Είναι τέτοια η στάση του Ερντογάν στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που μια σειρά από ερωτήματα επανέρχονται, αναπόφευκτα, στη συζήτηση. Το γενικό ερώτημα έχει να κάνει με τη θέση της Τουρκίας στον κόσμο και κυρίως με τη σχέση που θέλει να έχει η ίδια με τη Δύση. Οπως και το αντίστροφο: Τη σχέση που επιδιώκει να έχει η Δύση με την Τουρκία.

Ερωτήματα που αφορούν και την Ελλάδα και επικεντρώνονται ειδικότερα στην εν εξελίξει προσπάθεια Αθήνας και Αγκυρας να καταλήξουν έστω σε ένα βασικό πλαίσιο συγκλίσεων. Είναι άραγε ακόμα ζωντανός ο ελληνο-τουρκικός διάλογος; Μπορεί η απάντηση να είναι –τουλάχιστον προς ώρας– θετική, αλλά φαίνεται ότι υπάρχει μια διακριτή ανάγκη επιβεβαίωσης. Τόσο επί της διαδικασίας όσο και επί της ουσίας.

Ο Ερντογάν αισθάνεται «στριμωγμένος» στα 780.000 τ. χλμ. του τουρκικού εδάφους. Η δε προσπάθειά του να εμφανιστεί ως προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων δεν μπορεί παρά να είναι αντιδυτική και, κυρίως, αναθεωρητική. Ο ερντογανικός νεοοθωμανισμός μπορεί να μην αφορά άμεσα την Ελλάδα, αλλά η διάθεση του τούρκου προέδρου να ηγεμονεύσει την ευρύτερη περιοχή –σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική– είναι ξανά παρούσα. Οχι ότι κατέπεσε ποτέ, απλώς τέθηκε εξ ανάγκης στο περιθώριο.

Εξίσου αναγκαστική και η απόκριση του Μητσοτάκη, όχι μόνο στον επεκτατισμό, αλλά κυρίως έναντι της θέσης του Ερντογάν υπέρ της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς. «Δεν είναι εύκολο να φτιάξουμε χώρο για τη βελτίωση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων με όσα γίνονται στη γειτονιά μας και τον κ. Ερντογάν να είναι στη λάθος πλευρά της Ιστορίας» είπε ο Πρωθυπουργός στη συζήτηση με τον Φράνσις Φουκουγιάμα. Δεν είναι τόσο θέμα Ιστορίας, όσο αντίληψης των πραγματικών θέσεων και κυρίως των προθέσεων της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή.

Κατόπιν αυτών ήρθε η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο υπουργών Εξωτερικών. Γεραπετρίτης και Φιντάν φαίνεται ότι ήθελαν περισσότερο να μεταδώσουν την εικόνα ότι πράγματι οι δυο πλευρές βρίσκονται σε επικοινωνία, παρά να μιλήσουν ουσιαστικά περί των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Παρεμπιπτόντως, Αθήνα και Αγκυρα επέλεξαν να προτάξουν διαφορετικές πτυχές της επικοινωνίας. Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας και εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, η πρώτη. Τελευταίες εξελίξεις στη Γάζα και ανάγκη κήρυξης πλήρους κατάπαυσης του πυρός, η δεύτερη.

Η επικοινωνία έγινε με πρωτοβουλία του Φιντάν, ο οποίος μετέφερε μεν μία από τις βασικές τουρκικές θέσεις επί της τρέχουσας σύρραξης, επιδιώκοντας όμως κατά κύριο λόγο να στείλει το μήνυμα ότι η Τουρκία μιλάει με όλους διότι είναι χώρα-ρυθμιστής των εξελίξεων στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Γεραπετρίτης, από την άλλη, επιβεβαίωσε ότι το ραντεβού της Θεσσαλονίκης παραμένει σε ισχύ.

Υπήρχαν στην ελληνική κυβέρνηση δεύτερες σκέψεις για τη διεξαγωγή τους Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας; Ολες οι αρμόδιες πηγές διαβεβαιώνουν πως δεν υπήρχαν. Ο χρόνος, βέβαια, που μεσολαβεί έως τις 7 Δεκεμβρίου είναι παραπάνω από πυκνός και αυτή είναι μια παράμετρος που επικαλούνται συχνά τις τελευταίες ημέρες στην Αθήνας. Οπως πλέον όλοι έχουμε εμπεδώσει, αρκούν λίγες ώρες για να ανατραπούν όλα όσα γνωρίζουμε ως δεδομένα.

Αυτό, όμως, που πρέπει πλέον να θεωρείται σχεδόν δεδομένο είναι ότι στο Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης δύσκολα θα προκύψει κάτι χειροπιαστό, όπως ήταν αρχικά ο στόχος. Η θεωρία και η καλή θέληση ενδεχομένως να υπάρχουν, όμως αυτή τη στιγμή δεν έχει γίνει καν η απαραίτητη προεργασία ώστε να υπογραφούν ορισμένα πρώτα πρωτόκολλα συνεργασίας, ακόμα και στους λεγόμενους «εύκολους» τομείς, όπως είναι το εμπόριο, ο τουρισμός, η πολιτική προστασία κ.λπ.

Το γεγονός ότι ο πήχυς έπεσε απότομα αποκαλύπτεται με εναργή τρόπο στο ζήτημα της –υποτιθέμενης– συμφωνίας που θα υπέγραφαν οι δυο πλευρές στη διαχείριση του Μεταναστευτικού. Αρχικά διακινήθηκε ότι η Αθήνα μεσολαβεί στις Βρυξέλλες προκειμένου να υπάρξει επαναδιατύπωση της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, την οποία ούτως ή άλλως η Αγκυρα δεν τηρεί. Στη συνέχεια διέρρευσε ότι θα υπογραφεί διμερής συμφωνία, με παράθεση μάλιστα τριών συγκεκριμένων σημείων.

Τελικά, πριν από λίγες μέρες διευκρινίστηκε από τον αρμόδιο υπουργό, πρώτον ότι η Κοινή Δήλωση δεν μπορεί να συζητηθεί εκ νέου διότι δεν πρόκειται να βρεθούν 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης να τη συνυπογράψουν, και δεύτερον ότι η Αθήνα δεν συζητά την υπογραφή γραπτής συμφωνίας, αλλά μια «συνεννόηση».

Ουδείς πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν οφείλει να προσπαθήσει να συγκλίνει με την Τουρκία και ότι οι κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση είναι θεμιτές. Ειδικά υπό τις καινοφανείς συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη είναι ένα ακόμα θετικό βήμα, η ελληνική διπλωματία όμως θα πρέπει να είναι έτοιμη για μια πιθανή εμπρηστική δημόσια παρουσία του Ερντογάν στην πόλη, αλλά και μια ακόμα από τις συνηθισμένες επισκέψεις του τούρκου ηγέτη στη μουσουλμανική μειονότητα της Κομοτηνής.

Οπως διαμορφώνεται η αλλοπρόσαλλη κατάσταση, η στασιμότητα στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις ακούγεται ως το καλύτερο σενάριο. Δεν υπάρχουν, άλλωστε, πολλά περιθώρια για το άνοιγμα νέων μετώπων αντιπαράθεσης. Η έκρηξη στη Μέση Ανατολή ήταν ακόμα μια κεραμίδα που έπεσε στο κεφάλι των Αμερικανών από εκεί που δεν το περίμεναν. Προφανώς, δεν θέλουν να δουν Ελλάδα και Τουρκία να ξανακυλήσουν προς το χάος. Αλλά δεν είναι μόνο στο χέρι τους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News