Με την ευκαιρία της 50ής επετείου του πραξικοπήματος που έγινε στη Χιλή στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973, εναντίον του σοσιαλιστή εκλεγμένου προέδρου της Σαλβαδόρ Αλιέντε, η αμερικανική διοίκηση αποχαρακτήρισε τα σχετικά έγγραφα, μέσω του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Επιβεβαιώθηκε, έτσι, ότι η CIA ήταν καλώς ενημερωμένη για το πραξικόπημα, αλλά και ότι είχε φροντίσει να λάβει γνώση όλων των σχετικών στοιχείων ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον.

Η Repubblica συνομίλησε με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Χιλή επί διοίκησης Κλίντον, τον Γκαμπριέλ Γκουέρα Μοντραγκόν, ο οποίος της είπε ότι ο Ρόμπερτ Γκέιτς, πρώην επικεφαλής της CIA (τη διηύθυνε υπό τον Τζορτζ Μπους πατέρα το διάστημα 1991-1993), του είχε μεταφέρει ιδιωτικώς αλλά με σιγουριά πως όντως οι πράκτορες των ΗΠΑ είχαν ανάμειξη στο πραξικόπημα.

«Το πιο εκπληκτικό με αυτά τα έγγραφα είναι το πόσο λίγα αποκαλύπτουν. Η αλήθεια είναι ότι η CIA είχε εμπλακεί σε σχέδια ανατροπής του Αλιέντε. Αυτό το γνωρίζουν όλοι. Ωστόσο, οι εκθέσεις που παραδόθηκαν στον πρόεδρο Νίξον είναι κείμενα, επομένως όποιος τα συνέταξε ήταν προσεκτικός» – αυτό το σχόλιο έκανε ο Μοντραγκόν για τα έγγραφα της προεδρικής ενημέρωσης στις 8 και 11 Σεπτεμβρίου 1973, τα οποία δείχνουν ότι ο Νίξον γνώριζε τι θα συνέβαινε.

Τρεις ημέρες πριν από το πραξικόπημα οι μυστικοί πράκτορες των ΗΠΑ παρέδωσαν αυτές τις πληροφορίες στον Νίξον: «Εχουν ληφθεί αρκετές αναφορές από τη Χιλή. Φανερώνουν την πιθανότητα εκδήλωσης πραξικοπήματος από πλευράς στρατεύματος. Οι αντάρτες εντοπίζονται στο Πολεμικό Ναυτικό. Αυτοί σχεδιάζουν να ανατρέψουν την κυβέρνηση και συγχρόνως ισχυρίζονται ότι έχουν την υποστήριξη του Στρατού και της Πολεμικής Αεροπορίας». Η CIA, λοιπόν, ήξερε τι θα γινόταν, σχολίασε η Repubblica. Ομως η CIA φρόντισε να μην αφήσει καμία γραπτή απόδειξη της εμπλοκής της.

Ανέφερε, πάντως, όλα τα υπόλοιπα: «Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού θα συνεργαστούν με πολίτες, αντιπάλους του καθεστώτος. Το ακροδεξιό κίνημα Patria e Libertà απέκλεισε τους δρόμους και προκάλεσε συγκρούσεις με την αστυνομία, αυξάνοντας την ένταση που προκαλείται από τις συνεχείς απεργίες και δραστηριότητες της αντιπολίτευσης. Ο Αλιέντε είπε ότι πιστεύει πως οι Ενοπλες Δυνάμεις θα ζητήσουν την παραίτησή του αν δεν αλλάξει την οικονομική πολιτική του και δεν απέκλεισε την ένοπλη αντιπαράθεση μεταξύ των οπαδών του και του στρατού.

»Είπε ότι οι υποστηρικτές του δεν έχουν αρκετά όπλα για να επικρατήσουν και δεν θα ήταν χρήσιμο να τα παραδώσουν τώρα. Και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μόνη διέξοδος είναι η πολιτική λύση. Ο Αλιέντε φαίνεται να προσπαθεί να πείσει ότι η κατάσταση είναι σοβαρή και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς, ενώ σκέφτεται να κάνει κάποιες τακτικές πολιτικές υποχωρήσεις. Ανησυχεί για τις ισχυρές πιέσεις της αντιπολίτευσης εναντίον του και για τις προθέσεις των στρατιωτικών».

Αριστεροί: «Αποκλείεται να γίνει πραξικόπημα»

Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου, λίγες ώρες πριν από το πραξικόπημα, η CIA έστειλε την παρακάτω αναφορά στον Νίξον: «Τα σχέδια των αξιωματικών του Ναυτικού να ξεκινήσουν στρατιωτική δράση κατά της κυβέρνησης Αλιέντε θα έχουν την υποστήριξη ορισμένων μονάδων του στρατού. Το Πολεμικό Ναυτικό υπολογίζει επίσης στη βοήθεια της Πολεμικής Αεροπορίας και της αστυνομίας. Αν και ο στρατός είναι αποφασισμένος να αποκαταστήσει την πολιτική και οικονομική τάξη, μάλλον δεν έχει συντονισμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των αντιδράσεων των πολιτών. Οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί εξτρεμιστές και οι κομμουνιστές είναι αποφασισμένοι να μη συμβιβαστούν. Στοιχηματίζουν ότι η πολιτική και στρατιωτική αντιπολίτευση δεν μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση, πόσο μάλλον να της επιβάλει όρους. Ο Αλιέντε, όμως, εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα αποφύγει τελική αναμέτρηση».

Λίγο αργότερα, η Πολεμική Αεροπορία βομβάρδισε το Προεδρικό Μέγαρο και ο Αλιέντε αυτοκτόνησε με το «Καλάσνικοφ» που του είχε δωρίσει ο Κάστρο. Το τελικό σχόλιο του Μοντραγκόν: «Εγώ πάντα πίστευα ότι ήταν λάθος, διότι είναι αλήθεια ότι η Χιλή ήταν στα πρόθυρα να γίνει νέα Κούβα, όμως το πραξικόπημα θα είχε εκδηλωθεί ακόμη και χωρίς την παρέμβασή μας. Θα έπρατταν καλύτερα οι ΗΠΑ, αν έμεναν έξω από αυτό. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την επιρροή μας αργότερα, ώστε να μετριάσουμε τις επιπτώσεις και να αποφύγουμε τις βιαιότητες και τις ακρότητες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News