Τη Δευτέρα 6 Ιουνίου συμπληρώνονται 78 χρόνια από την Απόβαση στη Νορμανδία, την πιο φιλόδοξη στρατιωτική επιχείρηση στην παγκόσμια Ιστορία που άλλαξε τον ρου και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα η επιτυχία της απόβασης μοιάζει αναπόφευκτη, μοιραία, δεδομένης της υπεροχής των συμμαχικών δυνάμεων τόσο στη θάλασσα όσο και στους αιθέρες. 

«Ωστόσο τίποτα στην ιστορία δεν είναι προκαθορισμένο. Εκείνη την περίοδο η διαχωριστική γραμμή μεταξύ θριάμβου και απόλυτης καταστροφής ήταν πολύ λεπτή», έγραφε πριν από μία τριετία ο Αντονι Μπίβορ, σε εκτενή ανάλυσή του στους λονδρέζικους Times, λίγες ημέρες πριν από την 75η επέτειο της Απόβασης στην Νορμανδία.  

Αργά το βράδυ της Κυριακής 4 Ιουνίου του 1944, ο αρχιστράτηγος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και οι λοιποί ανώτατοι διοικητές των συμμαχικών δυνάμεων συγκεντρώθηκαν στο προσωρινό αρχηγείο του στο Σάουθγουικ Χάουζ, πάνω από το Πόρτσμουθ. Καλούνταν να αποφασίσουν εάν θα αποδέχονταν τη γνώμη των μετεωρολόγων που υποστήριζαν ότι την 6η Ιουνίου ο καιρός θα ήταν κατάλληλος για την απόβαση ή εάν θα περίμεναν να βελτιωθούν περαιτέρω οι καιρικές συνθήκες. Τελικά – και ευτυχώς – ο Αϊζενχάουερ εμπιστεύτηκε τους μετεωρολόγους. Εάν είχε επιλέξει την μοναδική εναλλακτική πρόταση, μια αναβολή δύο εβδομάδων, ο τεράστιος συμμαχικός στόλος εισβολής θα είχε βρεθεί αντιμέτωπος με τη χειρότερη καταιγίδα στη Μάγχη τα τελευταία 40 χρόνια.

«Αντιπαθώ έντονα το υποθετικό “τι θα γινόταν εάν”, αλλά πρέπει τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε την πιθανότητα ότι ο μεταπολεμικός χάρτης της Ευρώπης θα μπορούσε να ήταν αρκετά διαφορετικός εάν ο συμμαχικός στόλος εισβολής είχε διασκορπιστεί από αυτή τη θύελλα. Ολες οι προετοιμασίες θα έπρεπε να αρχίσουν ξανά από το μηδέν», ανάφερε σχετικά ο διάσημος βρετανός ιστορικός, συγγραφέας πολλών βιβλίων για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο («Κρήτη: H μάχη και η αντίσταση», «Βερολίνο: H πτώση 1945», «Στάλινγκραντ» κ.ά.). 

Εξαιρετικά ανήσυχος, στα όρια νευρικής κρίσης σύμφωνα με τον Μπίβορ, ήταν και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ αλλά για τους δικούς του λόγους. Ο βρετανός πρωθυπουργός δεν είδε ποτέ με καλό μάτι το σχέδιο περί εισβολής στη Γερμανία μέσω της βορειοδυτικής Ευρώπης αλλά του επιβλήθηκε από τον από το Στάλιν και τον Ρούζβελτ στη Διάσκεψη της Τεχεράνης. τον χειμώνα του 1943, οπότε καλούνταν να αποκρύψει την απροθυμία του και να στηρίξει με όλες του τις δυνάμεις την απόβαση. 

Επιδίωξη του Τσόρτσιλ ήταν να φτάσει στην κεντρική Ευρώπη από τη βορειοανατολική Ιταλία για να προλάβει την κατοχή εδαφών από τους Σοβιετικούς, ωστόσο επρόκειτο για έναν μάλλον ανέφικτο στόχο λόγω του ορεινού εδάφους πέριξ του Ρήγματος της Λιουμπλιάνα. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη την εξαιρετικά αργή και επώδυνη προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων στη ραχοκοκαλιά της Ιταλίας, ο Τσόρτσιλ θα έπρεπε – σύμφωνα, πάντα, με τον Μπίβορ – να είχε συνειδητοποιήσει και αποδεχτεί πόσο αποτελεσματική αντίσταση ήταν ικανοί να προβάλλουν οι Γερμανοί, ακόμα και οπισθοχωρώντας.

Ο Ρούσβελτ είχε συμβιβαστεί με τον Τσόρτσιλ για τη Μεσόγειο, ανάβοντας το πράσινο φως για την απόβαση στη Σικελία (τον Ιούλιο του 1943) και την μετέπειτα εισβολή στην ηπειρωτική Ιταλία. Επειτα από λιγότερο από έναν χρόνο, ωστόσο, τον πρώτο λόγο μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων τον είχαν οι Αμερικανοί οι οποίοι έκριναν πως είχε έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουν την Βέρμαχτ στη βορειοδυτική Ευρώπη. 

Ολοι όσοι συμμετείχαν στην Απόβαση στη Νορμανδία, ναύτες, στρατιώτες ή αεροπόροι, δεν επρόκειτο ποτέ να ξεχάσουν το πρωτοφανές και επιβλητικό θέαμα. Ο στόλος εισβολής ήταν και εξακολουθεί να είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος στην παγκόσμια Ιστορία, με 7.700 πλοία και 12.000 αεροσκάφη. Αρκετοί πιλότοι δήλωσαν μετά την απόβαση πως η Μάγχη ήταν τόσο κατάμεστη με σκάφη που φαινόταν ωσάν να μπορούσε να περπατήσει κανείς μέχρι τη Γαλλία.

Ακόμη και σήμερα, ειδικά στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, πολλοί τείνουν να θεωρούν την απόβαση και τη μάχη που έλαβε χώρα στη Νορμανδία ως μια σφοδρή σύγκρουση μεταξύ των Αμερικανών και των Βρετανών από τη μία πλευρά και των Γερμανών από την άλλη. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, επρόκειτο για την πιο πολυεθνική σύγκρουση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μια ολόκληρη καναδική μεραρχία αποβιβάστηκε στην Παραλία Τζούνο και σύντομα κατέστη σώμα. Γάλλοι καταδρομείς επιτέθηκαν στο Ουιστρεάμ και γάλλοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στη Βρετάνη. Υπήρχαν πολεμικά πλοία και μεταγωγικά από εννέα κράτη, ενώ οι μοίρες αεροσκαφών που συμμετείχαν στην επιχείρηση ήταν επανδρωμένες με Καναδούς, Νεοζηλανδούς, Αυστραλούς, πολίτες της Ροδεσίας, Πολωνούς, Γάλλους, Βέλγους, Ολλανδούς και Νορβηγούς. Στα πληρώματα των μονάδων μιας μοίρας της Παράκτιας Διοίκησης, αποστολή της οποίας ήταν να εμποδίσει να γερμανικά υποβρύχια να πλήξουν τον στόλο εισβολής από τον Βισκαϊκό Κόλπο, περιλαμβάνονταν άτομα από εννέα χώρες, μεταξύ των οποίων ένας Ελβετός και δύο Λατινοαμερικανοί. Μετά την απόβαση στη Νορμανδία, στις επίγειες συμμαχικές δυνάμεις εντάχθηκαν δύο τεθωρακισμένες μεραρχίες, μία γαλλική και μία πολωνική. Στην κολοσσιαία επιχείρηση που ο Αϊζενχάουερ αποκαλούσε «Μεγάλη Σταυροφορία» επρόκειτο στη συνέχεια να ενταχθούν επίσης σχηματισμοί από την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Τσεχία.

Οσον αφορά τον τραγικό απολογισμό, ο Τσόρτσιλ επιδίωκε να μην ξεπεράσουν οι νεκροί τις δέκα χιλιάδες, ενδεχόμενο, ωστόσο, το οποίο απέκλεισε ο Ρούσβελτ υπό την πίεση του Αϊζενχάουερ. Τελικά έχασαν τη ζωή τους περίπου 15.000 άνθρωποι ενώ έως 100.000 τραυματίστηκαν σοβαρά ή ακρωτηριάστηκαν κατά την πρώτη φάση της επιχείρησης. Ακόμη 20.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στη Μάχη της Νορμανδίας, από την 6η Ιουνίου έως τα μέσα Αυγούστου του 1944.

Πριν από μία τριετία στους εορτασμούς για τη συμπλήρωση 75 χρόνων από το τεράστιο κατόρθωμα της «Μεγάλης Συμμαχίας» (όπως επονόμασε ο Τσόρτσιλ τις συμμαχικές δυνάμεις που συμμετείχαν στην απόβαση) τις ΗΠΑ εκπροσώπησε ο Ντόναλντ Τραμπ ως ο 45ος και πλέον διχαστικός Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, γεγονός το οποίο δεν παρέλειψε να επισημάνει στην ανάλυσή του ο Μπίβορ.

Εκανε λόγο για «εντυπωσιακό παράδοξο», λαμβάνοντας υπόψη πως «κανένας δεν έκανε περισσότερα από τον Τραμπ για να υπονομεύσει τη διεθνή συνεργασία και τους τους διακρατικούς θεσμούς, είτε τα Ηνωμένα Εθνη, είτε το ΝΑΤΟ είτε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Τους θεωρεί συνωμοσία του «κοσμοπολιτισμού» – και αυτό σε μια εποχή που η αδυναμία των Δυτικών δημοκρατιών έχει ενθαρρύνει την επιθετικότητα της Κίνας και της Ρωσίας του Πούτιν. Για τον Πούτιν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική τραγωδία του 20ου αιώνα ενώ για την Κίνα οι ταπεινώσεις των Πολέμων του Οπίου και οι “Ανισες Συνθήκες” ενίσχυσαν τη δική της αίσθηση εθνικής ανάτασης: αμφότερες εκμεταλλεύτηκαν την πολιτική της μνησικακίας», έγραφε τον Ιούνιο του 2019 ο Μπίβορ.

Σήμερα, τρία χρόνια μετά, ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιδιώκει να πάρει το αίμα του πίσω, χύνοντας το αίμα των Ουκρανών και ισοπεδώνοντας τη χώρα τους ενώ η Κίνα κάνει τα στραβά μάτια. Η Δύση, όμως, παρά τις προβλέψεις όλων σχεδόν είναι και πάλι ενωμένη, τουλάχιστον πολύ περισσότερο από όσο ανέμενε αρχικά ο ρώσος πρόεδρος και οι επιτελείς του. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση, όσο και το ΝΑΤΟ.

Πριν από 78 χρόνια, λίγο πριν από την απόβαση, ο Στάλιν ήταν ιδιαίτερα περιφρονητικός προς τους Συμμάχους, σχεδόν χλευάζοντας τους για τον χρόνο που χρειάστηκαν για να καταστρώσουν το σχέδιο τους. Σήμερα, περισσότερο από τρεις μήνες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο Πούτιν δεν αποκλείεται να σκέφτεται πως εκείνος κατάστρωσε πολύ γρήγορα τα δικά του σχέδια και βιάστηκε, ενδεχομένως μοιραία, να εισβάλει στην Ουκρανία.