«Σκλάβα με σέρνουν οι Αχαιοί…». Βάλτε τη φαντασία σας να αναπλάσει τη βροντερή φωνή της τραγωδού Αννας Συνοδινού – Εκάβης, ως ανθρώπινο «ακουστικόμετρο» για τον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο, στο νεόκοπο τότε (το 1965) Θέατρο του Λυκαβηττού.

Κάθε μέρα, για μία ώρα, και ένας τραγικός ρόλος. Κάθε μέρα και μία μέτρηση. Κάθε φορά και μία διόρθωση. Διότι ο αρχιτέκτονας είχε στον νου του την περίφημη ακουστική στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Και την «κυνηγούσε», να την επιτύχει και στο δημιούργημά του, πάνω από την Αθήνα.

Ξεκινάμε με αυτή την, ας την πούμε θεατρική, ιστορία, που έχει αναχθεί στη σφαίρα του μύθου. Για ένα θέατρο που έγραψε αμέτρητες σελίδες μουσικής ιστορίας έκτοτε. Εχει πλάσει αμέτρητες προσωπικές αναμνήσεις για όσους το «έζησαν» στα χρόνια που μεσολάβησαν.

Θα προτιμήσω να πάρω τα πράγματα περίπου από την αρχή, με όχημα τις προσωπικές αναμνήσεις. Ανάκατες, καλές και αλγεινές, μαγικές και (κάποτε) αιματηρές. Τι είναι, αλήθεια, ο Λυκαβηττός για εσάς; Μπορώ να σας απαριθμήσω τι ήταν για μένα. Τώρα που θα αναβιώσει (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ).

Αν περιμένετε ηρωικό ξεκίνημα, θα σας απογοητεύσω. Μια πρώτη ανάμνηση έχει μέσα της εκείνο που μηρυκάζει και η σημερινή, ολοένα και πιο συντηρητική, κοινωνία μας. Τον ρατσισμό. Στη σκηνή, ο Ρομά σούπερ σταρ της εποχής για το λαϊκό τραγούδι Μανώλης Αγγελόπουλος, με τα «Μαύρα μάτια σου, (που) όταν τα βλέπω με ζαλίζουνε» και την ινδοπρεπή «Μαγκάλα» του. Ολόγυρα, πέρα από το θέατρο, η δυσωδία του ρατσισμού, με τα «γιατί δώσανε το θέατρο στον τουρκόγυφτο;».

Είμαστε στον Ιούνιο του 1983 και είναι από τις φορές που το θέατρο έχει γεμίσει ασφυκτικά – μαζί και τα γύρω βραχάκια. Κρατήστε τα αυτά διότι θα τα θυμηθούμε και παρακάτω, αυτούς τους «αφανείς» θεατές, τη γαλαρία του Λυκαβηττού. Η κρατική τηλεόραση καλύπτει πρώτη φορά το γεγονός, αίροντας τον αποκλεισμό του Αγγελόπουλου από τα μέσα ενημέρωσης.

Και όμως, κάποιες εφημερίδες μιλούσαν για «μουσικό και τηλεοπτικό αλαλούμ», για «είδωλα και σουξέ της παρακμής», ο Φρέντυ Γερμανός για τον «δασύτριχο και δασύλαλο βάρδο», ο Γιώργος Λιάνης για εκείνους που «στέψανε τον αρχιγύφτο Αγγελόπουλο σαν βασιλιά της τωρινής πρωτοπορίας», κάποιοι για τον «τσιγγάνο τσιφτετελιστή».

Οι διοργανωτές, από το ιστορικό μουσικό περιοδικό «Ντέφι» (με πολυσυζητημένα άρθρα του Ακη Πάνου, του Τάσου Φαληρέα και του Μανώλη Ρασούλη), είχαν καλέσει και την Ελένη Βιτάλη, τον Τάκη Σούκα με το ακορντεόν του, τον «βασιλιά του κλαρίνου» Γιάννη Βασιλόπουλο, τον μεγάλο βιολιτζή Λευτέρη Ζέρβα, ως παρουσιαστή τον Αντώνη Καφετζόπουλο, την Οπισθοδρομική Κομπανία με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, και, και…

Σαν προφήτης, έναν χρόνο πριν, στους θρυλικούς Αγώνες της Κέρκυρας είχε φιλοξενήσει το «Αμαρτωλό» του Νίκου Θωμά, σε στίχους της Γαλάτειας Καζαντζάκη: «Από την κόλασή μου σου φωνάζω / εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω».

Αλμα στον χρόνο, στα μέσα του ’80. Η Τζόαν Μπαέζ, ίνδαλμα των νέων της εποχής και συνοδοιπόρος του έτερου ινδάλματος Μπομπ Ντίλαν, βρίσκεται στη σκηνή του Λυκαβηττού με… διαμάντια και σκουριά (Diamonds and Rust). Μπροστά έχει καθίσει όλη η πολιτική «νομενκλατούρα» της εποχής (που ήταν, με έναν τρόπο, αντίπαλοι για την τραγουδίστρια της Διαμαρτυρίας). Και πίσω οι αλαλάζοντες φαν της.

Κλαίνε, λιποθυμούν, κραυγάζουν. Και εκείνη, ενώ προχωρά προς το κέντρο της σκηνής, αλλάζει πορεία και υποκλίνεται, στα πλάγια, στους πάμπολλους συγκεντρωμένους στα βραχάκια γύρω. Αναγνωρίζοντάς τους «επίσημα» για πρώτη φορά. Πανζουρλισμός!

Και μιας και μιλήσαμε για τον Μπομπ Ντίλαν (πλέον και νομπελίστα Λογοτεχνίας), πόσοι θυμούνται ότι… πέρασε από ακρόαση τους Πάνο και Χάρη Κατσιμίχα και το «Μια βραδιά στο λούκι» τους ο ίδιος και οι μουσικοί του για να ανοίξουν τη συναυλία του τον Ιούνιο του 1993 στον Λυκαβηττό; Στιγμή-σταθμός στη μουσική πορεία τους.

Για την ιστορία: τον Ντίλαν είχε πρωτοφέρει στην Ελλάδα, από το 1989 ακόμη, ο Θάνος Μικρούτσικος στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ της Πάτρας. Αλλο αν οι ντόπιοι περί τη μουσική τυρβάζοντες τον είχαν χαρακτηρίσει (και πριν από τον Λυκαβηττό) σε δημοσιεύματα ως «λίγο» και «προσβλητικό», διότι γύριζε την πλάτη στο κοινό.

Μια κόκκινη Κάντιλακ του ’50 περιστοιχισμένη από έλληνες ροκαμπιλάδες ήταν το πρώτο που έβλεπες ανεβαίνοντας στο Λυκαβηττό τον Ιούλιο του 1987 για τη συναυλία του Τσακ Μπέρι. Σαν η μόδα του ροκ εν ρολ να είχε φτάσει αργά στα μέρη μας ή σαν το «Grease», μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία, να την είχε αναθερμάνει.

Ξαφνικά, γύρω στις 23.00, μετά το «Johnny B. Goode», γίνεται ένα ντου από κοινό που έχει μείνει απέξω και θέλει να μπει. Κάποιοι φτάνουν να χτυπούν αδιακρίτως τους φύλακες της συναυλίας. Η οποία «διακόπτεται και δεν συνεχίζεται». Αλλη πρωτιά κι αυτή, που έγινε παράδοση σε ακόμη πιο αιματηρές συναυλίες, εφεξής.

«Ροκ και αίμα στον Λυκαβηττό», έγραφαν πρωτοσέλιδα για τη θρυλική συναυλία που έδωσαν οι Τρύπες του Γιάννη Αγγελάκα τον Σεπτέμβριο του 1994. Αφορμή για να ξεσπαθώσουν κάποιοι ενάντια στους «ροκάδες» ως ταραχοποιούς.

Ολα ξεκίνησαν όταν πέτρες, και αργότερα μπουκάλια με νερό, κατέληξαν μπροστά στη σκηνή, πιθανότατα από τα κοντινά, πιο χαμηλά βραχάκια. Κάποιοι ανταπέδωσαν, πολυάριθμο κοινό που είχε μείνει απέξω βρήκε την ευκαιρία να ορμήσει στην πύλη, η μουσική άρχισε να… αιμορραγεί, το πανκ ροκ ελληνικό συγκρότημα Γκρόβερ, που είχε ανοίξει τη συναυλία, δεν ήξερε πώς να φερθεί. Οι Τρύπες συνέχισαν και ολοκλήρωσαν όπως όπως τη μουσική βραδιά, αλλά αναγκάστηκαν να μεταθέσουν τη δεύτερη συναυλία τους, την επομένη, για τον Νοέμβριο στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

Θα συνοψίσω εδώ μεγάλες στιγμές του Λυκαβηττού: Με τον Λου Ριντ, τον Ιούλιο του 2000, να «απογοητεύει» τους φαν του, αρνούμενος να πει τις μεγάλες επιτυχίες του, παρά μόνο νέα του τραγούδια, και να αντιστέκεται σθεναρά στο «ανκόρ» που του ζητούσε το κοινό. Την επίμονη σύσταση της αγαπημένης του κιθάρας, της Λουσίλ, από τον μεγάλο Μπι Μπι Κινγκ (Blues Boy King) το 1982 (και έπειτα το 1991, που βιντεοσκοπήθηκε από τον AΝΤ1, και το 1994). Τη –συγκινητική;– αποχαιρετιστήρια συναυλία των Φατμέ του Νίκου Πορτοκάλογλου στον Λόφο, τον Σεπτέμβριο του 1988.

Τόσες και τόσες, «αποχαιρετιστήριες» ή μη, συναυλίες των Πυξ Λαξ, επί του εξαίρετου Μάνου Ξυδού και μ.Μ.Ξ. (μετά Μάνο Ξυδού), από τις οποίες κρατάω τη «Μεθυσμένη βάρκα» – Drunken Boat, στην οποία συνεργάστηκαν με τον Ξυδού οι κραταιοί Ιρλανδοί The Pogues. Ετσι, για την ιστορία, η συναυλιακή πορεία των Πυξ Λαξ ξεκίνησε από τη Λιβαδιά!

Ακόμη: Την ξέφρενη σάλσα του μεγάλου Τίτο Πουέντε και της Σέλια Κρουζ. Το δώρο του Ράι Κούντερ και στην Αθήνα, με τους υπέργηρους «μάγκες» της κουβανέζικης Buena Vista Social Club, που έφεραν σαρωτική μόδα, το 2011. Τον χορό του κοινού στον ρυθμό των Ρομά Taraf de Haiduks ή του «I Will Survive» της Γκλόρια Γκέινορ. Τον χαμό στη συναυλία του I-Feel-Good «Νονού της Σόουλ» Τζέιμς Μπράουν. Τη μία, πολύτιμη, ώρα που έπαιξε στο πιάνο του, όπου έφτασε υποβασταζόμενος ο τυφλός σούπερ σταρ Ρέι Τσαρλς, τον Ιούλιο του 1994.

Τέλος: Τους Socrates (Drank The Conium) των Αντώνη Τουρκογιώργη, Γιάννη Σπάθα, Γιώργου Τρανταλίδη, το 1999, που τα αποκόμματα των εισιτηρίων τους –εκείνης της συναυλίας– θεωρούνται συλλεκτικός θησαυρός. Τον αξέχαστο Λουκιανό Κηλαηδόνη με σαγηνευτικό ήχο Νέας Ορλεάνης από την Preservation Hall Jazz Band, το 1997…

Αλμα πίσω στον χρόνο. «Το 1966, στον Α’ Μουσικό Αύγουστο στον Λυκαβηττό, εμφάνισα μια νέα τραγουδίστρια, τη Μαρινέλλα. Είχε μεγάλη ανασφάλεια, φοβόταν το κοινό και έκανα μεγάλη προσπάθεια για να την πείσω ότι ήταν γεννημένη τραγουδίστρια, όχι απλώς να συνοδεύει τον Στέλιο Καζαντζίδη, αλλά μόνη, αυθύπαρκτη, με μια μεγάλη φωνή και προσωπικότητα. Ετσι η Μαρινέλλα τραγούδησε τους “Λιποτάκτες” στον Λυκαβηττό, υπό την διεύθυνση μου» έλεγε ο αείμνηστος Μίκης Θεοδωράκης για εκείνη τη θαυμαστή συνεργασία του με τη Μαρινέλλα στον Λόφο. Κρατάω, πολύτιμη, την καθηλωτική λάιβ ερμηνεία της στην «Ομορφη πόλη (Θα γίνεις δικιά μου)», που είχε ήδη ηχογραφήσει σε 45άρι δισκάκι το 1965.

Θα σταθώ, όμως, και σε κάποιες εμβληματικές για τον Λόφο και το ελληνικό τραγούδι συναυλίες:

Πίσω στο 1982, λοιπόν, στην ιστορική συναυλία που οργάνωσε και πάλι το «Ντέφι» με κεντρικό πρόσωπο τον δεξιοτέχνη μπουζουκίστα Θανάση Πολυκανδριώτη, υπό τον τίτλο «Ανατολικά της Αθήνας». Και να ήταν ο μόνος δεξιοτέχνης; Οχι. Σημειώστε τον μεγάλο του λαϊκού βιολιού Γιώργο Κόρο και το κανονάκι του Αριστείδη Μόσχου (που υπέγραφε το «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία»). Και σε φωνές; Ο Μπάμπης Γκολές, ο Αγάθωνας Ιακωβίδης, η Γλυκερία (που τότε είχε κάνει μόδα τα σμυρνέικα), ο Δημήτρης Κοντογιάννης, η Κατερίνα Κόρου.

Η λαϊκή έκπληξη ήταν το σούπερ ντούο του μεγάλου Πάνου Γαβαλά με τη Ρία Κούρτη. Σημαντική εδώ η δυναμική είσοδος του αξέχαστου Νίκου Παπάζογλου στον αθηναϊκό συναυλιακό στίβο. Αν θυμάμαι καλά, εκεί πρωτοακούσαμε, συναυλιακά, τον θρυλικό «Υδροχόο» της Βάσως Αλαγιάννη και του Μανώλη Ρασούλη, που ηχογραφήθηκε το 1984!

Ψυχή και αυτής της συναυλίας για το «Ντέφι», που οργανώθηκε «κόντρα στη μόδα της Παραλιακής», ήταν ο κωνσταντινουπολίτης μουσικός παραγωγός, μάνατζερ, συγγραφέας, κινηματογραφιστής, δημοσιογράφος και δεινός συλλέκτης βινυλίων Στέλιος Ελληνιάδης, που το ελληνικό, αλλά και το κοινωνικό-πολιτικό τραγούδι τού χρωστούν πολλά. Αλλη πρωτιά αυτή η συναυλία. Με το κοινό να χορεύει ξέφρενα στις κερκίδες και στην ορχήστρα του θεάτρου, σε ένα παλλαϊκό γλέντι. Το οποίο βρήκε στη συνέχεια αρκετούς μιμητές.

Οσο για τον Νίκο Παπάζογλου, επανήλθε θριαμβευτικά στον Λυκαβηττό τον Σεπτέμβριο του 1991 με ένα απάνθισμα της καριέρας του που κυκλοφόρησε δισκογραφικά ως «Επιτόπιος ηχογράφησις». Οταν πλέον είχαν χωνευθεί –πάντα «κόντρα στη μόδα της παραλιακής»– θρυλικά τραγούδια από την «Εκδίκηση της Γυφτιάς» και «Τα Δήθεν», αλλά και η αναβίωση του ρεμπέτικου. Σημείωση: Κιθάρα εκεί έπαιζε ο Σωκράτης Μάλαμας.

Δύο ακόμη σημαντικές στιγμές στον Λόφο, που κρατάω: Τη συγκινητική ανακεφαλαίωση μιας καριέρας με μεγάλα τραγούδια, τον Αύγουστο του 1983, από τον αλησμόνητο Σταύρο Κουγιουμτζή, με φινάλε το θρυλικό «Νά ’ταν το ’21», με έναν αψεγάδιαστο Γιώργο Νταλάρα και το κοινό να τραγουδάει αγκαλιασμένο και όρθιο. Και σε απευθείας μετάδοση από την ΕΡΤ, πρωτοστατούντος του εμβληματικού Γιώργου Παπαστεφάνου.

Την ίδια χρονιά, τον Ιούλιο, η Αθήνα γιόρταζε το περίφημο Πάρτι του Λουκιανού Κηλαηδόνη στη Βουλιαγμένη, ενώ στις 30 Σεπτεμβρίου και 3 Οκτωβρίου δόθηκαν οι θρυλικές συναυλίες του Γιώργου Νταλάρα στο Ολυμπιακό Στάδιο, λίγο μετά το… αερόστατο του Διονύση Σαββόπουλου, επίσης στο ΟΑΚΑ.

Ομως τον Ιούνιο, για δυο βραδιές, η Χαρούλα Αλεξίου είχε γράψει ήδη συναυλιακή ιστορία (επίσης σε απευθείας μετάδοση από την ΕΡΤ) με τη «Ζήλια» της, το «Ξημερώνει», τον Χρήστο Νικολόπουλο στο μπουζούκι, αμέσως μετά τα δισκογραφημένα «Τσίλικά» της. Μαζί της ο αδελφός της Γιώργος Σαρρής και η Αθηναϊκή Κομπανία, η οποία είχε ήδη στο παλμαρέ της τα τραγούδια για το επιτυχημένο τηλεοπτικό «Μινόρε της αυγής» του Φώτη Μεσθεναίου.

Και όλα αυτά ενάντια στην γκρίνια για τη μετατροπή του Λυκαβηττού σε «άντρο τσιφτετελιού», γκρίνια που έπληξε και τη συναυλία του Μανώλη Αγγελόπουλου, από την οποία ξεκινήσαμε να ξεδιπλώνουμε το κουβάρι των αναμνήσεων από τον Λόφο.

Είναι που τούτο το θέατρο, με τις όμορφες και αλγεινές στιγμές του, είχε κάτι από το ποίημα «Λυκαβηττός» του Κώστα Καρυωτάκη: «Κι ανέβηκα! Και ξέφυγα! Και χάμου η Αθήνα σαν να πέθανε. Τα μύρα βουνίσια με χτυπήσανε. Τριγύρα τα πεύκα είναι προστάτισσα φρουρά μου. Και δρόμο θε να δώσω στη χαρά μου!»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News