Ολοι θαυμάζουμε τους αιωνόβιους συγγενείς, φίλους και γνωστούς μας. Ο καθένας έχει τις δικές του θεωρίες σχετικά με τα μυστικά της μακροζωίας: Μεσογειακή διατροφή, ένα ποτηράκι κρασί την ημέρα, γυμναστική, μετακόμιση στην Ικαρία. Ας αφήσουμε, όμως, τους ειδικούς που μελετούν τις παραμέτρους της μακροζωίας να μας στοιχειοθετήσουν τα δεδομένα της.

Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι ο αριθμός των αιωνόβιων ανθρώπων θα αυξηθεί κατακόρυφα μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Μέσα στην εβδομάδα έφυγε από τη ζωή ο γηραιότερος άνθρωπος στον κόσμο, σε ηλικία 118 ετών. Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν υπάρξει θάνατοι γυναικών, κυρίως, που ξεπέρασαν την ηλικία των 120.

Μπορεί η γενετική να παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγιή γήρανση, αλλά οι ειδικοί αποκαλύπτουν ότι η σωματική δραστηριότητα, η κοινωνική στήριξη και η τοποθεσία όπου ζεις είναι σημαντικές παράμετροι στη μακροζωία.

Η αδελφή Αντρέ, μια γαλλίδα καθολική καλόγρια που ήταν ο γηραιότερος άνθρωπος στον πλανήτη, πέθανε πρόσφατα στα 118. Τώρα οι γηραιότεροι άνθρωποι εν ζωή είναι μία Ισπανίδα που ζει στις ΗΠΑ και είναι 115 ετών και μια επίσης 115χρονη Γιαπωνέζα που ζει στη Οσάκα, αλλά είναι 52 ημέρες νεότερη από την Ισπανίδα.

Με βάση μια εκτίμηση που δημοσιεύθηκε το 2022 από τον ΟΗΕ, υπάρχουν 593.000 αιωνόβιοι ανά τον κόσμο. Είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο ηλικιακό γκρουπ, το οποίο, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών, θα ξεπεράσει τα 3,7 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2050.

Η γενετική λοταρία

Οι ειδικοί της μακροζωίας επιβεβαιώνουν την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η βάση μιας υγιούς γήρανσης είναι το DNA – τα γονίδια που ο καθένας μας κληρονομεί από τους γονείς του. «Οσο περισσότερα χρόνια ζουν οι γονείς σου, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να φθάσεις σε βαθιά γεράματα», λέει ο Λουίτζι Φερούτσι, επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Γήρανσης των ΗΠΑ.

Πρόκειται μάλλον για έναν συνδυασμό γονιδίων και όχι για ένα συγκεκριμένο, συμπληρώνει ο Φερούτσι. «Δεν μπορείς να πας μακριά αν δεν έχεις κερδίσει τη γενετική λοταρία», συμφωνεί ο Τζέι Οσλάνσκι, καθηγητής δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι, στο Σικάγο. «Ο πρώτος λόγος ανήκει πάντα στη γενετική».

Τα παιδιά των αιωνόβιων είναι τουλάχιστον δέκα χρόνια πιο υγιείς, σύμφωνα με τον Νιλ Μπαρτζιλάι, διευθυντή του Ινστιτούτου Ηλικιακής Ερευνας του Ιατρικού Κολλεγίου «Αλμπερτ Αϊνστάιν» στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης. «Ανθρωποι με συγκεκριμένη μετάλλαξη στην ορμόνη ανάπτυξής τους, για παράδειγμα, είναι πιθανότερο να ζήσουν περισσότερο, γιατί τα κύτταρά τους ξοδεύουν μεγαλύτερη ενέργεια για να διατηρήσουν τα υπάρχοντα κύτταρα, παρά για να δημιουργήσουν καινούργια».

Περιβάλλον και lifestyle

Οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με το ποσοστό της γονιδιακής επίδρασης στη μακροζωία σε σύγκριση με τον τρόπο ζωής, αλλά οι περισσότεροι συμφωνούν ότι τα καλά γονίδια δεν αρκούν για να πας μακριά στη ζωή. Η Τζέιμι Τζάστις, βοηθός καθηγήτρια Γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο Wake Forrest, ισχυρίζεται ότι κάποιες μελέτες δείχνουν πως τα γονίδια ευθύνονται μόνο για το 25% στις περιπτώσεις μακροζωίας. Το υπόλοιπο 75% αφορά το lifestyle των ανθρώπων.

Ο τρόπος ζωής που επηρεάζει τη μακροζωία αφορά τη διατροφή, τη συχνότητα της φυσικής άσκησης, τον τόπο διαμονής και το σύστημα υποστήριξης που διαθέτει ο καθένας, μέσα από τους κύκλους των φίλων και της οικογένειάς του.

Η καθηγήτρια Τζάστις τονίζει τη σπουδαιότητα της ποιότητας ζωής, που κρίνει ότι είναι σημαντικότερη και από την μακροζωία. Και δεν ξεχνά τη σημασία ενός καλού συστήματος υγείας. «Αν διαθέτεις ένα εξαιρετικό σύστημα δημόσιας υγείας στη χώρα σου, ή στην περιοχή σου, αυτομάτως αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής σου», λέει χαρακτηριστικά.

«Τοποθεσία, τοποθεσία, τοποθεσία»

Το γνωστό κινηματογραφικό τσιτάτο σχετικά με τον κυριότερο παράγοντα επιτυχίας των γυρισμάτων μιας ταινίας έχει εφαρμογή και στις συνθήκες μακροζωίας. Ο τόπος που επιλέγεις ή βρίσκεσαι λόγω οικογενειακής ιστορίας, είναι καταλυτικός παράγοντας για πιθανή μακροζωία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι αιωνόβιοι κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν πρόσφατα ότι το στρες της καθημερινότητας επηρεάζει κάποιους από τους βιολογικούς μηχανισμούς της γήρανσης. Η έκθεση του οργανισμού σε διάφορους τύπους μόλυνσης μπορεί επίσης να κάνει μακροχρόνια ζημιά στη γενικότερη υγεία.

Τελικά, όμως, οι επιστήμονες παρατηρούν ότι οι αιωνόβιοι –και κυρίως οι υπεραιωνόβιοι– έχουν μια μορφή «βιολογικής ανθεκτικότητας» που τους επιτρέπει να ζουν πολλά χρόνια, ακόμα και αν οι εξωτερικές συνθήκες της ζωής τους λειτουργούν εναντίον τους. «Υπάρχει η κλασική καμπύλη θνητότητας του γενικού πληθυσμού και μετά υπάρχουν κάποια άτομα που διαθέτουν μοναδικές ιδιομορφίες», λέει ο Λουίτζι Φερούτσι. «Δεν γνωρίζουμε ακριβώς γιατί και αυτό είναι το τεράστιο βιολογικό μυστικό στις ημέρες μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News