Τί συμβαίνει όταν πολύ σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα συμπίπτουν με ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός; Η απάντηση που εξακολουθεί να δίνει ο γάλλος σκηνοθέτης Κλοντ Λελούς, κι ας έχουν περάσει πενήντα ολόκληρα χρόνια από τότε, παραμένει η ίδια: «η τέχνη οφείλει να επαναστατεί μαζί με την κοινωνία».

Το 21ο Φεστιβάλ των Καννών άνοιξε τις πύλες του στις 10 Μαϊου του 1968, όπως ήταν προγραμματισμένο. Εμελλε όμως να διακοπεί στις 19 του ίδιου μήνα, αφήνοντας προβολές σημαντικών ταινιών και τις λοιπές διαδικασίες εορτασμού του σινεμά στη μέση.

Υπήρχε πολύ σοβαρός λόγος: η έναρξη του φεστιβάλ, συνέπεσε με τη συμπλοκή 20.000 περίπου γάλλων φοιτητών της Σορβόννης στο Παρίσι με αστυνομικούς. Οι φοιτητές διαδήλωναν κατά των τακτικών της συντηρητικής κυβέρνησης του Σαρλ Ντε Γκολ, πάνω σε θέματα σχετικά με την εκπαίδευση και όχι μόνο.

Οι σφοδρές συγκρούσεις κατέληξαν με εκατοντάδες ανθρώπους στο νοσοκομείο. Δύο μέρες αργότερα, όπως αναφέρει και δημοσίευμα του Variety,  2 εκατομμύρια γάλλοι εργάτες κατέβηκαν σε γενική απεργία σε ένδειξη συμπαράστασης στους φοιτητές, ενώ πολλές υπηρεσίες έβαλαν λουκέτο. Η απεργία γρήγορα επεκτάθηκε, καθώς πολλοί ακόμη εργαζόμενοι βγήκαν από τα γραφεία και τα εργοστάσια όπου δούλευαν για να ενωθούν με την εξέγερση.

Το Φεστιβάλ των Καννών, υπό κανονικές συνθήκες θα διαρκούσε ως τις 24 Μαϊου με ταινίες ογκόλιθων όπως οι Αλέν Ρενέ, Κάρλος Σάουρα και Μίλος Φόρμαν να φιγουράρουν στο διαγωνιστικό κομμάτι. Με τη Γαλλία όμως να βρίσκεται σε τέτοια αναταραχή, αρκετοί σκηνοθέτες άρχισαν να αποσύρουν τις ταινίες τους και μέλη της κριτικής επιτροπής υπέβαλαν την παραίτησή τους.

Στις 18 Μαϊου, κατά τη διάρκεια της προβολής της ταινίας «Peppermint frappe» του Κάρλος Σάουρα, κόσμος ανέβηκε κοντά στην οθόνη, τραβώντας την αυλαία, προκειμένου να διακοπεί η προβολή. Λίγο αργότερα, μία επιτροπή που απαρτιζόταν από πρωτοκλασάτους σκηνοθέτες, συναντήθηκε με τον γενικό γραμματέα του φεστιβάλ, Ρομπέρ Φαβρ Λε Μπρετ.

«Θυμάμαι πολύ έντονα εκείνη τη συνέντευξη τύπου, στην οποία ανακοινώθηκε ότι το Φεστιβάλ των Καννών του 1968 δεν επρόκειτο να συνεχιστεί. Η 19η Μαϊου, η μέρα που διακόπηκε, ήταν μια σπουδαία ημέρα για τον κινηματογράφο. Ακριβώς επειδή κέρδισε η κοινωνική ευαισθησία και η κοινή λογική και όχι η καλλιτεχνική ματαιοδοξία» τονίζει ο 80χρονος σήμερα Κλοντ Λελούς, ο γάλλος σκηνοθέτης που τότε, στα 30 του, ήταν ένας από τους πρωτεργάτες των σινεφιλικών κινητοποιήσεων, όπως εξηγεί και δημοσίευμα της Corriere della Sera. 

Μαζί με τον Φρανσουά Τριφό, τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, τον Λουί Μαλ, τον Κλοντ Μπερί και άλλους, ήταν υπέρμαχοι της άποψης ότι «το Φεστιβάλ πρέπει να διακοπεί σε ένδειξη αλληλεγγύης στους φοιτητές της Σορβόννης και των 2 εκατομμυρίων απεργών». Και τα κατάφεραν. Από τις 28 προγραμματισμένες ταινίες, μόνο οι έντεκα πρόλαβαν να προβληθούν.

Ο Λελούς θυμάται ότι ο «βασιλιάς των κινητοποιήσεων ήταν ο Γκοντάρ. Εκείνος πρότεινε να συγκεντρωθούμε και ουσιαστικά να κάνουμε κατάληψη σε μια μεγάλη αίθουσα προβολών. Ολοι κάπνιζαν και συζητούσαν. Κάποια στιγμή θυμάμαι τον Τριφό να λέει: “είναι γελοίο να συνεχιστεί το φεστιβάλ. Αυτό που έχει πραγματική σημασία είναι ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε ολόκληρη τη Γαλλία. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα αυτιά και τα μάτια και να προσποιηθούμε ότι εμείς εδώ κάνουμε τέχνη και δεν μας αφορά τί γίνεται εκεί έξω”».

Υπήρξαν βέβαια και κάποιοι που δεν ενστερνίζονταν τις απόψεις εκείνης της μάχιμης επιτροπής διακοπής του Φεστιβάλ του 1968. Εναν μήνα μετά τη διακοπή του, ο σκηνοθέτης Ρομάν Πολάνσκι, μέλος της κριτικής επιτροπής εκείνου του φεστιβάλ, χαρακτήρισε «βλάκες» τους συναδέλφους του που υπήρξαν πρωτεργάτες εκείνων των κινητοποιήσεων.

Και συνεχίζοντας: «άνθρωποι όπως ο Τριφό, ο Λελούς και ο Γκοντάρ κάνουν σαν παιδάκια που τους αρέσει να παίζουν τους επαναστάτες».

Ο Τριφό, με διάθεση ειρηνοποιού, δεν άφησε ασχολίαστες τις δηλώσεις του Πολάνσκι: «ο Ρομάν ίσως να μπερδεύτηκε λίγο με τόσο χαμό που γινόταν εκείνες τις μέρες σύγχυσης. Υπήρξαν κάποιοι που πίστευαν ότι οι διαδηλώσεις μας ήταν κατά των Καννών. Δεν ήμουν ποτέ εναντίον του Φεστιβάλ. Αγαπώ τα γκαλά, λατρεύω τα σμόκιν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News