Φανταστείτε αυτό: καθημερινά, ο καθηγητής, ακαδημαϊκός, πρώην υπουργός και πρωθυπουργός, ο μακροβιότερος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος να αποδελτιώνει ο ίδιος τον Τύπο. Να έχει προσωπική έγνοια και άποψη φυσικά για όσα πρέπει, οφείλει να κρατήσει στο αρχείο του. Ναι, ο Ξενοφών Ζολώτας που έζησε εκατό πυκνά χρόνια, μια ζωή σαν πέντε μαζί, με την προσωπική του εύστροφη ιδιοσυγκρασιακή ματιά έφτιαξε το προσωπικό του αρχείο που περιέχει δεκάδες χιλιάδες τεκμήρια, χιλιάδες φωτογραφίες, εκατοντάδες κασέτες. Καταγράφει όχι μόνο την επιστημονική του σκέψη και αντίληψη για την παγκόσμια οικονομία, αλλά και την εξέλιξη της ίδιας της Τράπεζας της Ελλάδος, του υπουργείου Οικονομικών και του πρωθυπουργικού γραφείου. Και αποκαλύπτει επίσης την προσωπική του ζωή, μια ζωή που συνδύαζε τη συμμετοχή του στην παγκόσμια ομάδα των «τεσσάρων σοφών» που οδήγησαν στη δημιουργία του περίφημου Οργανισμού Οικονομικής Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, με τη χορευτική του δεινότητα στα πάρτι της εποχής και τα σουαρέ με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία».

Το μοναδικού πλούτου αρχείο το δώρισε ο ίδιος στην Τράπεζα της Ελλάδος (τη σπουδαία βιβλιοθήκη του τη δώρισε στην Ακαδημία Αθηνών). Είναι πλήρως καταγεγραμμένο και τεκμηριωμένο και κυρίως ανοιχτό για το κοινό και τους ερευνητές. Σε μια λογική κοινωνικοποίησης της γνώσης, των αρχείων, των τεκμηρίων που ανήκουν στο Κέντρο Πολιτισμού Ερευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδας (στο οποίο εντάσσεται και το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας) το αρχείο Ζολώτα παρουσιάστηκε στο κοινό σε ειδική εκδήλωση στις 23 Νοεμβρίου. Ανακοινώθηκε μάλιστα ότι μέρος του περιεχομένου θα είναι σύντομα διαθέσιμο online.

Οσες φορές βέβαια και αν μελετήσει κάποιος υλικό για τη ζωή και το έργο του Ζολώτα, πάντα ανακαλύπτει νέες διαστάσεις, πάντα καταλήγει γοητευμένος. Ο μακροβιότερος διοικητής της τράπεζας, θεωρούσε ότι από όλες τις ιδιότητες του η ανώτερη ήταν αυτή του καθηγητή, είπε στην ειδική εκδήλωση ο Γιάννης Στουρνάρας υπογραμμίζοντας ότι οι δηλώσεις και οι θέσεις του για την οικονομική πολιτική είναι πιο σύγχρονες από ποτέ. «Πίστευε ότι η οικονομική επιστήμη μπορεί να βελτιώσει τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων» τόνισε ο διοικητής πριν συνεχίσει την παρουσίαση ο διευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού Παναγιώτης Παναγάκης που ποντάρει στην εξωστρέφεια και κοινωνικοποίηση του πλούτου της τράπεζας.«Το Κέντρο Πολιτισμού αναδεικνύει τη συμβολή της Τράπεζας στο οικονομικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας» τόνισε.

Σύμφωνα με τις αρχειονόμους Κέλλυ Γιάνναρη και Βίκυ Ασκητή που έκαναν την παρουσίαση, το αρχείο Ζολώτα χωρίζεται στις εξής κατηγορίες: Εγγράφων, φωτογραφιών, οπτικοακουστικού υλικού και προσωπικών αντικειμένων. Το αρχείο εγγράφων περιλαμβάνει 32.000 τεκμήρια και 130.000 σελίδες που αν τα αποδώσει κανείς σε τρέχοντα μέτρα ξεπερνούν τα 30! Καλύπτει το σύνολο του βίου του από το 1904 ως το 2004, εκατό χρόνια ιστορίας που εκκινεί από την γέννησή και φτάνει μέχρι το θάνατό του ενσωματώνοντας όλο το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της Ελλάδας αλλά και παγκοσμίως. Ομιλίες, επιστολές, υπομνήματα, υπηρεσιακή αλληλογραφία, δημοσιεύματα.

Εδώ βρίσκεται το πρωτότυπο της περίφημης ομιλίας του στο ΔΝΤ όπου χρησιμοποίησε σχεδόν αποκλειστικά ελληνικές λέξεις. «Ο κ. Ζολώτας ομιλεί αγγλιστί αλλά με ελληνικάς λέξεις» έγραφαν δημοσιεύματα της εποχής. Και είναι αυτή η ομιλία, αυτή η τολμηρή, ρομαντική σχεδόν ποιητική χειρονομία του Ζολώτα που έχει καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση ως ένας άθλος, ένα παράσημο τιμής και υπερηφάνειας για την Ελλάδα. Μια αναγνώριση που συνεχώς, σε λούπα εσχάτως γίνεται σημείο νοσταλγικής αναφοράς. Κυρίως μετά την επίσκεψη Ομπάμα (αρκεί να ανατρέξει κανείς στις αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ανάμεσα στα δημοσιεύματα και αυτό της 4^ης Αυγούστου του 1967 στον Observer με τον σχεδόν εμβρόντητο τίτλο «Top Greek Bankers quit» για την παραίτηση του Ζολώτα και του συνδιοικητή του Γιάγκου Πεσματζόγλου αντιδρώντας στη χούντα. Το φωτογραφικό αρχείο με τις περισσότερες από 2.000 φωτογραφίες αποτελεί έναν ολόκληρο κόσμο που γοητεύει όχι μόνο τους ερευνητές αλλά κυρίως ίσως τους πολίτες. Υπουργικά συμβούλια, εκδηλώσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, συσκέψεις στο εξωτερικό, διεργασίες στην επιτροπή των τεσσάρων σοφών. Ναι, αλλά και ο Ζολώτας, υπέρκομψος δάντης με μοναδικό στιλ να χορεύει όλο το βράδυ με συνοδούς που φορούν φορέματα υψηλής ραπτικής και περίτεχνα κοσμήματα, ή να υποδέχεται την ακτινοβολούσα Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην Αθήνα.

Εξάλλου μια από τις ιδιότητες του αρχείου Ζολώτα είναι ότι βοηθά το κοινό να κατανοήσει πως ήταν μια πλήρης προσωπικότητα. Καθόλου ερμητικός, εμμονικός, μονοδιάστατος. Αθλητής από παιδί, λάτρευε το κολύμπι, κολυμπούσε όλο τον χρόνο ακόμη και τον χειμώνα στην αγαπημένη του Λίμνη Βουλιαγμένης, αγαπούσε τόσο πολύ την τέχνη, λάτρευε την όπερα (η σύζυγός του Λόλα ήταν μέτζο σοπράνο), τα ταξίδια. Ηταν όμως και θρησκευόμενος με έναν τρόπο που ήταν βιωματικός και περνούσε από την έκφραση της λατρείας με συμμετοχικό τρόπο. Σήκωνε κάθε χρόνο τον Αγιο Χαράλαμπο στην σχετική λιτανεία στην Πλάκα, για παράδειγμα. Αλλά συνέλεγε και κασέτες με βυζαντινή μουσική που λάτρευε να ακούει. Αυτές οι κασέτες βρίσκονται στο πλούσιο οπτικοακουστικό αρχείο που επίσης δώρισε στην τράπεζα και προσκαλεί ουσιαστικά και μελετητές εκτός του οικονομικού φάσματος να ανακαλύψουν υλικό.

Το μέρος του αρχείου με τα προσωπικά αντικείμενα έχει επίσης ενδιαφέρον, με τα παράσημα να ξεχωρίζουν: το Μεγάλο Παράσημο του Βασιλικού Τάγματος Φοίνικος, το Μεγάλο Παράσημο του Τάγματος Τιμής… Όπως επισημάνθηκε στην παρουσίαση, ένα μέρος του αρχείου δεν έχει ανοίξει ακόμα σε μελετητές και κοινό και είναι αυτό που προβλέπεται από την προστασία προσωπικών δεδομένων. Μετά την πάροδο των απαραίτητων ετών που προβλέπει  νομοθεσία θα παραδοθεί και αυτό για μελέτη.

Στο πλαίσιο της παρουσίασης ανακοινώθηκε πως σύντομα θα είναι έτοιμο για να παρουσιαστεί και να διατεθεί προς μελέτη το αρχείο του πρώην διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γεωργίου Μαντζαβίνου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδας αποτελείται από 6,5 εκατομμύρια τεκμήρια, που καλύπτουν περί τα 2.000 μέτρα αρχείου. Αποτελείται από τα αρχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, των διοικητών Εμμανουήλ Τσουδερού, Κυριάκου Βαρβαρέσσου, Γεωργίου Μαντζαβίνου, Ξενοφώντα Ζολώτα, του ζωγράφου και σχεδιαστή χαρτονομισμάτων Μιχαήλ Αξελού, τη φωτογραφική συλλογή του Κωνσταντίνου Μεγαλοοικονόμου και από αρχείο προφορικής ιστορίας…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News