Οι περισσότερες «νεοφυείς» και επανεμφανιζόμενες μολυσματικές ασθένειες προέρχονται από ιούς που κυκλοφορούν σε ζώα. Οταν αυτοί οι ιοί περάσουν στον άνθρωπο μπορούν να προκαλέσουν εστίες ασθενειών, επιδημίες και πανδημίες. Περιπτώσεις μετάδοσης των ιών από τα  ζώα ήταν ο πανδημικός κορονοϊός, ο φονικός Εμπολα και διάφορα στελέχη γρίπης.

Κατά κανόνα, δηλαδή, η επιστήμη των ιών ασχολείται με τη μετάδοση από τα ζώα στον άνθρωπο. Ομως μια μελέτη δείχνει ότι συμβαίνει και το αντίστροφο – και μάλιστα καθόλου σπάνια.

Οι άνθρωποι μεταδίδουν περισσότερους ιούς στα οικόσιτα αλλά και στα άγρια ζώα από όσους οι ίδιοι «κολλάνε» από αυτά. Αυτό διαπιστώνει η νέα μελέτη, που φιλοδοξεί να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας με την οποία εξαπλώνονται οι ιογενείς λοιμώξεις.

Ερευνητές από το Ινστιτούτο Γενετικής στο University College του Λονδίνου και το Ινστιτούτο Φράνσις Κρίκ ανέλυσαν όλες τις δημοσίως διαθέσιμες αλληλουχίες ιικού γονιδιώματος, ώστε να εξετάσουν το πώς οι ιοί «μεταπηδούν» σε έναν ξενιστή (τον οργανισμό που τους τρέφει και τους επιτρέπει να πολλαπλασιαστούν) και μολύνουν κάποιο είδος.

Λόγω της σοβαρής επίπτωσης που μπορεί να έχει μια νόσος μεταδιδόμενη από τα ζώα στον άνθρωπο, η επιστήμη θεωρεί τους ανθρώπους κυρίως «δέκτες» ιών.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Ecology & Evolution, οι επιστήμονες ανακάλυψαν κατά την ανάλυση γενετικών πληροφοριών ότι οι άνθρωποι μεταδίδουν ιούς στα ζώα σε έως και διπλάσια συχνότητα από ό,τι το αντίστροφο! Φυσικά, βρήκαν και πολύ περισσότερες μεταδόσεις από ζώο σε ζώο – κάτι που δεν μας αφορά ως είδος, και με όρους δημόσιας υγείας.

Οι επιστήμονες θεωρούν πολύ σημαντικό να μην υποτιμάται το γεγονός ότι οι ανθρώπινοι ιοί συχνά εξαπλώνονται από τον άνθρωπο σε άγρια και οικόσιτα ζώα. Διότι με τη συνολική θεώρηση των διαδικασιών «ανταλλαγής παθογόνων» μεταξύ των ξενιστών, μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή η εξέλιξη των ιών.

Ο Φρανσούα Μπαλού, καθηγητής στο Ινστιτούτο Γενετικής του UCL και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, δήλωσε στον Independent: «Θα πρέπει να θεωρούμε τους ανθρώπους ως κόμβο σε ένα τεράστιο δίκτυο ξενιστών όπου ανταλλάσσονται παθογόνα, και όχι απλώς ως δέκτες ιών. Με την παρακολούθηση της μετάδοσης των ιών μεταξύ ζώων και ανθρώπων, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την εξέλιξη του ιού και ελπίζουμε να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για μελλοντικά ξεσπάσματα και επιδημίες, βοηθώντας παράλληλα τις προσπάθειες διατήρησης των ειδών».

12 εκατομμύρια γονιδιώματα 

Στο πλαίσιο της παραπάνω μελέτης η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε εργαλεία με τα οποία ανέλυσε σχεδόν 12 εκατομμύρια ιικά γονιδιώματα από 32 «οικογένειες» ιών που υπάρχουν σε δημόσιες βάσεις δεδομένων. Ανέτρεξαν στην εξελικτική ιστορία κάθε μετάδοσης προς κάθε ξενιστή, μελετώντας ποια μέρη του ιικού γονιδιώματος απέκτησαν μεταλλάξεις κατά τη διάρκεια της «μεταπήδησης» (στους ξενιστές).

Η μελέτη διαπίστωσε ότι η προσκόλληση σε έναν ξενιστή επιφέρει γενετικές αλλαγές – αυτό αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο ένας ιός «προσαρμόζεται» ώστε να εκμεταλλευτεί στο μέγιστο τον ξενιστή του.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ακόμη ότι οι ιοί με τη μεγαλύτερη προσαρμοστική ικανότητα είναι και αυτοί με το μεγαλύτερο εύρος ξενιστών (αυτοί δηλαδή που μπορούν να μολύνουν περισσότερα διαφορετικά είδη).

Πώς η μετάδοση ανθρώπινων ιών μπορεί να απειλήσει τα ζώα

Η μετάδοση ενός ιού από ζώο σε άνθρωπο μπορεί να γίνει αιτία για επιδημία ή πανδημία. Ομως και το αντίστροφο μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για το ζωικό βασίλειο. Και όχι μόνο.

«Οταν τα ζώα κολλούν ιούς από ανθρώπους, αυτό όχι μόνο μπορεί να βλάψει το ζώο και ενδεχομένως να αποτελέσει απειλή για τη διατήρηση κάποιου είδους, αλλά μπορεί και να προκαλέσει νέα προβλήματα για τον άνθρωπο, επηρεάζοντας την επισιτιστική ασφάλεια, εφόσον θα πρέπει να θανατωθούν μεγάλοι αριθμοί ζώων ώστε να αποφευχθεί μια επιδημία, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με το στέλεχος της γρίπης των πτηνών H5N1» εξηγεί στον Independent ο επικεφαλής συγγραφέας της εργασίας Σέντρικ Ταν, υποψήφιος διδάκτορας στο Ινστιτούτο Γενετικής του UCL.

«Επιπλέον, εάν ένας ιός που μεταφέρεται από ανθρώπους μολύνει ένα νέο ζωικό είδος, ο ιός αυτός μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και μετά την εξάλειψή του μεταξύ των ανθρώπων. Ακόμη χειρότερα, ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί και τα νέα στελέχη του να προσβάλουν εκ νέου τον άνθρωπο» προσθέτει ο ίδιος.

Είναι σαφές πως όποια και αν είναι η κατεύθυνση της μετάδοσης ενός ιού ανάμεσα στα είδη, ο κίνδυνος είναι ο ίδιος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News