Αρκεί να φέρουμε στον νου μας κάποιο πολιτικό πρόσωπο και θα συνειδητοποιήσουμε ότι το έχουμε ταυτίσει, στην ουσία, με μια εκλογική αναμέτρηση. Τον Ελευθέριο Βενιζέλο με τις εκλογές του 1920, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με τις εκλογές του 1961 (ο Καραμανλής του 1974 είναι ταυτισμένος με την επιστροφή του και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας – η νίκη στις εκλογές ήταν περισσότερο από αναμενόμενη), τον Γεώργιο Παπανδρέου με τις εκλογές του 1964 και τον γιο του, Ανδρέα, με τις εκλογές του 1981. Και πάει λέγοντας, βέβαια. Πολύ συζητήσιμα αυτά.

Στην περίπτωση του Χαρίλαου Τρικούπη η εκλογική αναμέτρηση με την οποία τον έχουμε ταυτίσει είναι εκείνη που τελικά υπήρξε και η τελευταία του. Ηταν 16 Απριλίου 1895 όταν το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη κατατροπώθηκε από το Εθνικόν Κόμμα του μεγάλου του αντιπάλου Θεόδωρου Δηλιγιάννη. Για να καταλάβουμε πόσο συντριπτική ήταν η εκλογική ήττα του κόμματος του Τρικούπη, από τις 207 έδρες κατάφερε να κερδίσει μόλις τις 15 (!), με τον ίδιο τον Τρικούπη να μην εκλέγεται καν βουλευτής στο Μεσολόγγι, τη γενέτειρα της οικογένειάς του.

Είχε βέβαια προηγηθεί η πτώχευση του κράτους στα τέλη του 1893, εκείνη την οποία έχουμε ταυτίσει με το περίφημο «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» – το οποίο βέβαια δεν ειπώθηκε ποτέ αυτολεξεί, αλλά τέλος πάντων.

Την πτώχευση αυτή τη χρεώθηκε πολιτικά ο Τρικούπης, αφενός εξαιτίας του τεράστιου δανεισμού στον οποίο είχε προβεί ώστε να υλοποιήσει το φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων έργων που είχε σχεδιάσει, όσο και επειδή η πτώχευση έγινε επί των ημερών δικής του κυβέρνησης (με λίγα λόγια, του έσκασε στα χέρια η βόμβα).

Την ήδη εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα μετά την πτώχευση ήρθε να επιδεινώσει η σταφιδική κρίση στις αρχές του 1895, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση Τρικούπη να αναγκαστεί να ανακοινώσει ότι θα προχωρούσε σε περαιτέρω αύξηση της φορολογίας. Αλλο που δεν ήθελε η αντιπολίτευση – βούτυρο στο ψωμί της. Αποφάσισε λοιπόν να οργανώσει σειρά αντικυβερνητικών συλλαλητηρίων σε διάφορες πόλεις της επαρχίας, και βέβαια στην Αθήνα, όπου στο μεγάλο συλλαλητήριο που διοργανώθηκε θα συμμετείχαν και κάτοικοι του Πειραιά.

Η κυβέρνηση απαγόρευσε το αντικυβερνητικό συλλαλητήριο να διεξαχθεί στο κέντρο της πόλης, με αποτέλεσμα αυτό να πραγματοποιηθεί τελικά στο Πεδίον του Αρεως. Την ίδια μέρα και ώρα, όμως, διοργανώθηκε και φιλοκυβερνητικό συλλαλητήριο, επίσης στο Πεδίον του Αρεως. Καταλαβαίνουμε, νομίζω, ότι οι διαδηλωτές δεν άργησαν να έρθουν στα χέρια.

Η αστυνομία, από την πλευρά της, είχε λάβει εντολή να διαλύσει τη διαδήλωση. Και κάπου εδώ έκανε την εμφάνισή του ο αστάθμητος παράγοντας, που εν προκειμένω δεν ήταν άλλος από τον τότε Διάδοχο Κωνσταντίνο. Εμφανίζεται λοιπόν ο Διάδοχος έφιππος και καμαρωτός-καμαρωτός, με τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές να τον περικυκλώνουν αμέσως. Εκείνος τους συνέστησε φιλονομία και τάξη, ενώ στρεφόμενος προς τον διευθυντή της Αστυνομίας τον διέταξε να μην παρεμβαίνει και να αφήσει τον λαό να διαδηλώσει ελεύθερα το φρόνημά του.

Οταν ο διευθυντής της αστυνομίας αποκρίθηκε ότι προϊστάμενός του ήταν ο υπουργός Εσωτερικών και μόνο στις δικές του εντολές όφειλε να υπακούει, ο Κωνσταντίνος τού απάντησε πως θα ζητούσε την τιμωρία του και αποχώρησε, με τους αντιτρικουπικούς διαδηλωτές να τον αποθεώνουν.

Δύο μέρες αργότερα ο Τρικούπης, αφού πρώτα είχε συγκαλέσει τη Βουλή, η οποία ανανέωσε την εμπιστοσύνη της στην κυβέρνησή του, πήγε στα Ανάκτορα και  διαμαρτυρήθηκε έντονα στον βασιλιά Γεώργιο για τη στάση του γιου του Κωνσταντίνου, λέγοντας ότι είχε υπερβεί τη σφαίρα της δικαιοδοσίας του και στράφηκε εναντίον των ενεργειών της κυβέρνησης. Ο Γεώργιος όμως κάλυψε πλήρως τον γιο του παίρνοντας το μέρος του και υποστήριξε ότι τυχαία περνούσε ο Κωνσταντίνος από τη διαδήλωση και ότι η παρουσία του βοήθησε, μάλιστα, να αποτραπεί αιματοχυσία. Είχε προηγηθεί ο υπουργός Στρατιωτικών Τσαμαδός!

«Σε αυτή την περίπτωση», είπε ο Τρικούπης, «η κυβέρνηση δικαιούται να υποθέσει ότι δεν απολαμβάνει πλέον την αμέριστη εμπιστοσύνη του Στέμματος και οφείλει να αποχωρήσει».

«Πράξτε όπως νομίζετε» ήταν η απάντηση του βασιλιά.

Ο Τρικούπης υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του αυθημερόν, την οποία ο Γεώργιος έκανε δεκτή.

Τρεις μήνες μετά από αυτά τα γεγονότα έγιναν οι εκλογές της 16^ης Απριλίου 1895. Με το κόμμα του να εξαφανίζεται σχεδόν από τον πολιτικό χάρτη και τον ίδιο να μην εκλέγεται καν βουλευτής, ο απογοητευμένος Τρικούπης είπε την ιστορική πλέον φράση «Ανθ’ ημών Γουλιμής», όταν πληροφορήθηκε ότι το Μεσολόγγι τον είχε «μαυρίσει» εκλέγοντας βουλευτή τον πρώην συνεργάτη του Μιλτιάδη Γουλιμή.

Ο Τρικούπης αποσύρθηκε από την πολιτική και αποχώρησε από την Ελλάδα. Ο θάνατος τον βρήκε έναν χρόνο αργότερα στις Κάννες, σε ηλικία μόλις 64 ετών, τη στιγμή που η Ελλάδα πανηγύριζε τη νίκη του Σπύρου Λούη στον Μαραθώνιο, στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες.

---

♦ Κάθε γωνιά μια ιστορία. Το podcast της Ελένης Λετώνη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News