Υδρα, 1956: «Το Κορίτσι με τα Μαύρα»

Μέσα στην ασπρόμαυρη «χειροποίητη» ατμόσφαιρά της, η ταινία προβάλλει ως ένας σημαντικός λαμπερός σταθμός του ελληνικού σινεμά και του Μιχάλη Κακογιάννη. Εκτός από το απόλυτο δίδυμο της Ελλης Λαμπέτη και του Δημήτρη Χορν, συμπρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η Υδρα, όπου γυρίστηκε η ταινία: ασπρόμαυρη και αυτή, μελαγχολική και νοσταλγική. Σαν να παγιδεύει τους ήρωές της, οι οποίοι αναζητούν το ελληνικό φως για μια πρόσκαιρη απόδραση από την περίκλειστη κοινότητα.

Το φιλμ περιέχει το δημόσιο ξυλοκόπημα μιας μητέρας (ο Ανέστης Βλάχος χτυπάει την Ελένη Ζαφειρίου), το απαραίτητο ερωτικό τρίγωνο (Λαμπέτη, Χορν και Γιώργος Φούντας) και, φυσικά, πολλές γωνίες λήψης με βάρκες, καλντερίμια και σκαλοπάτια στην Υδρα.

Αντίπαρος, 1961: «Μανταλένα»

«Αλλος με τη βάρκα μας!»… Η ατάκα της Αλίκης Βουγιουκλάκη αντηχεί ακόμη μέσα από την μπουρού και η Αντίπαρος, όπου διαδραματίζεται η «Μανταλένα» του Ντίνου Δημόπουλου, είναι ακόμη ένα νησάκι μακριά από την επέλαση του τουρισμού (πόσω μάλλον του υπερτουρισμού), της μόδας και των celebrities που σταδιακά θα την «εποίκιζαν» τις επόμενες δεκαετίες.

Το σενάριο υπέγραφε άλλωστε ο θεατρικός συγγραφέας Γιώργος Ρούσσος, που καταγόταν από την Αντίπαρο και ήθελε να επιστρέψει κάτι στον τόπο του. «Επέστρεψε» τελικά μια μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία που έφτασε ως τα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Καννών, αλλά και την αναγνωρισιμότητα του μικρού νησιού δίπλα στη μεγαλύτερη Πάρο.

Ρόδος, 1964:  «Το Δόλωμα»

Χρώμα, κοσμοπολιτισμός, διεθνής λάμψη, λουσάτες πλαζ, ακριβά ξενοδοχεία και απομονωμένα ταβερνάκια. Ολα χωρούσαν στη Ρόδο του 1964, ειδικά όταν έπρεπε να φιλοξενήσει τη λάμψη και το νάζι της εθνικής σταρ Αλίκης, η οποία… αλληθώριζε προς τα παγκόσμια «πρότυπα» της Μπριζίτ Μπαρντό και της Μέριλιν Μονρόε (δίνοντας πάντως εδώ μια από τις καλύτερες ερμηνείες της). Η ταινία του Αλέκου Σακελλάριου (ο οποίος υπογράφει και τους στίχους στο «Ασ’ το το χεράκι σου» του Κώστα Καπνίση) λειτουργεί και ως τεκμήριο εποχής για το πώς εξελισσόταν ένας διεθνής τουριστικός προορισμός στην Ελλάδα των high sixties.

Σπέτσες, 1966: «Τζένη Τζένη»

Το νησί του Αργοσαρωνικού προσφέρει το κατάλληλο φυσικό ντεκόρ για μια ταινία που περιέχει ρομάντσο, ελληνικό καλοκαίρι, ανθρώπινες ιστορίες σε προεκλογική περίοδο και χιούμορ, πολύ χιούμορ. Πώς αλλιώς, αφού εδώ παρελαύνουν, εκτός από την απαστράπτουσα Τζένη Καρέζη, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Ανδρέας Μπάρκουλης κ.ά;

Ολα είναι γραφικά στις Σπέτσες: από τις βουτιές στη σπηλιά της Νεράιδας και τα πλάνα στην Ντάπια έως την προεκλογική εκστρατεία του κομματάρχη Σκούταρη, ο οποίος «πουλάει» τον δικό του Γκόρτσο για χάρη του νεόφερτου Μαντά (ανιψιού του εφοπλιστή Κασσανδρή) και ενός γάμου συμφερόντων. «Τους είπες, να τους ξεπείς. Εδώ θα φανεί αν είσαι καλός πολιτικός!» ακούγεται ακόμα η ατάκα του Δ. Παπαγιαννόπουλου, που δίνει μαθήματα με φόντο το κατάφωτο νησί.

Ανδρος, 1968: «Κορίτσια στον Ηλιο»

Τι να πρωτοπεί κανείς γι’ αυτή τη δημιουργία του Βασίλη Γεωργιάδη, η σκηνοθετική δεξιοτεχνία του οποίου δίνει πνοή σε ένα φιλμ χωρίς ουσιαστικό σενάριο (του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σε κάθε περίπτωση); Για την ατάκα «Στάσου, μύγδαλα» του Γιάννη Βόγλη προς την τουρίστρια Αναμπελ – Αν Λόμπεργκ; Για τη μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου, που ήρθε για να γράψει ιστορία, και το «Αναμπελ» («Ενα πρωινό»); Για το μίνι φόρεμα της Λόμπεργκ με το μαιανδρικό μοτίβο, ζωντανή διαφήμιση της Ελλάδας των 60’s; Η ταινία γυρίστηκε στο Μπατσί της Ανδρου, όπου γεννήθηκε ο Γ. Βόγλης, αν και η καλτ πλέον σκηνή με τα «μύγδαλα» είναι γυρισμένη αργότερα στην Αττική.

Χίος, 1986: «Το Δέντρο που Πληγώναμε»

Ο Δήμος Αβδελιώδης εντυπωσιάζει το 1986 για την αμεσότητα με την οποία παρουσιάζει τη Χίο της παιδικής ηλικίας στο πρώτο κινηματογραφικό του εγχείρημα.

Το «Δέντρο που Πληγώναμε» είναι μια ταινία ενηλικίωσης και μια ερωτική επιστολή στον γενέθλιο τόπο μέσα από την εικονογράφηση αναμνήσεων και σπαραγμάτων. Για τα μαστιχόδεντρα που «δακρύζουν», τον δάσκαλο με τη βίτσα, το κορίτσι στο παράθυρο που φουντώνει την πρώτη σεξουαλική επιθυμία, τη μακριά γαϊδούρα, τις φιλίες που κρατούν για πάντα σε έναν ιδιωτικό παράδεισο.

Σαλαμίνα, 1996: «Απόντες»

Οι προσωπικές διαδρομές έξι αγοριών, έξι φίλων που έπρεπε να περάσουν από την ασφάλεια της αθωότητας και της νίκης –η ταινία ξεκινάει με πλάνα από τον ελληνικό θρίαμβο στο Eurobasket του 1987– στα προσωπικά αδιέξοδα και τις ήττες (ο αποκλεισμός της Ελλάδας από το Μουντιάλ του 1994). Στο φόντο η Σαλαμίνα, αυτή η τόσο κοντινή μικρογραφία της Αθήνας και όλης της Ελλάδας: εκεί όπου σβήνουν τα όνειρα και μένουν κρυμμένες οι επιθυμίες. Για την ιστορία, στο φιλμ του Νίκου Γραμματικού πρωταγωνιστούν οι Νίκος Γεωργάκης, Γιώργος Ευγενικός, Βαγγέλης Μουρίκης, Τάσος Νούσιας, Κώστας Σταρίδας, Αιμίλιος Χειλάκης, Αντώνης Αντωνίου.

Λήμνος, 1998: «Υψωμα 33»

Στο 30λεπτο φιλμ του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου δεν υπάρχει η Λήμνος έτσι όπως αποτυπώνονται τα άλλα νησιά στις υπόλοιπες ταινίες. Η Λήμνος εδώ είναι το όριο για τους φαντάρους που υπηρετούν, που επιθεωρούν τους «απέναντι», που αναμένουν την επόμενη έφοδο. Η κάμερα δεν εισχωρεί στην ενδοχώρα ούτε παρουσιάζει ωραιοποιημένα τοπία. Μόνο την αλήθεια γυμνή: αυτήν που τελειώνει εκεί όπου αρχίζει η μεθόριος.

Νίσυρος, 2004: «Η Νοσταλγός»

Η Ελένη Αλεξανδράκη μεταφέρει με γενναίες δόσεις ελευθερίας το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μεταφέροντας τη Σκιάθο στη Νίσυρο.

Mια φεγγαρόλουστη νύχτα η Aννα το σκάει από το νησί όπου ζει με τον μεγαλύτερo άνδρα της για να επιστρέψει στο απέναντι νησί, την ιδιαίτερη πατρίδα της. Ενας νεαρός βοσκός, ο Mαθιός, ερωτευμένος μαζί της, τη βοηθάει να δραπετεύσει με μια μικρή βαρκούλα. H Αννα τού προσφέρει το φουστάνι της για πανί. Ενας λανθάνων ερωτισμός κρύβεται και στη δική της ψυχή. Στο τέλος μένει η μουσική του Νίκου Παπάζογλου, ο οποίος ακούγεται να τραγουδάει: «Για όλα αυτά που ζητάς/ για πολλά που πονάς/ για το τίποτε μιας ευτυχίας/ και γυρνάς σαν τρελός/ του καθρέφτη εαυτός/ θύμα θύτης κακής συγκυρίας».

Μυτιλήνη, 2010: «Ταξίδι στη Μυτιλήνη»

Στην τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του ο Λάκης Παπαστάθης επιστρέφει «εμμέσως» στην πατρίδα της παιδικής ηλικίας, αφήνοντας να μιλήσουν, όχι η αφήγηση, αλλά οι αναμνήσεις, οι εικόνες και η ντοπιολαλιά.

Ο ήρωας που γυρίζει στη Μυτιλήνη ύστερα από 20 χρόνια στο Παρίσι δεν είναι μόνο ο Παπαστάθης, αλλά ο κάθε άνθρωπος που πρέπει να διαχειριστεί κάποια στιγμή τους λογαριασμούς του με τον γενέθλιο τόπο, τους νεκρούς και ζωντανούς, το ίδιο το τοπίο που τον έφτιαξε (η ποδηλατάδα δίπλα στην κυματισμένη θάλασσα, τα αρώματα της φύσης). Παίζουν οι Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Μαρία Ζορμπά, Δημήτρης Καταλειφός, Λουκία Μιχαλοπούλου, Νικόλας Παπαγιάννης, Θόδωρος Κατσαδράμης, Χρήστος Στέργιογλου, Υβόννη Μαλτέζου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News