Ερευνητές πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει την προέλευση της μεγαλύτερης πανδημίας στην Ιστορία, της πανούκλας (βουβωνικής πανώλης ή Μαύρου Θανάτου), η οποία σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αφρική, πριν από 675 χρόνια.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το BBC, παρά την πολυετή έρευνα, οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να εντοπίσουν από πού ξεκίνησε η βουβωνική πανώλη (πανούκλα).

Τώρα, όμως, με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας, και την ανάλυση του DNA επτά ανθρώπων που είχαν πεθάνει τον 14ο αιώνα από βουβωνική πανώλη, όλα τα δεδομένα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η πανούκλα προήλθε από την κεντρική Ασία και συγκεκριμένα από την περιοχή του σημερινού βορείου Κιργιστάν.

Η πανούκλα, που προκλήθηκε από το βακτήριο Yersinia pestis, εξόντωσε έως το 60% του ευρωπαϊκού πληθυσμού από το 1346 μέχρι και το 1353. Παρά τις προσπάθειες των επιστημόνων εδώ και χρόνια, η γεωγραφική προέλευση της τρομερής πανδημίας παρέμενε αβέβαιη μέχρι σήμερα, με τις πιθανές περιοχές από όπου πήγασε η λοιμώδης νόσος, να εκτείνονται από τη Δυτική Ευρασία μέχρι την Ανατολική Ασία και την Κίνα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την ελληνικής καταγωγής δρ Μαρία Σπύρου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τύμπινγκεν και του Τμήματος Αρχαιογενετικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας, προσδιόρισαν την περιοχή Τιαν Σαν της Λίμνης Ισίκ-Κουλ του σημερινού Κιργιστάν, ως το πιθανότερο επίκεντρο της πανούκλας, η οποία μετά εξαπλώθηκε προς τα δυτικά, κυρίως μέσω των εμπορικών οδών.

Στη συγκεκριμένη περιοχή έχουν βρεθεί από τους αρχαιολόγους απρόσμενα πολλοί τάφοι της περιόδου 1338-1339, με ενδείξεις όπως επιγραφές στη συριακή γλώσσα, οι οποίες παραπέμπουν στην πανώλη ως αιτία θανάτου.

Σε συνδυασμό με τη νέα γενετική ανάλυση του DNA από τα δόντια επτά σκελετών σε δύο νεκροταφεία αυτής της περιοχής και την ανίχνευση του ένοχου βακτηρίου Yersinia pestis, σε τρεις από αυτούς, η μελέτη κατέληξε στην εκτίμηση ότι το σημείο εκείνο έπαιξε κομβικό ρόλο στο ξέσπασμα της επιδημίας.

Το 1347 η πανώλη έφτασε στη Μεσόγειο μέσω του θαλάσσιου εμπορίου και των πλοίων που μετέφεραν προϊόντα από τις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, που τότε βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της μογγολικής Χρυσής Ορδής.

Στη συνέχεια, η πανώλη εξαπλώθηκε στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική. Το πρώτο κύμα είχε τη συνέχεια του σε ένα μακρόχρονο δεύτερο κύμα, το οποίο διήρκεσε έως τον 19ο αιώνα.

«Βρήκαμε το πηγαίο στέλεχος του Μαύρου Θανάτου και γνωρίζουμε επίσης, την ακριβή χρονολογία του (1338)», δήλωσε η κυρία Σπύρου, η οποία έχει εξειδικευθεί στην Ιστορία και εξέλιξη των λοιμωδών νοσημάτων, και ειδικά της πανώλης.

«Παρά τον κίνδυνο περιβαλλοντικής μόλυνσης (των δειγμάτων DNA) και την ανυπαρξία εγγυήσεων ότι τα βακτήρια θα είχαν μπορέσει να διατηρηθούν, καταφέραμε να αλληλουχίσουμε αρχαίο DNA από επτά άτομα, από δύο νεκροταφεία και βρήκαμε το DNA του βακτηρίου της πανώλης σε τρία από αυτά», πρόσθεσε.

Ο καθηγητής Γιοχάνες Κράουζε από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ επεσήμανε ότι «ακριβώς όπως η Covid, έτσι και ο Μαύρος Θάνατος υπήρξε μια αναδυόμενη νόσος και η αρχή μιας τεράστιας πανδημίας που συνεχίστηκε για περίπου 500 χρόνια. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πραγματικά υπό ποιες συνθήκες εμφανίστηκε η πανώλη».

Η πανώλη δεν είναι κατά βάση ανθρώπινη νόσος. Το βακτήριό της επιβιώνει μέσα σε πληθυσμούς τρωκτικών σε όλο τον κόσμο. Λογικά, σύμφωνα με τους ερευνητές, το αρχαίο κεντροασιατικό στέλεχος που προκάλεσε την τοπική επιδημία του 1338-39 και στη συνέχεια πυροδότησε την ευρύτερη πανδημία, πρέπει να προήλθε επίσης από τρωκτικά.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News