Ο Στιβ Ρόζενμπεργκ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1968 ενώ το 1991, σε ηλικία μόλις 23 ετών, αποφάσισε να μετακομίσει στη Μόσχα, έχοντας κατά νου να διδάσκει αγγλικά. Τελικά, όμως, τον κέρδισε η δημοσιογραφία: άρχισε να εργάζεται στο BBC Russia, καταλήγοντας, το 2003, να αναλάβει χρέη ανταποκριτή της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης της Βρετανίας στη Ρωσία. Το 2006 μετατέθηκε για μία τετραετία στο Βερολίνο, επέστρεψε, όμως, στην παλιά του θέση το 2010, ενώ τον Μάρτιο του 2022, μόλις εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ανέλαβε χρέη διευθυντή του γραφείου του BBC στη Μόσχα.   

Πλέον συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων δημοσιογράφων στον κόσμο με ειδίκευση στα ρωσικά, δεδομένης της πολυετούς του εμπειρίας. Ο βρετανός ανταποκριτής έζησε από κοντά την ταραχώδη δεκαετία του 1990 που ακολούθησε τη διάλυση της ΕΣΣΔ (επίσημα την 26η Δεκεμβρίου του 1991), καλύπτοντας στη συνέχεια τις πολύ συχνά ραγδαίες εξελίξεις στη χώρα. Ποια στιγμή, όμως, θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη του έπειτα από τόσα χρόνια στη Ρωσία;   

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1999», έγραψε στις 29 Δεκεμβρρίου σε μια ακόμη ανταπόκρισή του από τη Μόσχα. Ο Ρόζενμπεργκ εργαζόταν ήδη στο BBC Russia όχι, όμως, ως δημοσιογράφος αλλά ως παραγωγός, και την παραμονή Πρωτοχρονιάς εκείνης της χρονιάς βρισκόταν στο γραφείο, όταν ξαφνικά προέκυψε μια έκτακτη είδηση: ο Μπόρις Γιέλτσιν είχε παραιτηθεί από την προεδρία, ξαφνιάζοντας τους πάντες.  

«Οταν μεταδόθηκε η είδηση, δεν υπήρχε ανταποκριτής στο γραφείο. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να αναλάβω δράση, γράφοντας και αποστέλλοντας την πρώτη μου ανταπόκριση για το BBC: Ο Μπόρις Γιέλτσιν πάντα έλεγε ότι θα ολοκλήρωνε τη θητεία του στην εξουσία, έγραψα. Σήμερα είπε στους Ρώσους ότι άλλαξε γνώμη. Αυτή ήταν η αρχή της καριέρας μου ως ρεπόρτερ. Και η αρχή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην ηγεσία της Ρωσίας», γράφει ο Ρόζενμπεργκ, έπειτα από μία εικοσιπενταετία.  

Ο Πούτιν εκτελούσε χρέη πρωθυπουργού της Ρωσίας από τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, οπότε, μετά από την παραίτηση του Γιέλτσιν, τον διαδέχθηκε με βάση το σύνταγμα της Ρωσίας ως υπηρεσιακός πρόεδρος. Επειτα από τρεις μήνες κατέστη και με τη βούλα ηγέτης της χώρας, επικρατώντας στις εκλογές.

Οπως θυμάται ο Στιβ Ρόζενμπεργκ στην ανταπόκρισή του, η οδηγία που έδωσε ο Γιέλτσιν στον Πούτιν, αποχωρώντας από το Κρεμλίνο ήταν «Να φροντίζεις τη Ρωσία». Ο βρετανός δημοσιογράφος σημειώνει επίσης πως άρχισε να σκέφτεται ιδιαιτέρως την εν λόγω προτροπή του Γιέλτσιν, ενόψει της συμπλήρωσης τριών χρόνων από τότε που ο Πούτιν διέταξε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία.   

Ο πόλεμος του Κρεμλίνου κατά του Κιέβου που εξακολουθεί να μαίνεται, υπήρξε και συνεχίζει να είναι καταστροφικός κυρίως για την Ουκρανία, η οποία έχει υποστεί τεράστιες απώλειες σε ανθρώπους (και μεταξύ των αμάχων) και ανείπωτες καταστροφές, με σχεδόν το 20% των εδαφών της να βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή και δέκα εκατομμύρια από τους πολίτες της να έχουν εκτοπιστεί.  

Ομως ο αντίκτυπος αποδείχθηκε ιδιαίτερα αρνητικός και για τη Ρωσία: οι απώλειες στο μέτωπο είναι βαριές ενώ ρωσικές κοινότητες και πόλεις δέχονται τακτικές επιθέσεις με drones, τμήμα της επαρχίας Κουρσκ εξακολουθεί να τελεί υπό ουκρανική κατοχή και οι διεθνείς κυρώσεις ασκούν ισχυρές πιέσεις στη ρωσική οικονομία. Επιπλέον η δημογραφική κατάσταση στη χώρα χαρακτηρίζεται ως τραγική ενώ τα τελευταία χρόνια εντάθηκε περαιτέρω η καταστολή στο εσωτερικό της Ρωσίας. 

«Κάνω ρεπορτάζ για τον Πούτιν από τότε που ανέλαβε την εξουσία πριν από ένα τέταρτο του αιώνα. Ποιος θα πίστευε την 31η Δεκεμβρίου του 1999 ότι ο νέος ηγέτης της Ρωσίας θα κατείχε ακόμα την εξουσία έπειτα από δυόμιση δεκαετίες; Ή ότι η Ρωσία σήμερα θα διεξήγε πόλεμο κατά της Ουκρανίας και θα βρισκόταν σε αντιπαράθεση με τη Δύση;», σχολιάζει ο διευθυντής του BBC Russia. «Συχνά διερωτώμαι κατά πόσον ο ρους της ιστορίας θα ήταν σημαντικά διαφορετικός, εάν ο Γιέλτσιν είχε επιλέξει κάποιον άλλο ως διάδοχό του. Το ερώτημα, φυσικά, είναι ακαδημαϊκό. Η ιστορία είναι γεμάτη εάν και αλλά και ίσως», προσθέτει. Ωστόσο ο Στιβ Ρόζενμπεργκ είναι σε θέση να δηλώσει με βεβαιότητα πως κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 25 χρόνων είδε αρκετούς διαφορετικούς Πούτιν.  

«Ο Πούτιν που συνάντησα εγώ και ήταν συνεργάσιμος στο πλαίσιο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας, ήταν πολύ, πολύ διαφορετικός από αυτόν τον σχεδόν μεγαλομανή άνθρωπο που είναι σήμερα», είχε αναφέρει σχετικά o λόρδος Τζορτζ Ρόμπερτσον, πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, συνομιλώντας με τον Στιβ Ρόζενμπεργκ το 2023. 

«Ο άνθρωπος που στάθηκε δίπλα μου τον Μάιο του 2002, ακριβώς δίπλα μου, και είπε ότι η Ουκρανία είναι ένα κυρίαρχο και ανεξάρτητο εθνικό κράτος που θα λαμβάνει τις δικές του αποφάσεις για την ασφάλεια, είναι τώρα ο άνθρωπος που λέει ότι [η Ουκρανία] δεν είναι κράτος», είχε προσθέσει.  

Σύμφωνα με τον πρώην επικεφαλής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας ο Βλαντίμιρ Πούτιν «είναι ιδιαίτερα εύθικτος και υπερβολικά φιλόδοξος για τη χώρα του. Η Σοβιετική Ενωση αναγνωριζόταν ως η δεύτερη υπερδύναμη στον κόσμο. Η Ρωσία δεν μπορεί να ισχυριστεί κάτι παρόμοιο. Και νομίζω ότι αυτό έθιξε τον εγωισμό του». 

Οπως εξηγεί ο Στιβ Ρόζενμπεργκ, η παραπάνω θα μπορούσε να είναι μια πιθανή εξήγηση της δραματικής αλλαγής της στάσης του επικεφαλής του Κρεμλίνου: η άκρατη φιλοδοξία του να κάνει την πατρίδα του μεγάλη ξανά (όπως ο Τραμπ τη δική του) και τρόπον τινά να εκδικηθεί την ήττα της Μόσχας στον Ψυχρό Πόλεμο, αναπόφευκτα έθεσε τη Ρωσία σε πορεία σύγκρουσης αρχικά με τους Ουκρανούς γείτονές της και στη συνέχεια με τη Δύση συνολικά.  

Το Κρεμλίνο, όμως, έχει διαφορετική άποψη, με τον ρώσο πρόεδρο να δίνει την εντύπωση -από τις ομιλίες που εκφωνεί και τα σχόλια που κάνει– ότι αυτό που τον κινητοποίησε ήταν η δυσαρέσκεια, η πικρία, η αίσθηση πως επί χρόνια η Δύση όχι μόνον δε σεβόταν αλλά έλεγε και ψέματα στη Ρωσία, απορρίπτοντας τις όποιες ανησυχίες της όσον αφορά την ασφάλειά της.  

Ανεξάρτητα, όμως, από ό,τι τον ώθησε να εισβάλει στην Ουκρανία και να έρθει σε αντιπαράθεση με τη Δύση, θεωρεί ο ρώσος πρόεδρος -25 χρόνια αφού ανήλθε στην εξουσία και έπειτα από σχεδόν μία τριετία πολέμου– ότι όλο αυτό το διάστημα κατάφερε να «φροντίσει τη Ρωσία», όπως του είχε ζητήσει ο Μπόρις Γιέλτσιν;  

«Ναι. Και όχι μόνον τη φρόντισα. Τη γλιτώσαμε από το χείλος της αβύσσου», υποστήριξε ο ίδιος ο Πούτιν, απαντώντας στο σχετικό ερώτημα που του υπέβαλε ο Στιβ Ρόζενμπεργκ, κατά τη διάρκεια της πολύωρης καθιερωμένης συνέντευξης Τύπου του ρώσου προέδρου ενόψει του τέλους του έτους.  

Ο επικεφαλής του Κρεμλίνου παρουσίασε τη Ρωσία του Γιέλτσιν ως μια χώρα που έχανε την κυριαρχία της. Κατηγόρησε τη Δύση ότι «πατρονάριζε» τον Γιέλτσιν, «χτυπώντας του την πλάτη», ενώ «χρησιμοποιούσε τη Ρωσία για τους δικούς της σκοπούς».Εκείνος, όμως, «έκανε τα πάντα», όπως είπε, «για να εξασφαλίσει ότι η Ρωσία θα είναι ένα ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος». 

Οπως συνοψίζει ο Στιβ Ρόζενμπεργκ ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρουσίασε τον εαυτό του ως υπερασπιστή της ρωσικής κυριαρχίας. «Είναι αυτή μια άποψη που έλαβε εκ των υστέρων, προσπαθώντας να δικαιολογήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία; Η μήπως ο Πούτιν πιστεύει πραγματικά αυτή την άποψη για τη σύγχρονη ρωσική ιστορία;», διερωτάται ο διευθυντής του BBC Russia. «Δεν είμαι ακόμα σίγουρος. Αλλά αισθάνομαι ότι είναι ένα κρίσιμο ερώτημα. Από την απάντηση μπορεί κάλλιστα να επηρεαστεί το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος καθώς και η μελλοντική κατεύθυνση της Ρωσίας», απαντάει.