Είναι διάσημος όσο και αμφιλεγόμενος. Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, αυτός ο σταρ της φιλοσοφίας που έχει χιλιάδες λάτρεις αλλά και χιλιάδες πολέμιους, αυτός o «Ελβις της πολιτισμικής θεωρίας» αλλά και «ο πιο επικίνδυνος φιλόσοφος στη Δύση». Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παρακολουθήσει τις διαλέξεις, τις ταινίες και τα βίντεο του στο Διαδίκτυο, εκατοντάδες χιλιάδες έχουν αγοράσει τα βιβλία του και πάμπολλοι σε όλον τον κόσμο έχουν καταβάλει σημαντικά ποσά για να τον δουν να μιλάει δια ζώσης.

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ανήκει στο ευρύτερο φάσμα της αριστερής σκέψης και θεωρίας αλλά πάρα πολλοί στην Αριστερά τον επικρίνουν και τον απορρίπτουν ως φαιδρό στοχαστή, ακόμα και ως τσαρλατάνο. Γνωρίζουν, ωστόσο, ότι υπάρχει μία ολόκληρη ακαδημαϊκή επιθεώρηση (International Journal of Žižek Studies) αφιερωμένη στο έργο και τις ιδέες του ενώ αποτελεί γεγονός πως ο Ζίζεκ κατέληξε να εδραιωθεί (δικαίως ή αδίκως, οι απόψεις διίστανται) ως ριζοσπάστης αριστερός φιλόσοφος, ως «αιρετικός μαρξιστής».

Σήμερα, ωστόσο, ο 72χρονος σλοβένος στοχαστής εμφανίζεται αναπάντεχα μετριοπαθής. «Τι με νοιάζουν εμένα οι επαναστάτες, γίνομαι συντηρητικός, νοιάζομαι για τους καλούς τρόπους», σημείωσε ο ίδιος, συνομιλώντας διαδικτυακά με την Ραφαέλα ντε Σάντις της La Repubblica.

Τραμπ και επανάσταση

Αφορμή για τη συζήτησή τους αποτέλεσε η επανέκδοση στην Ιταλία του βιβλίου «Η Μαριονέτα και ο Νάνος» στο οποίο ο Ζίζεκ προσεγγίζει τον Χριστιανισμό με τρόπο πολιτικό, διακρίνοντας στην παύλεια κοινότητα των πιστών την πρώτη εκδοχή μιας επαναστατικής συλλογικότητας. Πλέον, ωστόσο, η λέξη «επανάσταση» κάπως τον ενοχλεί. «Ας την αφήσουμε στον Τραμπ», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Παρότι αρχικά φαινόταν κουρασμένος, στη συνέχεια ο Ζίζεκ ήταν χειμαρρώδης, μιλώντας για τον Χέγκελ και τον Ιησού Χριστό, τον Ταρκόφσκι και την πνευματικότητα της γυμνότητας, τον Ναπολέοντα και τον Μπέρνι Σάντερς και, φυσικά, για τον κορονοïό.

«Πιστεύω πως η κανονικότητα όπως την γνωρίζαμε δεν θα επιστρέψει και ότι πρέπει να εφεύρουμε μία νέα. Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία με ανησυχούν, εδώ (στη Λιουμπλιάνα) υπάρχει περισσότερη βία, οι ψυχιατρικές κλινικές είναι γεμάτες, αυξάνονται οι αυτοκτονίες νέων ανθρώπων. Οι παλιές συνήθειες διαλύονται, για αυτόν τον λόγο γίνομαι λίγο συντηρητικός. Εχουμε ανάγκη από κανόνες», είπε, αναφερθείς στην πανδημία και τα δεινά της.

Μιλώντας, όμως, για κανόνες, εξήγησε πως «αναφέρομαι στον κρατικό παρεμβατισμό αλλά στην εκπαίδευση, στους κανόνες καθημερινής συμβίωσης. Είμαστε ολοένα πιο ετερόκλητοι, πιο αδύναμοι, υποκύπτουμε σε στιγμιαία πάθη και λησμονούμε την πραγματική αγάπη καθώς ικανοποιούμαστε με εικονικά υποκατάστατα».

Τι είναι αγάπη;

Οσον αφορά το τι είναι αγάπη, ο φιλόσοφος σημείωσε πως «η αγάπη έχει ανάγκη από σώματα. Το να είναι κανείς γυμνός αποτελεί μία πνευματική εμπειρία. Το είχε καταλάβει ο Ταρκόφσκι. Στο “Stalker”, την πιο ωραία ταινία του, οι αναμνήσεις συνοδεύονται από νερό, αέρα και βροχή και αυτό γιατί η πνευματικότητα είναι πάντα υλική. Είναι το ίδιο το θαύμα του χριστιανισμού: ο Ιησούς Χριστός είναι ένας άνθρωπος, είναι σώμα. Ο Θεός δεν βρίσκεται αλλού, είναι ανάμεσά μας».

Σχετικά με την ευτυχία ο Ζίζεκ, ο οποίος έχει καταδικάσει πολλές φορές τον σύγχρονο ηδονισμό, υποστήριξε δίχως περιστροφές πως «η ευτυχία είναι για τους ηλίθιους. Οσοι κοιμούνται καλά, είναι ηλίθιοι. Μα πως μπορούν; Εγώ ξυπνάω συχνά στη μέση της νύχτας και κρατάω σημειώσεις εάν έχω μία ιδέα, δεν μπορώ να κοιμηθώ εάν δεν έχω ένα κομμάτι χαρτί κοντά στο κρεβάτι».

Αυτήν την ταραχή που ανέκαθεν τον διακατείχε ο Ζίζεκ έμαθε με τον καιρό να την ελέγχει. «Οπως ελέγχω τα πάθη τα οποία μπορούν να καταστούν καταστροφικά, να σε κομματιάσουν. Μόνον η αγάπη μπορεί να μας συνδράμει στο να μετατρέψουμε τον ολέθριο αντίκτυπό τους σε κάτι που να αρμόζει στην καθημερινή ζωή. Η ευτυχία απαιτεί κόπους, φτιάχνεται μέρα με τη μέρα».

Συνεχίζοντας να «παραδοξολογεί», σύμφωνα με την Ντε Σάντις, ερωτηθείς εάν ανησυχεί για το ενδεχόμενο να φανεί ως ένας «γηραιός αντιδραστικός» o Ζίζεκ εξήγησε γιατί έχει παντρευτεί τέσσερις φορές έως σήμερα.

«Εχουμε φτάσει στο σημείο να πηγαίνεις στον ψυχολόγο και να του λες πως έχεις μόνον έναν σύντροφο και να τον ακούς να σου δηλώνει ότι πρόκειται περί εμμονής, πως κάτι δεν πάει καλά με σένα. Από την ελευθεριότητα, που κατέστη φυσιολογική, προτιμώ τη γραφειοκρατική ασφάλεια του γάμου. Παντρεύτηκα τόσες φορές επειδή κάθε φορά αποδέχομαι να δεσμευτώ. Σήμερα το πραγματικό στοίχημα είναι ο γάμος, όχι η ακολασία,. Δεν χρειαζόμαστε επαναστάσεις αλλά φυσιολογικά πράγματα. Ο μεγάλος κινηματογραφικός παραγωγός Σαμ Γκόλντγουιν, αφότου τον κατηγόρησαν ότι γύριζε ταινίες γεμάτες παρωχημένα κλισέ, έγραψε στους συνεργάτες του πως έπρεπε να βρουν νέα κλισέ. Είχε δίκιο», εξήγησε με τον δικό του, ομολογουμένως ιδιαίτερο, τρόπο.

Ο Ιούδας κι η προδοσία

Υπενθυμίζοντας του η ιταλίδα δημοσιογράφος ότι στο βιβλίο του για τον χριστιανισμό αφιερώνει μερικές σελίδες στην επαναξιολόγηση της προσωπικότητας του Ιούδα, ο Ζίζεκ προτίμησε να αναφερθεί στη σημασία της προδοσίας στο πλαίσιο μίας αποκλειστικής ερωτικής σχέσης. Και το έκανε μιλώντας για τη γνωστή τηλεοπτική σειρά «Homeland».

«Την έχετε δει; Η Κλερ Ντέινς υποδύεται μία κατάσκοπο που πολεμά την τρομοκρατία. Κάποια στιγμή συνάπτει σχέση με έναν ρώσο πράκτορα αλλά στο τέλος την προδίδει. Το βρίσκω υπέροχο, η αυθεντική αγάπη δεν είναι το ολοκληρωτικό άνοιγμα αλλά ο σεβασμός των αποστάσεων, μία μορφή απιστίας. Είμαι επιφυλακτικός προς όποιον δηλώνει “γίναμε ένα”. Αυτό δεν είναι αγάπη, είναι συναισθηματικός κανιβαλισμός», υποστήριξε.

Αναφέροντας πως ο κόσμος έχει ανάγκη από «καθημερινές ιεροτελεστίες που έχουν λησμονηθεί» ο Ζίζεκ μίλησε και για τον Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος «εκχυδάισε την καθημερινή ζωή. Δεν είναι σε καμία περίπτωση συντηρητικός, παραδόξως είναι μεταμοντέρνος: παραβαίνει τους κανόνες, ψεύδεται, είναι ασυγκράτητα ειρωνικός. Είναι ένας χυδαίος επαναστάτης. Η Αριστερά, από την άλλη πλευρά, πρέπει να καταστεί η φωνή της “ηθικής” πλειοψηφίας. Σύμβολό της μπορεί να είναι η εικόνα του Μπέρνι Σάντερς κατά την τελετή ορκωμοσίας του Μπάιντεν», ανέφερε.

Ρωτώντας τον, η συνομιλήτριά του εάν αναφέρεται στη φωτογραφία του ριζοσπάστη γερουσιαστή με τα μάλλινα γάντια, εκείνος απάντησε πως επρόκειτο για μία «υπέροχη στιγμή. Αυτός είναι ένα αυθεντικός εκπρόσωπος της Αριστεράς. Οταν ο Χέγκελ είδε τον Ναπολέοντα πάνω στο άλογο στους δρόμους τις Ιένας μετά τη μάχη, έγραψε πως αναγνώρισε στο πρόσωπό του το “weltgeist”, το πνεύμα του κόσμου. Ανάλογα, ο Σάντερς εκείνη τη στιγμή ενσάρκωνε το πνεύμα του παρόντος».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News