Ο Μπόνο ήταν 14 ετών όταν πέθανε ο παππούς του. Κατά τη διάρκεια της κηδείας η μητέρα του, Ιρις, λιποθύμησε. Ο πατέρας του, Μπομπ, και ο Νόρμαν, ο μεγαλύτερος αδερφός του, τη μετέφεραν στο νοσοκομείο και ο Μπόνο πήγε στο σπίτι της γιαγιάς του, όπου μαζεύτηκε η οικογένεια. Λίγη ώρα αργότερα, ένας από τους θείους του ξέσπασε σε κλάματα: «Η Ιρις πεθαίνει. Επαθε εγκεφαλικό».

Εκείνη τη στιγμή, λέει ο Μπόνο, το σπίτι του εξαφανίστηκε. Μια τρύπα άνοιξε μέσα του. Ο 62χρονος ιρλανδός μουσικός σκέφτεται πόσοι ροκ σταρ έχασαν τη μητέρα τους σε κρίσιμη ηλικία, όπως εκείνος: Τζον Λένον, Τζόνι Ρότεν, Μπομπ Γκέλντοφ, Πολ ΜακΚάρτνεϊ… και η λίστα συνεχίζεται. Ο θάνατος των μανάδων τούς άφησε μια απύθμενη λαχτάρα: «Οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη να αγαπηθούν σε μεγάλη κλίμακα, με 20.000 ανθρώπους να φωνάζουν το όνομά σου κάθε βράδυ, πρέπει γενικά να αποφεύγονται. Ανθρωποι σαν και μένα», λέει γελώντας ο Μπόνο στον Ντέιβιντ Μπρουκς του περιοδικού The Atlantic, σε μια συζήτηση με αφορμή την έκδοση των συναρπαστικών απομνημονευμάτων του με τίτλο «Surrender: 40 Songs, One Story».

Η μητέρα του έζησε ακόμα λίγες ημέρες, αλλά μετά τον θάνατό της, σχεδόν ποτέ δεν ξαναμίλησαν για εκείνη. «Δεν είναι απλώς νεκρή· την εξαφανίσαμε», λέει ο Μπόνο. Ο πατέρας του βυθίστηκε στις νότες της αγαπημένης του όπερας. Στεκόταν μπροστά στο στερεοφωνικό τους ακούγοντας την «Τραβιάτα», χαμένος από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Μπόνο τον παρακολουθούσε μην μπορώντας να τον πλησιάσει. «Δεν παρατηρεί ότι είμαι στο δωμάτιο και τον κοιτάζω», γράφει στο «Surrender».

Δεν είχαν πια εστία, μόνο σπίτι. Ο Μπόνο κατηγόρησε τον πατέρα του για το θάνατο της μητέρας του. «Δεν τη σκότωσα εγώ· εσύ τη σκότωσες, αγνοώντας την. Δεν θα με αγνοήσεις», γράφει στο βιβλίο του. Οι τρεις άνδρες που ούρλιαζαν στην τηλεόραση, τώρα ουρλιάζουν ο ένας στον άλλον. Τα πάθη τους είναι οπερατικά. Ο Μπόνο ζει με κονσέρβες με κρέας και φασόλια και αυτά τα μικρά σφαιρίδια από πολτό πατάτας που μετατρέπονται σε ένα είδος πουρέ όταν βράζονται. Πνίγεται, και πιάνεται από τα πάντα για να επιβιώσει.

Η αυτοπεποίθησή του εξαντλείται. Αρχίζει να αγωνίζεται στο σχολείο. Θέλει να νιώθει ξεχωριστός, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι είναι. Λαχταρά απεγνωσμένα την προσοχή του πατέρα του. Και ανακαλύπτει ότι μπορεί να την κερδίσει μόνο όταν μαλώνουν και όταν παίζουν σκάκι. Δεν μπορεί να τραβήξει την προσοχή του, εκτός και αν τον νικήσει σε κάτι.

Ο πατέρας του διέθετε μια ωραία φωνή τενόρου, αλλά για να μην απογοητευτεί δεν επέτρεψε στον εαυτό του να κάνει όνειρα για μουσική καριέρα· και μετά, η μεγάλη του λύπη ήταν που δεν είχε το θάρρος να το προσπαθήσει. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι ο Μπόνο θέλησε να ασχοληθεί με τη μουσική: να πετύχει εκεί που δεν τα κατάφερε ο πατέρας του, ώστε να τον κάνει να τον προσέξει.

«Υπάρχει λίγη πατροκτονία» στο βιβλίο, παραδέχεται ο σπουδαίος ιρλανδός μουσικός μιλώντας με τον δημοσιογράφο του Atlantic, που τον επισκέφθηκε στο Δουβλίνο. «Αν κάνεις στον εαυτό σου την ερώτηση “Πώς θα υποβίβαζες αυτόν τον άνθρωπο;”, η απάντηση θα ήταν “Γίνε ο τενόρος που ήθελε να γίνει”. Φυσικά!»

Χρόνια αργότερα, ο Μπόνο πραγματοποίησε όλα τα μουσικά του όνειρα. O πατέρας του, όμως, συνέχισε να είναι οξύθυμος. Ενα βράδυ που οι U2 έπαιζαν σε μια μεγάλη αρένα στο Τέξας, ο Μπόνο τον έφερε στην Αμερική, όπου δεν είχε πάει ποτέ, για να παρακολουθήσει τη συναυλία. Μετά την παράσταση, ο πατέρας του πήγε στα παρασκήνια, φανερά συγκινημένος. Ο Μπόνο σκέφτηκε ότι κάτι βαθύ επρόκειτο να συμβεί, η σχέση πατέρα – γιου που περίμενε όλη του τη ζωή. Ο πατέρας του άπλωσε το χέρι. «Γιε μου», του είπε, «είσαι πολύ επαγγελματίας». Είχε φτάσει στα όρια αυτού που μπορούσε να εκφράσει.

Για τον Μπόνο, η επαφή με τη μητέρα του έγινε την εποχή της μέσης ηλικίας. Οταν οι U2 ξεκινούσαν, έκαναν πρόβες σε ένα εξοχικό σπίτι χτισμένο έξω από το νεκροταφείο όπου ήταν θαμμένη η Ιρις. Ο Μπόνο δούλευε το «I Will Follow», τραγούδι με θέμα ένα αγόρι που η μητέρα του πεθαίνει. Το αγόρι τής λέει ότι θα την ακολουθήσει στον τάφο. Ωστόσο, δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό του Μπόνο ότι αυτό το τραγούδι μπορεί να ήταν αυτοβιογραφικό. Ούτε του πέρασε ποτέ από το μυαλό να επισκεφτεί τον τάφο της γυναίκας που βρισκόταν περίπου 100 μέτρα μακριά από το σημείο όπου τραγουδούσε. Δεν τη σκέφτηκε καν. «Αυτό είναι το θέμα της εξάχνωσης. Οπου πιο μακριά μπορούμε να πάμε για να θάψουμε αυτό που είμαστε», λέει σήμερα.

Τρεις δεκαετίες αργότερα αντιμετώπισε τελικά την απουσία της και αυτό που του προκάλεσε. Στα 50 του μπόρεσε να γράψει τους στίχους για το «Iris (Hold Me Close)»: «Ο πόνος / στην καρδιά μου / είναι τόσο πολύ μέρος αυτού που είμαι / Κάτι στα μάτια σου / χρειάστηκαν χίλια χρόνια για να φτάσω εδώ».

Υπάρχει κάτι στον Μπόνο, που ο Μπρουκς, όπως γράφει στo Atlantic, προσπαθεί να καταλάβει· και αυτό το κάτι, ο αμερικανός δημοσιογράφος το ονομάζει «πληθωρικότητα». Εχει πολύ από πολλά αυτός ο τύπος, λέει. Πάρα πολλή ένταση, ευαισθησία, θυμό, χαρά και προωθητική ενέργεια. Παρακολουθώντας τους U2, βλέπεις τρεις τύπους να παίζουν τα όργανά τους με χαλαρό, συγκρατημένο τρόπο και μετά αυτόν τον κοντό, τρελό Ιρλανδό να σκαρφαλώνει μανιωδώς στη σκηνή. Και αν τον δεις εκτός σκηνής είναι απίστευτα διασκεδαστικός, γεμίζοντας κάθε χώρο με ιστορίες και διαφωνίες. Είναι μαξιμαλιστής σχεδόν σε ό,τι κάνει.

Τόσο ως μουσικός όσο και ως ακτιβιστής, ο Μπόνο παρουσιάζει ένα μοτίβο υπερβολής, με τους υψηλούς στόχους του μερικές φορές να τον ξεπερνούν. Το ένα μεγάλο project μετά το άλλο, τεράστιες περιοδείες, οικονομική ανάπτυξη στην Αφρική, αντιμετώπιση της κρίσης του AIDS. (Η καταπολέμηση του AIDS και η παγκόσμια φτώχεια είναι οι δύο μεγαλύτεροι στόχοι του.)

Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν την πληθωρικότητά του ενοχλητική και προσχηματική. Λέει ότι οι άνθρωποι του λένε συχνά «ηρέμησε, φίλε. Απλά χαλάρωσε». Αλλά όπως γράφει στο βιβλίο του, «μου είναι δύσκολο να σταματήσω».

Από πού προέρχονται όλα αυτά; Μια θεωρία είναι ότι ο «αντιδραστήρας σύντηξης» μέσα του δημιουργήθηκε από τα τραύματα της νιότης του. Λαχταρά να γεμίσει τα κενά, τον θάνατο της μητέρας του, την απουσία του πατέρα του. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η ιστορία του Μπόνο είναι μια ιστορία στέρησης, μια εξιστόρηση της ζωής που πέρασε προσπαθώντας να βρει την αγάπη που στερήθηκε.

Ο ίδιος φαίνεται να αποδέχεται αυτή τη θεωρία. Η επιτυχία είναι μια «έκφραση της δυσλειτουργίας», υποστηρίζει στο βιβλίο του, «η ανταμοιβή για πραγματικά πολύ σκληρή δουλειά, η οποία μπορεί να κρύβει κάποιο είδος νεύρωσης».

Oι στερημένοι άνθρωποι δείχνουν συνήθως ολοφάνερα τη μνησικακία τους. Δεν φαίνονται ποτέ απόλυτα ευτυχισμένοι, ανεξαρτήτως του πόσα έχουν επιτύχει. Αντίθετα, ο Μπόνο είναι γενικά χαρούμενος, γεμάτος ενέργεια, ενθουσιώδης.

Μπορεί, λοιπόν, η αστείρευτη πηγή της ενέργειας και της ορμής του να μην είναι η έλλειψη, αλλά η αφθονία. Ο ίδιος πέρασε άθλια ως παιδί, αλλά από τότε είναι ευλογημένος με σχεδόν όλα όσα μπορεί να προσφέρει σε κάποιον η ζωή. Ισως είναι απλά ενθουσιώδης και θέλει μετά μανίας να εκμεταλλευθεί τα πάντα, γράφει ο Μπρουκς στο Atlantic. Και μπορεί να είναι Ιρλανδός, προσθέτει, αλλά έχει και κάτι το πολύ αμερικανικό μέσα του, όντας εν μέρει μεσσίας και εν μέρει σόουμαν.

«Κάτι συνέβη εδώ», λέει ο Μπόνο για το σχολείο του, το Mount Temple, όπου οι U2 έπαιξαν για πρώτη φορά μαζί.  Πράγματι, μπορεί στα 14 να αντιμετώπιζε τρομερές δυσκολίες,  όμως στα 18 του είχε βρει τους πέντε ανθρώπους με τους οποίους θα περνούσε την υπόλοιπη ζωή του: τον Ιησού Χριστό, τη γυναίκα του, Αλι, και τους συμπαίκτες του στο συγκρότημα, Λάρι Μιούλεν, Ανταμ Κλέιτον και Ντέιβιντ Εβανς· τους γνώρισε όλους σε αυτό το σχολείο· εκεί έφτιαξε το συγκρότημα του και την ίδια ακριβώς εβδομάδα άρχισε να βγαίνει με τη γυναίκα του. Για έναν έφηβο που ένιωθε να πνίγεται, έκανε φανταστική δουλειά βρίσκοντας συντρόφους για μια ζωή. Ποιος τα καταφέρνει όλα αυτά μέχρι τα 18 του;

Μιλάμε για τα μέσα της δεκαετίας του 1970, την εποχή των Ramones και των Sex Pistols, που σφράγισαν την πανκ ροκ. Ο Μπόνο και η συμμορία του ήταν punk rockers. Κάποια στιγμή, στο γυμνάσιο, συνάντησαν τη ριζοσπαστική χριστιανική ομάδα Shalom. Ο πατέρας του ήταν καθολικός, η μητέρα του προτεστάντισσα, και δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με την Εκκλησία ή τον φαύλο φυλετισμό που οδήγησε την Ιρλανδία στον εμφύλιο πόλεμο.

Αλλά αυτή η περιθωριακή χριστιανική συλλογικότητα ήταν διαφορετική. Τα μέλη του αμφισβητούσαν τον υλισμό. Στην καρδιά της πίστης τους ήταν οι φτωχοί. Ο Ιησούς τους ήταν αυτός ο τρομερός Εβραίος που κατέκτησε το κατεστημένο. «Ζούσαν σαν Χριστιανοί του πρώτου αιώνα», θυμάται ο Μπόνο. «Και σκεφτήκαμε: “Αυτό είναι πολύ πανκ”. Και οι άλλοι έδειχναν να αποδέχονται ποιοι ήμαστε. Είπαμε, “ουάου, αυτό είναι υπέροχο”».

Δεν ήταν, όμως, κάπως απίθανο να γίνεις χριστιανός τη δεκαετία του 1970; «Ημαστε εντελώς ντεμοντέ. Πιστεύαμε πραγματικά ότι το cool δεν ήταν καθόλου cool», απαντά ο frontman των U2. Η άποψή του είναι ότι δεν μπορείς να βιώσεις τον Θεό ενώ είσαι cool, χρειάζεται καθαρή παραίτηση, η ωμή πράξη της έκθεσης. Αυτό, εξηγεί, είναι που κάνει την πίστη να μοιάζει με το ροκ εντ ρολ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News