Το πρωί της 15ης Μαρτίου 1921, μόλις είχε περάσει η δεκάτη πρωινή, ο Ταλαάτ Πασάς, πρώην ηγετικό στέλεχος των Νεότουρκων, βγήκε από την είσοδο του σπιτιού όπου κρυβόταν στην οδό Σαρλότενμπουργκ του Βερολίνου. Ντυμένος κομψά με ριγέ πουκάμισο, σακάκι και παλτό, αλλά χωρίς καπέλο ή το παραδοσιακό φέσι, για να μην προκαλέσει υποψίες, ξεκίνησε για την καθιερωμένη βόλτα του προς την Ούλαντ Στράσε.

Ο άνθρωπος αυτός, που προσποιούνταν τον επιχειρηματία ονόματι Σαλέχ Μπέη, υπήρξε στη δεκαετία του 1900 ένας από τους τρεις ισχυρότερους πολιτικούς μαζί με τον Ενβέρ και τον Τζεμάλ Πασά, ενώ θεωρούνταν ο «αρχιτέκτονας» της αρμενικής γενοκτονίας ως υπουργός Εσωτερικών (1913-1917) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τώρα κρυβόταν υπό τον φόβο της επικήρυξής του από τους Βρετανούς, αλλά και εξαιτίας των φημών ότι οι Αρμένιοι τον είχαν καταδικάσει σε θάνατο.

Εκείνο που δεν γνώριζε ήταν ότι ο άνθρωπος που βάδιζε στην άλλη πλευρά της λεωφόρου ήξερε το ψευδώνυμο και το πραγματικό του όνομα. Ο νεαρός αρμένιος μετανάστης από την Ανατολία, Σογομόν Τεχλιριάν, περίμενε απλώς τη στιγμή, όπως διαβάζουμε στη συναρπαστική αφήγηση του αμερικανού συγγραφέα και δραματουργού Ερικ Μπογκοσιάν στο «Επιχείρηση Νέμεσις», που μόλις κυκλοφόρησε (εκδ. Παπαδόπουλος, μτφρ. Χριστίνα Θεοχάρη). «Ο Τεχλιριάν γλίστρησε κατά μήκος της απέναντι πλευράς του δρόμου… Οι δύο άνδρες, ο καθένας από τη δική του πλευρά, προχώρησαν με αυτόν τον τρόπο για σχεδόν τρία τετράγωνα. Ο Τεχλιριάν ήξερε ότι ο Ταλαάτ θα διέσχιζε τον δρόμο σε κάποιο σημείο μέσα στα επόμενα εκατό μέτρα, πιθανότατα αφού θα περνούσε από το επιβλητικό Ινστιτούτο Τέχνης. Ο Τεχλιριάν ήταν τώρα πενήντα βήματα μπροστά από τον Ταλαάτ… Ο νεαρός στρατιώτης έβγαλε το πιστόλι από το ζωνάρι του, σημάδεψε εξ επαφής στον σβέρκο του φαρδιού λαιμού του Ταλαάτ και πάτησε τη σκανδάλη. Ούτε ο Τεχλιριάν ούτε ο Ταλαάτ άκουσαν την έκρηξη πριν η σφαίρα διασπάσει τον νωτιαίο μυελό του Ταλαάτ…».

Παραδόξως, στη δίκη που ακολούθησε δύο μήνες αργότερα ο Αρμένιος αθωώθηκε, παρ’ όλο που και αυτόπτες μάρτυρες είχαν πέσει πάνω του και η Αστυνομία τον έπιασε στον τόπο της δολοφονίας. Λίγες εβδομάδες μετά, ο μουσουλμάνος αζέρος ηγέτης Χαν Τζιβανσίρ πυροβολήθηκε έξω από το ξενοδοχείο «Pera Palace» της Κωνσταντινούπολης από τον επίσης Αρμένιο Μισάκ Τορλακιάν, που αφέθηκε ελεύθερος κατόπιν σύντομης δίκης. Τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς νεκρός θα πέσει λίγο πιο μακριά από τους Κήπους Μποργκέζε της Ρώμης ο πρώην Μεγάλος Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Σαΐντ Χαλίμ Πασάς. Ο δράστης Αρσαβίρ Σιρακιάν θα διαφύγει και την επόμενη άνοιξη θα συνεργαστεί με τον Αράμ Γεργκανιάν για να δολοφονήσουν τον γιατρό Μπεχαεντίν Σακίρ, πρώην επικεφαλής της οργάνωσης που επέβλεπε τη γενοκτονία, όσο και τον Τζεμάλ Αζμί, πρώην διοικητή της Τραπεζούντας. Τον Ιούλιο του 1922, εξάλλου, ο Τζεμάλ Πασάς πυροβολείται από τον Στεπάν Ντζαγκιγιάν στην Τιφλίδα της Γεωργίας, συλλαμβάνεται από τη σοβιετική μυστική «Τσεκά» και εξορίζεται στη Σιβηρία, όπου πεθαίνει.

Το αόρατο νήμα που συνδέει όλες τις δολοφονίες είναι προφανές: οι στόχοι θεωρούνταν υπεύθυνοι για τη γενοκτονία των Αρμενίων κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου: τότε που πληθυσμός άνω του 1,5 εκατομμυρίου θεωρήθηκε θανάσιμη απειλή. Η τριανδρία των Νεότουρκων –Ταλαάτ, Ενβέρ και Τζεμάλ– αποφάσισε τις μαζικές δολοφονίες στην Ανατολία μετά το πραξικόπημα του 1913 και τον παραγκωνισμό του Σουλτάνου Μεχμέτ Ε’, ο οποίος στην ουσία κατάντησε όργανό τους.

Η απόφαση των Αρμενίων να αντεκδικηθούν φαίνεται να ωρίμασε στο 9ο Γενικό Συνέδριο της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας στο Ερεβάν, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1919. Η Επιχείρηση Νέμεσις, ωστόσο, βαφτίστηκε στις 8 Ιουλίου 1920 στη Βοστώνη των ΗΠΑ, στο 27ο περιφερειακό συνέδριο της Ομοσπονδίας. «Η επιχείρηση θα συντονιζόταν από το Γουότερταουν της Μασαχουσέτης με συντονιστή τον Σαχάν Ναταλί (Αγκόπ Ντερ Αγκοπιάν)… Οι προσπάθειες της ομάδας δολοφονίας θα χρηματοδοτούνταν από το Hadug Gumar, ή αλλιώς το “ειδικό ταμείο”, το οποίο με τη σειρά του θα τροφοδοτούνταν από ένα κύμα δωρεών από πλούσιους (και κυρίως Αμερικανούς) Αρμένιους… Οι ομάδες των “εκδικητών” που προσφέρονταν εθελοντικά για την “εξυπηρέτηση του χρέους” ονομάζονταν Hadug Marmin ή “ειδικό σώμα”».

Ειδικά ο Τεχλιριάν αποφάσισε μόνος του να βρει και να σκοτώσει τον Ταλαάτ. Είχε γεννηθεί στο Ερζερούμ το 1896. Με την ελπίδα να φτάσει στη Γερμανία για να σπουδάσει μηχανικός, μετανάστευσε το 1913 στη Σερβία –όπου θα συναντούσε τον πατέρα του– και στη συνέχεια πέρασε στη Σόφια της Βουλγαρίας. Εκεί βρήκε συγκεντρωμένους αρμένιους εθελοντές που ήθελαν να ενταχθούν στις ρωσικές δυνάμεις εν όψει του πολέμου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατατάχθηκε επισήμως και έφτασε στην Τιφλίδα, όπου εκπαιδεύτηκε ως στρατιώτης.

Το 1918 ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη έχοντας ήδη αποφασίσει την προσωπική εκδίκηση και χωρίς να ξέρει την απόφαση της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας. Στα τέλη του 1920, όμως, προσκλήθηκε στη Βοστώνη για να στρατολογηθεί ως ο δολοφόνος του Βερολίνου, επέστρεψε στη Χάβρη, από εκεί στο Παρίσι και στη Γενεύη. Εκεί κανονίστηκε να αποκτήσει ελβετική φοιτητική βίζα, η οποία θα του επέτρεπε να περάσει στη Γερμανία χωρίς προβλήματα.

Ο Τεχλιριάν έφτασε στο Βερολίνο στις 3 Δεκεμβρίου 1920 ως «Σίμον Ταβιτιάν». Την ίδια μέρα, δηλαδή, που η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας του Μουσταφά Κεμάλ υπέγραψε τη Συνθήκη του Αλεξαντροπόλ με τη μικρή Λαϊκή Δημοκρατία της Αρμενίας, η οποία αναγνώριζε το νέο κεμαλικό κράτος σε μια πράξη απελπισίας. Ταυτόχρονα η Σοβιετική Ενωση ολοκλήρωνε την προσάρτηση του αρμενικού κράτους οδηγώντας στην Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.

Μέσα σε τρία χρόνια από την ίδρυσή της, η συνωμοτική ομάδα «Νέμεσις» εντόπισε και σκότωσε συνολικά εφτά υψηλόβαθμα πρώην ηγετικά στελέχη των Νεότουρκων. Τουλάχιστον δέκα ένοπλοι δολοφόνοι είχαν εμπλακεί με τη βοήθεια δώδεκα κατασκόπων και οργανωτών. Για την ιστορία, το ριγέ πουκάμισο του Ταλαάτ, που εξακολουθεί να είναι λεκιασμένο με κηλίδες αίματος, εκτίθεται μέσα σε γυάλινη προθήκη στην Αίθουσα του Αρμενικού Ζητήματος, η οποία βρίσκεται στο Στρατιωτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News