Δεν είχα ξαναδεί τη μητέρα μου να κλαίει βλέποντας ειδήσεις στην τηλεόραση. Εκείνη τη βραδιά έκλαιγε, σχεδόν με αναφιλητά. Είχε πεθάνει η Μελίνα Μερκούρη. Ηταν 6 Μαρτίου του 1994.

Ημουν μικρή για να έχω δει ταινίες της Μελίνας Μερκούρη. Τη «Στέλλα» την είδα λίγες ημέρες έπειτα, στα αναρίθμητα αφιερώματα των καναλιών, όπως και το «Ποτέ την Κυριακή». Το «Top Kapi» μια άλλη φορά χρόνια έπειτα. Οι δυο τελευταίες είναι καλές ταινίες, όχι αριστουργήματα, αλλά καλές. Κάπως γραφικό το «Ποτέ την Κυριακή», κάπως παιδικό το «Top Kapi», αλλά άρτια και τα δύο, αντανακλάσεις μιας πιο ανέμελης εποχής. Αλλά η «Στέλλα»…

Με τα χρόνια καταλαβαίνεις ότι η Μελίνα η αγωνίστρια, η Μελίνα η πολιτικός, η Μελίνα το σύμβολο στον αγώνα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, λειτούργησε ως σύγχρονος και εσωτερικός Κρόνος, έφαγε το παιδί της που ήταν η ηθοποιία.

Ναι, δεν ήταν η καλύτερη ηθοποιός που έβγαλε ποτέ η Ελλάδα. Δεν ήταν Κατίνα Παξινού των Οσκαρ, ούτε είχε το ερμηνευτικό βάθος της Ελλης Λαμπέτη, για να πούμε δύο μόνο κορυφαίες ελληνίδες ηθοποιούς. Αλλά ήταν η «Στέλλα»…

Λένε ότι η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη ήταν η πρώτη  αληθινά φεμινιστική ταινία στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Και μάλλον έτσι είναι. Το Χόλιγουντ δεν μπορούσε να σκεφτεί να κάνει κάτι τέτοιο σε mainstream κλίμακα – εκτός από κάποια χυδαία b-movies της δεκαετίας του 1950. Το βρετανικό σινεμά προσπαθούσε ακόμα να βρει τα πατήματά του και θα ανακάλυπτε το free cinema αργότερα, στην Ιταλία υπήρχε νεορεαλισμός αλλά δεν υπήρχε όρεξη για «γυναικεία» θέματα και στη Γαλλία το έψαχναν ακόμη (το «Χιροσίμα, Αγάπη μου» του Αλέν Ρενέ είναι μεταγενέστερο της «Στέλλας»). Στην Ελλάδα όμως, αυτήν τη μετεμφυλιακή, φοβική και συντηρητική Ελλάδα υπήρξε η «Στέλλα». Και η «Στέλλα» υπήρξε γιατί υπήρξε η Μελίνα.

Μέσα από αυτήν την ταινία η Μελίνα εξέφρασε κάθε Ελληνίδα, κάθε γυναίκα, αποτέλεσε το διαχρονικό σύμβολό της. Την Ελληνίδα που ως τότε δεν υπήρχε καν στη δημόσια σφαίρα, που όμως δεν φοβόταν τίποτα, ούτε βέβαια τον θάνατο. Είναι σχεδόν ειρωνεία, αλλά στη χώρα μας είχαν επιτρέψει στις γυναίκες να ψηφίζουν στις εκλογές μόλις τρία χρόνια πριν από την πρεμιέρα της ταινίας. Φαντάζεστε μια γυναίκα σαν τη Μελίνα/«Στέλλα» να μην της επιτρέπουν να ψηφίσει;

Fast forward. Η Μελίνα του 1994, σαν ηχώ από την τελευταία σκηνή της «Στέλλας», σε μια διήγηση του 2017. Διαβάζουμε από την πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε η Μανουέλλα Παυλίδου, γραμματέας και έμπιστη φίλη της Μελίνας στο Down Town: «Ενας σημαντικός τσακωμός για μένα που είχα μαζί της και μου σημάδεψε αργότερα και όλη μου τη ζωή ήταν όταν ήταν να φύγει για το τελευταίο της ταξίδι στην Αμερική, για την εγχείρηση. Είχαμε τσακωθεί πολύ έντονα, εγώ τότε δούλευα στο Mega, και της λέω “δεν πρόκειται να έρθω στην Αμερική μαζί σου”. “Δεν με νοιάζει, να μην έρθεις” απαντάει και τελειώνει εκεί το θέμα. Μια εβδομάδα πριν τηλεφωνεί και μου ανακοινώνει: “κοίταξε να δεις, δώσε μου το διαβατήριό σου. Θα σου βγάλω εισιτήριο και θα έρθεις μαζί μου στην Αμερική, γιατί έχω μια υποψία ότι θα πεθάνω. Και αν πεθάνω, δεν θα μπορέσεις να ζήσεις με τις τύψεις που θα έχεις”. Τρομερό; Είχε μια ψυχραιμία με τον θάνατο»…

Η Μελίνα πέθανε εκείνη την Κυριακή, 6 Μαρτίου 1994. Εκείνη που έλεγε ποτέ την Κυριακή. Αλλά η Μελίνα ως «Στέλλα», ως σύμβολο κάθε γυναίκας, ενός κόσμου που αλλάζει κι ας μας τρομάζει, θα ζει για πάντα. Και θα εξακολουθεί να κάνει τις γυναίκες να δακρύζουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News