Πριν από 100 χρόνια, τον Ιούλιο του 1916, έκανε την εμφάνισή του στις αμερικανικές ακτές ένα ζώο της θάλασσας που θα άλλαζε πολλά. Θα εκτόπιζε για ένα διάστημα από τα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων τις δεσμεύσεις του αμερικανού προέδρου Γούντροου Ουίλσον ότι «οι ΗΠΑ θα μείνουν έξω από τον Μεγάλο Πόλεμο» και θα κυριαρχούσε στην αμερικανική επικαιρότητα. Θα κέντριζε το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Θα άλλαζε ακόμη και τον τρόπο που κολυμπούσαν οι Αμερικανοί στα νερά του Ατλαντικού. Θα γινόταν βιβλίο κι ύστερα ταινία, η οποία με τη σειρά της θα δημιουργούσε την έννοια του blockbuster.

Τότε το υποδέχθηκαν ως ένα «τέρας της θάλασσας». Στην πραγματικότητα ήταν μωρό, αλλά ήταν μεγάλο μωρό (2,7 μέτρα), λευκό, με πριονωτά τριγωνικά δόντια. Αγνωστο, ακόμη είδος για λουόμενους στις παραλίες του Νιου Τζέρσι. Ασφαλώς γνώρισαν για πρώτη φορά τον λευκό καρχαρία με τον χειρότερο τρόπο.

Μέσα σε 12 μέρες, από την 1η Ιουλίου μέχρι τη 12η του μήνα, ο λευκός καρχαρίας κολύμπησε 112,6 χιλιόμετρα κατά μήκος των ακτών του Ατλαντικού, από μία πόλη λίγο έξω από την Ατλάντικ Σίτι μέχρι μία κωμόπολη κοντά στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Στον διάβα του έσπειρε τον τρόμο αφήνοντας πίσω του τα πρώτα (καταγεγραμμένα) θύματά του.

Ο πρώτος θάνατος σημειώθηκε στο Μπιτς Χέιβεν του Νιου Τζέρσι. Ο 25χρονος Τσαρλς Βάνσαντ μπήκε για μία νυχτερινή βουτιά όταν τον άρπαξε ο καρχαρίας τραυματίζοντας τα πόδια του. Οταν ο ναυαγοσώστης έσυρε τον Βάνσαντ στην ακτή ήταν αργά, αιμορράγησε θανάσιμα. Ηταν ο πρώτος θάνατος που πέρασε, όμως, στα ψιλά. Οσοι άκουσαν εκείνη τι στιγμή τις κραυγές του νόμιζαν ότι φώναζε στον σκύλο του. Και βέβαια δεν υπήρχε Discovery Channel ούτε «Shark Week» (εκπομπή στο Discovery Channel) ώστε να ενημερωθεί ο κόσμος. Οι επιστήμονες ήταν μέχρι τότε βέβαιοι ότι ο καρχαρίας δεν έχει τη δύναμη στα σαγόνια του ώστε να διαπεράσει τα κόκαλα ανθρώπων. Οι αμερικανικές Αρχές δεν ήθελαν να τρομάξουν τον κόσμο. Και ο δήμαρχος του Νιου Τζέρσι ήταν πεπεισμένος ότι δεν υπήρχε λόγος. Ηταν άλλωστε μία ιδιαίτερα κερδοφόρα περίοδος για τα θέρετρα. Ενα ισχυρό κύμα καύσωνα και μία επιδημία πολυομελίτιδας έστελνε τους γύρω κατοίκους στις παραλίες.

Ο δεύτερος θάνατος δεν μπορούσε να «θαφτεί». Λουόμενοι εντόπισαν ένα πτώμα κομμένο στα δύο. Τότε, ο λευκός καρχαρίας εμφανίστηκε στα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων. Ακολούθησε ο τρίτος θάνατος, ένας κολυμβητής που εντοπίστηκε νεκρός και βαριά κακοποιημένος. Τέταρτος, ένας που έκανε τον ήρωα, προσπάθησε να τα βάλει με το θαλάσσιο ζώο και σκοτώθηκε. Οι Αμερικανοί τρομοκρατήθηκαν. Μετά τις συνολικά πέντε επιθέσεις (ένας επέζησε) τα θέρετρα έκλεισαν και οι πολιτικοί κάλεσαν τους επιστήμονες.

Εκείνοι αρχικά έκαναν λόγο για τον καρχαρία ταύρο. Το πόρισμα που τελικά επικράτησε το έδωσε ένας ειδικός του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. Ταυτοποίησε το είδος που είχε αναγνωρίσει το 1833 ο εξερευνητής και ζωολόγος Σερ Αντριου Σμιθ: Καρχαρόδων ο καρχαρίας, ή αλλιώς ο μεγάλος λευκός καρχαρίας που μπορεί να μεγαλώσει μέχρι και στα 6,1 μέτρα και -όπως ξέρουμε πια- μπορεί να φτάσει και τα 70 χρόνια ζωής. Πανικός στις ΗΠΑ. Εξαγριωμένοι άνδρες έπιασαν καραμπίνες και δίκρανα και άρχισαν το κυνήγι. Το ζώο, τελικά, σκοτώθηκε από θηριοδαμαστή λιονταριών (Μάικλ Σλάισερ) που είχε βγει για ψάρεμα στον κόλπο Ράριταν. Το καΐκι του δέχθηκε επίθεση από το μωρό λευκό καρχαρία και τελικά τον σκότωσε με ένα σπασμένο κουπί!

Αν μεταφέρεις την πλοκή και τις πρώτες πέντε επιθέσεις του λευκού καρχαρία από το Νιου Τζέρσι στο θέρετρο του Λονγκ Αϊλαντ, στη θέση του ερασιτέχνη ψαρά Σλάισερ βάλεις τον αρχηγό της Αστυνομίας Μάρτιν Μπρόντι έχεις ένα μυθιστόρημα που στρογγυλοκάθισε πάνω – πάνω στη λίστα των μπέστσέλερ των New York Times για 44 εβδομάδες, χωρίς να καταφέρει να ξεπεράσει σε πωλήσεις μόνο το «Στον λόφο του Γουότερσιπ», (τις λαγοπεριπέτειες) του Ρίτσαρντ Ανταμς. Ολα τα άλλα, οι πέντε -τέσσερις θανατηφόρες- επιθέσεις, η αδιαφορία που επέδειξε επίτηδες ένας δήμαρχος για να σώσει το τουριστικό δολάριο, οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων ότι «θα συμβεί ξανά» και το άγριο κυνήγι των wanna be ηρώων -μέχρι να αναδειχθεί ο πραγματικός ήρωας- μεταφέρθηκαν αυτούσια σε ένα ιστορικό βιβλίο.

Φυσικά πρόκειται για τα «Σαγόνια» του Πίτερ Μπέντσλεϊ. Το μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε το 1974 και έκανε αίσθηση σε όλη την υφήλιο. Ο ηγέτης της Κούβας Φιντέλ Κάστρο είδε πίσω από «τα σαγόνια» τον καπιταλισμό, άλλοι είδαν πιο συγκεκριμένα πρόσωπα και γεγονότα, όπως για παράδειγμα τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον και το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ. Ο συγγραφέας πάντως έγραφε ξεκάθαρα για ένα ζώο που τον είχε απασχολήσει όλη του τη ζωή. Είχε πάρει συνεντεύξεις από πρόσωπα που μπορούσαν να του μιλήσουν για επιθέσεις και είχε εμπνευστεί ιδιαιτέρως από την περίπτωση του Φρανκ Μούντους, του ψαρά που εξαπέλυσε το «κυνήγι των τεράτων» και έθεσε ένα ρεκόρ που δεν έχει σπάσει μέχρι σήμερα πιάνοντας έναν λευκό καρχαρία 1554 κιλών στη λίμνη Μόντοκ.

«Τα Σαγόνια» στη μεγάλη οθόνη έφτασαν το επόμενο καλοκαίρι, με την υπογραφή του ανερχόμενου τότε Στίβεν Σπίλμπεργκ. Ηταν το πρώτο blockbuster του Χόλιγουντ. Εδωσε το μοντέλο για τον «Πόλεμο των Αστρων», το «Τζουράσικ Παρκ» και τον «Τιτανικό». Ασφαλώς το μωρό με τα πριονωτά τριγωνικά δόντια έγινε ένας γιγάντιος λευκός καρχαρίας. Απέκτησε και όνομα («Μπρους»). Και για τα χολιγουντιανά εφέ το τέλος του «τέρατος» ήρθε με μία έκρηξη (στο βιβλίο ο καρχαρίας υποκύπτει τελευταία στιγμή στα τραύματά του, πριν επιτεθεί στον τελευταίο από τους κυνηγούς του).

Η χολιγουντιανή ταινία δημιούργησε μία νέα ψύχωση. Κάποιοι δεν άντεχαν να βάλουν ούτε το μικρό τους δαχτυλάκι στο νερό. Οδήγησε και σε ένα νέο καταστροφικό «χόμπι», τα δεκάδες τουρνουά κυνηγιού καρχαριών στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ. Οπως έχει σημειώσει ο επιστήμονας που εξειδικεύεται στο είδος, Τζορτζ Μπέργκες, παρουσιάζοντας τον λευκό καρχαρία ως έναν κυνηγό που θέλει να εκδικηθεί το ανθρώπινο είδος -στην πραγματικότητα οι καρχαρίες επιτίθενται σε ανθρώπους μόνο κατά λάθος- η ταινία έδωσε έμπνευση σε «ένα κυνήγι χωρίς αναστολές». Μάλιστα, τις τελευταίες δεκαετίες, αυτή η τάση έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στη συρρίκνωση κάθε είδους καρχαρία.

Αλλά κάθε καταστροφική τάση βρίσκει απέναντί της ένα κίνημα. Η ίδια ταινία, λοιπόν, προώθησε το κίνημα προστασίας του καρχαρία. Εδωσε έμπνευση σε βιολόγους και επιστήμονες, οι οποίοι άρχισαν την έρευνα για να ρίξουν φως στο παρεξηγημένο είδος και να επισημάνουν ότι είναι ένα ζώο που πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, όπως και κάθε είδος της άγριας φύσης. Ο Μπέργκες, διευθυντής του Διεθνούς Φακέλου με τις επιθέσεις καρχαριών που άρχισε να καταχωρεί περιστατικά κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ, έχει καταγράψει τον καρχαρία του 1916 ως ένα λευκό καρχαρία. Αλλοι ακόμη πιστεύουν ότι επρόκειτο για έναν καρχαρία – ταύρο. Θα παραμείνει ένα μυστήριο που θα έχει επιλύσει μόνο ένα μυθιστόρημα και μία χολιγουντιανή ταινία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News