Οταν το 2017 ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε το πρώτο ψηφιακό χάπι, επιστήμονες και σύλλογοι ασθενών μιλούσαν όχι απλώς για ένα μεγάλο βήμα της τεχνολογίας στην ιατρική, αλλά για ένα νέο ορόσημο στην αντιμετώπιση σοβαρών παθήσεων. Με το ψηφιακό χάπι ο γιατρός ενημερωνόταν μέσω εφαρμογής στο κινητό για το αν και πότε ο ασθενής είχε πάρει το φάρμακό του. Το ηλεκτρονικό φάρμακο έφερε επανάσταση στην αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας. Αυτό τουλάχιστον ήθελαν να πιστεύουν όλοι. Το πείραμα τελικά απέτυχε. Κόστος και ψυχολογικοί παράγοντες ανέτρεψαν πολύ γρήγορα το αισιόδοξο κλίμα.

Τα άτομα με σχιζοφρένεια συχνά ξεχνούν να πάρουν τα φάρμακά τους. Ως αποτέλεσμα, πυροδοτούν ψυχωτικά επεισόδια, δηλαδή χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα. Σε αρκετές περιπτώσεις οι αντιδράσεις στη φάση της ψύχωσης είναι επικίνδυνες. Και για τους ίδιους και για τους οικείους τους. Για να λύσουν το πρόβλημα και να είναι σίγουροι οι γιατροί ότι οι ασθενείς παίρνουν όταν πρέπει το χάπι τους, το μετέτρεψαν σε ψηφιακό. Πώς; Τοποθετώντας ένα ειδικό τσιπάκι πάνω σε κάθε χάπι. Ετσι, ένα φάρμακο που κυκλοφορεί εδώ και 16 χρόνια, έγινε ηλεκτρονικό. Δοκιμασμένο, αποτελεσματικό, με ελάχιστες παρενέργειες. Με τον τρόπο αυτό οι γιατροί μπορούσαν να επέμβουν, προτού ο ασθενής γίνει επικίνδυνος.

Δεκαεπτά μήνες αργότερα, ελάχιστοι ασθενείς έπαιρναν το Abilify MyCite, όπως ονομάζεται το φάρμακο. Το κόστος του κλασικού φαρμάκου είναι περίπου 20 ευρώ για την αγωγή ολόκληρου του μήνα. Η τιμή του με το τσιπάκι έφτασε στα 1.600 ευρώ. Εκτός από το κόστος, στο οποίο αντέδρασαν τα ασφαλιστικά Ταμεία υπολογίζοντας με αρνητικό πρόσημο τη σχέση κόστους – οφέλους, οι γιατροί αναφέρουν παρενέργειες που το φάρμακο ποτέ δεν είχε.

«Το Abilify MyCite ενδέχεται να αυξάνει τις παραληρηματικές ιδέες σε άτομα με σχιζοφρένεια. Το φάρμακο είναι σχεδιασμένο για να τις αποτρέπει και όχι για να τις προκαλεί» αναφέρουν ειδικοί στη Washington Post. Οπως εξηγούν, αυτό συνέβη επειδή ασθενείς που βιώνουν παράνοια, επηρεάζονται από την ιδέα ότι κάποιος τους παρακολουθεί, όπως για παράδειγμα ένα φάρμακο που μεταδίδει σήματα με δεδομένα στον γιατρό τους. Αρκετοί είναι και οι ασθενείς που φοβούνται εξαρχής να το πάρουν, εξηγεί ο Τζέιμς Λέβενσον, ειδικός από το Ψυχιατρικό Κέντρο της Βιρτζίνια στις ΗΠΑ. «Η τεχνολογία αυτού του τύπου στα φάρμακα είναι πολύ μπροστά από τα δεδομένα που μπορεί να υποστηρίξει ψυχολογικά ένας άνθρωπος σήμερα» σχολιάζει ο ίδιος. Και αυτό βέβαια μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη δράση ενός καλού και δοκιμασμένου φαρμάκου.

Ο διάλογος που έχει ανοίξει για τα ψηφιακά φάρμακα με πρωταγωνιστή το Abilify MyCite δημιουργεί διλήμματα για τη σύνδεση της ιατρικής με την τεχνολογία. Εδώ αιώνες τα φάρμακα χορηγούνται αποτελεσματικά με απλούς μηχανισμούς απορρόφησης από τον οργανισμό και σε συγκεκριμένες φαρμακοτεχνικές μορφές, όπως χάπια, κρέμες, ρινικά σπρέι και ενέσεις.

Ο στόχος του πρώτου ψηφιακού χαπιού ήταν να ξεπεράσει ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία, δηλαδή τη συνέπειά τους στις οδηγίες λήψης της αγωγής. Σε όλα τα φάρμακα, είτε πρόκειται για μία απλή αντιβίωση είτε για φάρμακο για κάποιο χρόνιο νόσημα, είναι σημαντική η συνέπεια για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα και εν τέλει για τα οφέλη που έχει ο ασθενής από τη λήψη τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν της σχιζοφρένειας, αρκετοί ασθενείς δεν έχουν αίσθηση του χρόνου και πότε πρέπει να πάρουν το φάρμακό τους. Υπάρχουν βέβαια και αρκετές περιπτώσεις που ο ασθενής ξεχνάει να πάρει το φάρμακό του, ακόμα και αν έχει σώας τα φρένας, ακριβώς επειδή τον έχει κουράσει να του υπενθυμίζει ότι είναι άρρωστος και πρέπει καθημερινά να το αντιμετωπίσει. Ετσι, οι φαρμακευτικές έστρεψαν την έρευνά τους προς αυτή την κατεύθυνση και ήδη δύο νέα φάρμακα για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣκΠ) έχουν πάρει άδεια από τις ρυθμιστικές αρχές σε Ευρώπη και ΗΠΑ και αναμένεται σύντομα να είναι διαθέσιμα στους ασθενείς.

Οι πρώτες θεραπείες-γομολάστιχες

Τα φάρμακα του μέλλοντος ξεπερνούν την απλή αντιμετώπιση της νόσου και στοχεύουν στην ποιότητα ζωής. Στόχος τους είναι όχι απλώς να αντιμετωπίσουν τα σοβαρά συμπτώματα, αλλά να σβήσουν από τη μνήμη των ασθενών ότι είναι ασθενείς. Να διαγράψουν την ταλαιπωρία και τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί η καθημερινή λήψη ενός απαραίτητου φαρμάκου. Την υπενθύμιση της αρρώστιας και της εξέλιξής της, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα. Και γενικά όλους αυτούς τους λόγους που ωθούν τους ασθενείς να μην είναι συνεπείς με την αγωγή τους, αλλά χωρίς αρνητικές συνέπειες.

Η πρώτη από τις θεραπείες του μέλλοντος, που ο ασθενής δεν παίρνει το φάρμακο περιμένοντας να δει τις επόμενες ώρες αποτέλεσμα, είναι η κλαδριβίνη. Ενα φάρμακο με εξαιρετικά πρωτότυπο και βολικό για τον ασθενή τρόπο χορήγησης. Χορηγείται ένα χάπι κάθε μέρα με μέγιστη δόση για δέκα ημέρες. Η επόμενη φορά που θα πρέπει να πάρει το χάπι του είναι σε έναν χρόνο! Για ακόμη δέκα ημέρες. Μάλιστα, η δεύτερη δόση τον καλύπτει και για τα επόμενα δύο χρόνια, οπότε δεν χρειάζεται να ξαναπάρει φάρμακο. Αρα, για τέσσερα χρόνια παίρνει μέγιστη δοσολογία 20 χάπια. Η αγωγή αυτή έχει πάρει έγκριση για ενήλικες ασθενείς με υψηλά ενεργή υποτροπιάζουσα ΣκΠ.

Η δεύτερη αγωγή που ήρθε από το μέλλον είναι επίσης για τη ΣκΠ και δίνεται με μία ένεση μία φορά το εξάμηνο. Η οκρελιζουμάμπη έχει εγκριθεί για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου στα άτομα με πρωτοπαθώς προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση, τα οποία συχνά πρέπει να στηρίζονται σε μπαστούνι ή να χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο. Μάλιστα το φάρμακο θεωρείται τόσο ασφαλές, που δεν απαιτούνται, σύμφωνα με τις οδηγίες, ειδικές εξετάσεις μεταξύ των εξάμηνων δόσεων.

Οσο λοιπόν και αν έχουν βοηθήσει τα κινητά τηλέφωνα με τις ειδοποιήσεις, οι εφαρμογές με τις ενημερώσεις και άλλα προγράμματα τεχνολογίας στον τομέα των φαρμάκων, το κλειδί για τη συνέπεια της λήψης των φαρμάκων είναι η αραίωση της δόσης. Τόσο που ο ασθενής να ξεχνά ότι παίρνει φάρμακα. Να απωθεί στο υποσυνείδητο την αρρώστια του. Ωστόσο, επειδή μέχρι να φτάσει ένα φάρμακο αυτού του βεληνεκούς από τα εργαστήρια στο φαρμακείο της γειτονιάς μπορεί να περάσουν και 20 χρόνια, η χρήση της τεχνολογίας για υπενθύμιση της ασθένειας και του φαρμάκου δυστυχώς πρέπει να είναι αποδεκτή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News