».

-Η Telegraph σε άρθρο της με τίτλο «Ο κόσμος καίγεται -σταματήστε να παριστάνετε ότι όλα είναι καλά» (The world is burning – stop pretending everything is fine) σημειώνει: «Ο ακραίος καύσωνας που προκάλεσε την εξάπλωση των τεράστιων πυρκαγιών στην Ελλάδα είναι το τελευταίο σαφές σημάδι μιας επικείμενης κλιματικής καταστροφής».

-Σε άρθρο του με τίτλο «Το καλοκαίρι που ο πλανήτης άρχισε να καίγεται» (The Summer the Planet Started Burning) στην επιστημονική ιστοσελίδα eand.co ο βρετανός οικονομολόγος, Ουμάιρ Χακ, σημειώνει (εδώ) με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα: «Ξαφνικά, αυτό το καλοκαίρι, ο πλανήτης μοιάζει να φλέγεται. Είχαμε πολλά δραματικά παραδείγματα. Πυρκαγιές από μια ακτή στην άλλη στον Καναδά. Τέσσερις μεγάλα θερμικά φαινόμενα που εκτείνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη μας. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα παραδείγματα, ίσως, δεν είναι τόσο δραματικό όσο αυτό που μόλις άρχισε να συμβαίνει στην Ελλάδα». Ο Ουμάιρ Χακ ασχολείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια με τις σοβαρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλά μέρη του κόσμου.

Στο τελευταίο του άρθρο με αφορμή τις πυρκαγιές στην Ελλάδα, μνημονεύει τη θεωρία του περιβαλλοντικού ιστορικού Στίβεν Πάιν που διατυπώθηκε στο βιβλίο του για την «Πυρόκαινο», την «Εποχή των Πυρκαγιών» (Τhe Pyrocene: How We Created an Age of Fire and What Happens Next) —εδώ στα αγγλικά από το California University Press. «Η Ελλάδα φλέγεται. Τα τελευταία καλοκαίρια έχουμε δει μεγάλες πυρκαγιές να εκτείνονται από την Ισπανία έως την Πορτογαλία και τη Γαλλία, και πέραν αυτής. Προσθέστε σε αυτό τις πυρκαγιές από ακτή σε ακτή στον Καναδά και τις υψηλές θερμοκρασίας σε όλο τον κόσμο και αρχίζετε να βλέπετε το πορτρέτο ενός πλανήτη που καίγεται. Ή, ακριβέστερα, ίσως, ενός πολιτισμού που εισέρχεται στην “Εποχή των Πυρκαγιών”(Pyrocene)».

-Η γαλλική Figaro φιλοξενεί την άποψη του υδροκλιματολόγου Ιβ Τραμπλέ, ενός εκ των συγγραφέων του κεφαλαίου «Περιοχή της Μεσογείου», της 6ης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Ο ίδιος δεν θεωρεί έκπληξη τον καύσωνα ούτε τις δασικές πυρκαγιές που σημειώθηκαν στην Ελλάδα, αλλά «δυστυχώς μια εξέλιξη που επιβαβαιώνει» όλες τις προηγούμενες εκθέσεις της IPCC, οι οποίες, όπως επισημαίνει, γίνονται όλο και πιο λεπτομερείς. «Αρχίζουμε να κατανοούμε καλύτερα τις επιπτώσεις και τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη (άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ξηρασία, δασικές πυρκαγιές)», αναφέρει ο ίδιος . Απαντώντας στο ερώτημα, αν λαμβάνοντας υπόψη τα τρέχοντα φαινόμενα, θα μπορούμε ακόμα να περάσουμε τις καλοκαιρινές μας διακοπές στη Μεσόγειο ο ίδιος απαντά ως εξής. Καταρχάς χαρακτηρίζει «εντυπωσιακό το παράδειγμα που είδαμε στην Ελλάδα» τονίζοντας ότι «δεν είχε δει ποτέ ένα νησί να εκκενώνεται κατά το ένα μέρος του λόγω γιγαντιαίων δασικών πυρκαγιών» και προσθέτει ότι «δυστυχώς, πρόκειται για μια κατάσταση που, στατιστικά, θα γίνεται όλο και πιο πιθανή, όλο και πιο συχνή».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News