Αν έχεις γυρίσει ως παιδί την Ελλάδα στο πίσω κάθισμα ενός Autobianchi (μεγάλε θείε Λευτέρη!) τη δεκαετία του 1980, τότε έχεις συνδέσει το μικρό και φθηνό αυτοκίνητο με μια πιο ελεύθερη εποχή της αυτοκίνησης. Τότε που μάρκες όπως η Peugeot με το 205, η Fiat με το Uno και η Nissan με το Micra -και τα τρία κυκλοφόρησαν πέριξ του 1983- ανταγωνίζονταν να φτιάξουν το καλύτερο «αυτοκινητάκι», όχι μόνο για την πόλη, αλλά και για τις εξορμήσεις. Ανετα «όργωνες» την Ελλάδα, ακόμη και με Autobianchi.

Οι εποχές αυτές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Οχι μόνο γιατί τα αυτοκίνητα μετά την πανδημία έχουν γίνει πανάκριβα: ένα αξιοπρεπές σούπερ-μίνι που κόστιζε 14.000 ευρώ το 2019 κοστίζει ακόμη και 20.000 ευρώ το 2023. Aλλά και γιατί οι νέοι κανονισμοί για τους ρύπους, Euro 7 -που αναμένεται να εφαρμοστούν από το 2025- σε συνδυασμό με τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση μοιάζουν να έχουν μπερδέψει και τους ίδιους τους κατασκευαστές αυτοκινήτων.

Οπως γράφει ο Economist, στην τακτική στήλη του Charlemagne (Καρλομάγνος), το μικρό και φθηνό αυτοκίνητο έχει σχεδόν εκλείψει ως concept. Τώρα χρειάζεσαι περισσότερα λεφτά, μεγαλύτερο χώρο για πάρκινγκ και -θα προσθέταμε- αν είναι ηλεκτρικό… κουράγιο να ψάχνεις για πρίζες.

«Ο Καρλομάγνος», λέει ο αρθρογράφος της στήλης «μεγάλωσε καβγαδίζοντας με τον αδελφό του στο πίσω μέρος ενός Mini», ενώ «αργότερα, ένα κωμικά αδύναμο Peugeot 106 πάλευε να σύρει τον ίδιο και τη γυναίκα του στους λόφους της Πορτογαλίας στο μήνα του μέλιτος». Παρά τα ελαττώματα τους, αυτά τα αυτοκίνητα είχαν μια γοητεία. Σήμερα τέτοια ταξίδια γίνονται σε SUV που είναι προορισμένα να ξεχαστούν. Με το τέλος του μικρού αυτοκινήτου τελειώνει και μια εποχή της Ευρώπης.

Ο αποχαιρετισμός στα μικρά αυτοκίνητα, στα σύμβολα αυτά της αυτοκινητοβιομχανίας που ανέβασαν μεταπολεμικά τη Γηραιά Ηπειρο στις τέσσερις ρόδες, ευτυχώς δεν τους βρίσκει όλους σύμφωνους. Ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι μια ήπειρος με όλο και μικρότερες οικογένειες οδηγεί όλο και μεγαλύτερα αυτοκίνητα. Βεβαίως η σύγκριση του Peugeot 208, του αυτοκινήτου με τις υψηλότερες πωλήσεις στην Ευρώπη το 2022 με το Ford F-150, το αντίστοιχο αμερικανικό, είναι σαν να συγκρίνεις ένα σκυλάκι μαλτέζ με γερμανικό ποιμενικό.

Και τα δύο έχουν τέσσερις τροχούς και συνήθως εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό: να μεταφέρουν έναν και μόνο οδηγό από το ένα μέρος στο άλλο. Από κει και πέρα ​​όμως έχουν ελάχιστα κοινά. Το F-150, που ζυγίζει πάνω από δύο τόνους, έχει διπλάσιο βάρος από το ευέλικτο Peugeot. «Ο οδηγός στο αμερικάνικο φορτηγό κάθεται μισό μέτρο ψηλότερα από τον Γάλλο που ξύνει την άσφαλτο (…) Ενας παριζιάνος οδηγός που είναι πάντα σίγουρος για τις ικανότητές του στο παρκάρισμα μπορεί κάλλιστα να προσπαθήσει να στριμώξει το όχημά του μέσα στην καμπίνα του αμερικανικού μεγαθηρίου» σχολιάζει ο «Καρλομάγνος»…

Μικρά αυτοκίνητα όπως το Fiat 500, το Volkswagen Beetle, το Austin Mini, το Citroën 2cv, ακόμη και τα Trabant της Ανατολικής Γερμανίας έγιναν σύμβολα της ποπ κουλτούρας. Τα μικρά τετράτροχα της Ευρώπης ήταν ένα χαρακτηριστικό της ιστορίας, της γεωγραφίας και της οικονομίας της. Οταν η Αμερική ήταν πρόθυμη να επανασχεδιάσει τις πόλεις και τα προάστια για να φιλοξενήσει ευρύχωρα Chevrolet, η Ευρώπη έμενε στους μεσαιωνικούς της δρόμους. Και κατασκεύασε τα αυτοκίνητά της ώστε να χωράνε (ίσα-ίσα). Οι Ευρωπαίοι λαχταρούσαν όμως την ελευθερία που τους παρείχε η οδήγηση και δεν τους πείραζε αν τα κεφάλια τους έβγαιναν και λίγο έξω, πάνω από την ηλιοροφή. 

Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι πωλήσεις μικρών αυτοκινήτων στην ΕΕ έχουν μειωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ από το 2011, ενώ αυτές των SUV έχουν τριπλασιαστεί. Το μικρό Fiesta της Ford, που γοητεύει τους Ευρωπαίους εδώ και 47 χρόνια, θα τερματίσει την παραγωγή του αυτό τον μήνα. Τα δημοφιλή μκρά αυτοκίνητα που ακόμα αντέχουν, όπως το Fiat 500 ή το Mini, κυκλοφορούν πια σε «φουσκωμένες» εκδοχές. Ενώ ακόμη και οι Porsche και Ferrari, που συνδέθηκαν με τα θρυλικά σπορ διθέσια, πωλούν πια και οι δύο (και) ογκώδη SUV.

Κι ενώ τα αμάξια «φουσκώνουν» και μεγαλώνουν, οι οικογένειες μικραίνουν. «Οι Ιταλοί έπρεπε να στριμώξουν κατά μέσο όρο 2,3 παιδιά στο πίσω μέρος του Fiat 500 όταν κυκλοφόρησε το 1957. Τώρα υπάρχουν μόνο 1,3 για να χωρέσουν» σχολιάζει το βρετανικό περιοδικό. 

Αλλη μια αντίφαση. Τη στιγμή που η Ευρώπη σχεδιάζει να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα, στην αγορά κυριαρχούν τα μεγαλύτερα αυτοκίνητα που κατά κανόνα ρυπαίνουν περισσότερο. Ενώ και οι κανονισμοί για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα είναι ένας ακόμη λόγος -όπως υποστηρίζουν οι κατασκευαστές- που τα μικρά αυτοκίνητα ακριβαίνουν —και θα ακριβύνουν κι άλλο το 2025 με τον κανονισμό ρύπων Euro 7. Ενώ από την άλλη, η αγορά ενός ηλεκτρικού οχήματος, πέρα από το απαγορευτικό κόστος για τη μέση οικογένεια (πολλώ μάλλον στην Ελλάδα), μπορεί να σε αφήσει σε μια επαρχιακή οδό να χτυπάς πόρτες για μια μπαλαντέζα. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News