Αβελάρδος και Ελοΐζα

Ούτε ένα ούτε δύο: Ο Πέτρος Αβελάρδος (Abailard ή Abėlard) εντόπισε 157 θέματα για τα οποία οι πατέρες της εκκλησίας διατυπώνουν αντιφατικές απόψεις. Γεννήθηκε στα 1079 και εξελίχθηκε σε διάσημο σχολαστικό φιλόσοφο και θεολόγο με εξαιρετική διαλεκτική δεινότητα και πλήθος φανατικών μαθητών στο Παρίσι. Δυο φορές η εκκλησία καταδίκασε τις απόψεις του. Ο ίδιος εισήγαγε τη διδασκαλία της εννοιοκρατίας (conceptualismus) που βρέθηκε αντίθετη από τον νομιναλισμό (ονοματολογία: οι αφηρημένες ιδέες δεν είναι παρά απλές λέξεις), τον οποίο δίδασκε ο σύγχρονός του, Ροσελέν (1050-1120). Η εννοιοκρατία διδάσκει ότι η έννοια έχει πραγματική υπόσταση που διακρίνεται από τη λέξη, η οποία την εκφράζει και βρίσκεται μόνο στο πνεύμα.

Η Ελοΐζα γεννήθηκε το 1101, ήταν κόρη ενός στυγνού αξιωματούχου, του Φιλμπέρ, κι έγινε φανατική μαθήτρια του Αβελάρδου. Παρά τα 22 χρόνια που τους χώριζαν, Αβελάρδος και Ελοΐζα αγαπήθηκαν παθιασμένα. Ο έρωτάς τους απέφερε ένα παιδί, οπότε οι δυο εραστές παντρεύτηκαν κρυφά. Όταν ο πατέρας της Ελοΐζας το έμαθε, πλήρωσε τρεις κακοποιούς οι οποίοι ξεμονάχιασαν τον Αβελάρδο και τον ευνούχισαν.

Ο Αβελάρδος έφυγε από το Παρίσι και κατέφυγε σε μοναστήρι. Τον έδιωξαν όταν μαθεύτηκε ότι η εκκλησία τον έκρινε αιρετικό. Περιπλανήθηκε από μοναστήρι σε μοναστήρι, ώσπου τον δέχτηκαν στο αβαείο του Κλινί. Πέθανε στα 1142, σε ηλικία 73 χρόνων.

Η Ελοΐζα βρέθηκε σε άλλο μοναστήρι. Οι βίαια χωρισμένοι εραστές και σύζυγοι συνέχισαν να αλληλογραφούν παθιασμένα. Σώζονται οκτώ επιστολές, μείγμα ευλάβειας, πάθους και σχολαστικής φιλοσοφίας.

Η Ελοΐζα πέθανε το 1164, ολόκληρα 22 χρόνια μετά τον θάνατο του Αβελάρδου. Είναι όμως και οι δύο θαμμένοι μαζί στο νεκροταφείο του Περ Λασέζ, ενώ στον αριθμό 9 της Αποβάθρας των Λουλουδιών στη Σιτέ (στο νησάκι όπου βρίσκεται η Νοτρ Νταμ, στο Παρίσι), είναι σκαλισμένες οι μορφές τους.

Ο ωραίος Λικάριος

Ήταν η εποχή της φραγκοκρατίας και ο Ιταλός ιππότης Λικάριος ζούσε στην Κάρυστο: Νέος, ωραίος, γενναίος πλην όμως πάμπτωχος. Η βαρόνη Φελίζα ήταν νέα, ωραία, πάμπλουτη και πολύ προχωρημένη για την εποχή της. Αγαπήθηκαν και, παρά τη σε γενιά, περιουσία και χρήμα διαφορά που τους χώριζε, παντρεύτηκαν. Η αριστοκρατία δεν τον ανέχτηκε και του έκλεισε τις πόρτες, καθώς ο Λικάριος ήταν πρώην δούλος του βαρόνου Γυβέρτου. Οι δυο ερωτευμένοι αποσύρθηκαν σε μια βραχώδη περιοχή κι έφτιαξαν την ερωτική φωλιά τους: Ένα κάστρο που ονομάστηκε από τους ντόπιους Ανεμοπύλες.

Με ορμητήριο το κάστρο αυτό, ο Λικάριος ξεκίνησε επιδρομές στις γύρω περιοχές των βαρόνων. Οι Λατίνοι ήταν αδύνατο να τον σταματήσουν. Απέκτησε φήμη ελευθερωτή, προστάτη των φτωχών και τιμωρού των καταπιεστών ξένων. Η φήμη του έφτασε ως την Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος θέλησε να τον γνωρίσει.

Η γνωριμία απέδωσε στον Λικάριο μια καινούρια σύζυγο, πλούσια και αριστοκράτισσα, και βοήθεια σε στρατό και χρήμα. Με ορμητήριο το κάστρο του, ξεκίνησε να κατακτήσει όλη την Εύβοια. Σε κάποια μάχη, αιχμαλώτισε τον δούκα της Αθήνας και τον βαρόνο Γυβέρτο, έναν από τους τρεις κυρίαρχους της Εύβοιας.

Δούκας και βαρόνος έγιναν εξαρτήματα θριάμβου του Λικάριου που τους έσυρε στην Πόλη, όπου τον περίμεναν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος και η σύγκλητος. Ο Γυβέρτος έπαθε αποπληξία και πέθανε μόλις είδε τη μεγαλοπρεπή υποδοχή που γινόταν στον πρώην δούλο του. Ο Λικάριος χρίστηκε μεγάλος κοντόσταβλος (διοικητής σώματος μισθοφόρων). Γύρισε στο κάστρο του, εξελίχθηκε σε κυρίαρχο του μεγαλύτερου μέρους της Εύβοιας, μπήκε επικεφαλής βυζαντινού στόλου, πήρε από τους Φράγκους πολλά νησιά του Αιγαίου κι έφτασε να γίνει μέγας δούκας.

Εξαφανίστηκε ξαφνικά κι απρόσμενα όπως ξαφνικά κι απρόσμενα είχε εμφανιστεί. Λίγο καιρό αργότερα, η Εύβοια γινόταν κτήμα των Βενετσιάνων.

Σελίμ και Καλή

Στα 1537, ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής διακήρυσσε ότι θα εισβάλει στην Ιταλία, θα κυριεύσει τη Ρώμη και θα μετατρέψει το ναό του Αγίου Πέτρου σε στάβλο για τα άλογα των σπαχήδων του. Ο ίδιος και ο στρατός του στρατοπέδευαν στο Βουθρωτό, περιμένοντας να περάσουν στην Κέρκυρα, την οποία θα χρησιμοποιούσαν ως «σκαλοπάτι» για την απόβασή τους στην Ιταλία. Την κατάληψη του νησιού ανέλαβε ο Αγιά πασάς με πολύ στρατό και 120 κανόνια. Στη διάρκεια της πολιορκίας, όμως, κάποιοι Τούρκοι ξεμονάχιασαν την όμορφη αρχοντοπούλα Καλή Κουαρτάνου. Τη μετέφεραν στο στρατόπεδο με σκοπό να τη γλεντήσουν. Δεν πρόλαβαν. Η Καλή ξεχώριζε ανάμεσα στις αιχμάλωτες καθώς φαινόταν από μακριά ότι ήταν αριστοκράτισσα. Την είδε ένας αξιωματικός τους και τη θέλησε δική του. Ούτε αυτός πρόλαβε. Την «κατάσχεσε» ο Αγιά πασάς.

Μετά από άπειρες επιθέσεις, που όλες αποκρούστηκαν, ο Αγιά πασάς πετάχτηκε ως το Βουθρωτό: Χάρισε την Καλή στον σουλτάνο για να τον καλοπιάσει κι εξήγησε ότι η υπόθεση τραβούσε πολύ μακριά. Η πολιορκία λύθηκε και η απόβαση στην Ιταλία αναβλήθηκε για αργότερα. Δεν έγινε ποτέ.

Ο Σουλεϊμάν ήταν τότε 42 χρόνων. Έριξε την Καλή στο χαρέμι του. Εκείνη τη χρονιά, ο διάδοχος του Σουλεϊμάν, Σελίμ Β’, ήταν μόλις 13 χρόνων. Αγνοούμε, πόσων χρόνων ήταν η Καλή. Ο νεαρός Σελίμ είδε την όμορφη Καλή, όταν πια μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Την ερωτεύτηκε. Ο Σουλεϊμάν δεν είχε αντίρρηση να τους παντρέψει. Στα 1545, η Καλή γέννησε στον Σελίμ αγόρι. Το είπαν Μουράτ. Στα 1566, ο Σελίμ Β’ έγινε σουλτάνος με την Καλή μητέρα του διαδόχου Μουράτ. Ο Μουράτ (Γ’) έγινε σουλτάνος το 1574 με την Καλή βαλιδέ σουλτάνα (βασιλομήτορα). Ανάμεσα στα κτήματά της ήταν και τα νησιά Άνδρος και Νάξος.

(περισσότερη Ιστορία στο www.historyreport.gr)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News