Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου η αποτροπή εδραζόταν σε μία βεβαιότητα: ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Σοβιετικοί επρόκειτο να προβούν πρώτοι στη χρήση πυρηνικών όπλων, καθώς η συνέχεια θα ήταν ανείπωτα καταστροφική. Αμφότερες οι υπερδυνάμεις έδειχναν πυγμή και ήταν απειλητικές, αλλά δεν τόλμησαν ποτέ να περάσουν από τα λόγια στην πράξη, καθώς γνώριζαν πως κινούνταν στο χείλος της αβύσσου

Οπως θυμίζει σε άρθρο του ο Τζανλούκα ντι Φέο της La Repubblica τότε υπήρχε το δόγμα της Εξασφαλισμένης Αμοιβαίας Καταστροφής, το περιβόητο MAD (Mutual Assured Destruction), όπως εύγλωττα το ονόμασαν οι Αμερικανοί, και στον κόσμο επικρατούσε μια «μη ειρήνη», όπως την όρισε ο Τζορτζ Οργουελ, η οποία, ωστόσο, εγγυόταν ότι δεν θα ξεσπούσε ένας πυρηνικός πόλεμος.

Σήμερα, όμως, τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά. Καταρχάς η αντιπαράθεση δεν είναι μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας αλλά ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση, στο σύνολό της, ενώ στην παρούσα φάση στο στόχαστρο του Κρεμλίνου βρίσκονται δύο ευρωπαϊκές δυνάμεις: η Γαλλία και η Βρετανία.

Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για το ενδεχόμενο αποστολής χερσαίων δυνάμεων στην Ουκρανία ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον είπε πως οι Ουκρανοί έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν τα όπλα που λαμβάνουν από το Λονδίνο για να πλήττουν στόχους εντός της Ρωσίας. Και το γεγονός ότι η Μόσχα απάντησε, δια στόματος του ίδιου του Πούτιν, στις γαλλικές και βρετανικές δηλώσεις, ανακοινώνοντας την πραγματοποίηση, στο «προσεχές μέλλον», στρατιωτικών γυμνασίων με άσκηση στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων επιβεβαιώνει, όπως σημειώνει ο ιταλός αναλυτής, ότι πλέον δεν υπάρχει καμία δικλείδα ασφαλείας.

«H λεκτική κλιμάκωση των τελευταίων μηνών ετοιμάζεται να περάσει μια άλλη κόκκινη γραμμή, γιατί αν δοθεί συνέχεια στην πρόσφατη ανακοίνωση, οι ρώσοι στρατιώτες θα μεταφέρουν τις πυρηνικές κεφαλές από τις αποθήκες και θα τις φορτώσουν σε αεροπλάνα, υποβρύχια, πλοία και αυτοκινούμενους πυραύλους: κίνηση που υπερβαίνει κατά πολύ τα περιοδικά ξεσπάσματα του πρώην προέδρου Μεντβέντεφ», συνοψίζει ο Ντι Φεο.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ανεξάρτητης ΜΚΟ Bulletin of the Atomic Scientists, η Μόσχα έχει περί τις 1.558 μη στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές και την τελευταία εικοσαετία έχει επενδύσει τεράστιους πόρους στον εκσυγχρονισμό του πυρηνικού της οπλοστασίου, ενώ το ΝΑΤΟ υποβίβαζε τον κίνδυνο, κάνοντας λόγο για απομεινάρια του σοβιετικού παρελθόντος.

Χαρακτηρίζονται μη στρατηγικές επειδή δεν προορίζονται να πλήξουν τις ΗΠΑ «αλλά στην πραγματικότητα έχουν καταστεί το πραγματικό στρατηγικό όπλο του Πούτιν, το μοναδικό που μπορεί να λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στην τεχνολογική υπεροχή της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας», εξηγεί ο δημοσιογράφος της La Repubblica, θυμίζοντας πως η Μόσχα αποφάσισε να στραφεί προς τα εν λόγω οπλικά συστήματα το 1999, στον απόηχο της αεροπορικής εκστρατείας που ανάγκασε τη Σερβία να αποσυρθεί από το Κοσσυφοπέδιο και κατέστησε σαφή τη γεωπολιτική ασημαντότητα της Ρωσίας του Γιέλτσιν.

Γιατί, όμως, ο Πούτιν επέλεξε να αντιδράσει τόσο σκληρά και δυσανάλογα στις δηλώσεις Μακρόν και Κάμερον; «Οποιος προσπαθεί να ερμηνεύσει αυτές τις κινήσεις σύμφωνα με τους κανόνες του παρελθόντος κινδυνεύει να υποπέσει σε λάθος», γράφει ο Ντι Φέο. Επιστρέφοντας στο παρελθόν, σημειώνει πως στο πλαίσιο της Κρίσης των Πυραύλων της Κούβας (1962) ο πρόεδρος Κένεντι είχε ωθήσει την αντιπαράθεση στα άκρα, στέλνοντας το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ να αποκλείσει την Κούβα και πείθοντας, έτσι, τον Χρουστσόφ να διαπραγματευτεί. Τώρα, ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι η πρακτική του «escalate to de-escalete» (κλιμάκωση με στόχο την αποκλιμάκωση) μπορεί να παράγει αποτελέσματα.

Καταρχάς σήμερα οι ανταγωνιστές της Ρωσίας είναι πολλοί και εξυπηρετούν διαφορετικά συμφέροντα: Η Ουκρανία έχει ήδη πει ότι δεν φοβάται τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, θεωρώντας το ζήτημα ως πρόβλημα της Ευρώπης κυρίως. Επιπλέον οι ΗΠΑ είναι, πλέον, ένας απρόθυμος πρωταγωνιστής εν μέσω μιας πολωτικής προεκλογικής εκστρατείας (λόγω της οποίας η Ουκρανία καθυστερημένα λαμβάνει τη στρατιωτική βοήθεια που χρειάζεται επειγόντως) ενώ στην Ευρώπη οι απόψεις είναι, ως συνήθως, πολλές και διαφορετικές. Οι συνομιλίες για την ευθυγράμμιση των θέσεων μόλις άρχισαν ενόψει της συνόδου κορυφής της G7, τον Ιούνιο στην Απουλία, και της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο.

Είναι πολύ πιθανό η Μόσχα να επέλεξε να επαναφέρει την πυρηνική απειλή ακριβώς για να επηρεάσει την πορεία προς αυτές τις δύο συνόδους και να αποτρέψει εκ των προτέρων ότι η προέλαση των στρατευμάτων της θα μπορούσε να οδηγήσει στην εμπλοκή στρατευμάτων από ευρωπαϊκά κράτη στο θέατρο του πολέμου.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ντι Φέο, «πρόκειται για μια κίνηση που προδίδει μια σχεδόν παράδοξη αδυναμία». Σημειώνει πως στην παρούσα φάση οι ρωσικές δυνάμεις στο Ντονμπάς πολεμούν με περισσότερη δύναμη πυρός σε σχέση με τον Μάρτιο του 2022, αποδεικνύοντας ότι υπερέχουν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά από την άποψη των οπλικών συστημάτων και των τακτικών.

Οι αναλυτές, όμως, θεωρούν ότι αυτό το πλεονέκτημα δεν θα διαρκέσει πολύ ακόμη: μέσα σε διάστημα από έναν έως δύο μήνες, οι αμερικανικές προμήθειες θα επιτρέψουν στους Ουκρανούς να καλύψουν το κενό ενώ επίκειται και η έναρξη της χρήσης F-16 από τους Ουκρανούς.

«Οπότε ο Πούτιν έχει αυτό το χρονικό περιθώριο για να επιτύχει μια ξεκάθαρη νίκη στο πεδίο ή να αναγκάσει το Κίεβο να διαπραγματευτεί. Η επίδειξη τακτικών πυρηνικών κεφαλών αποσκοπεί στο να τρομάξει η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και να επηρεαστούν εκείνες οι κυβερνήσεις που έχουν υποσχεθεί να αυξήσουν την στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία», γράφει ο Ντι Φέο. Αλλά θεωρεί πως η εν λόγω τακτική του Κρεμλίνου «είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη επειδή υπονομεύει την σταδιακή φύση της αποτροπής: εάν τα γυμνάσια δεν εκφοβίσουν τις χώρες του ΝΑΤΟ, ωθώντας τες να επιβραδύνουν την παράδοση όπλων, τι άλλο μπορεί να κάνει ο Πούτιν;», διερωτάται εύλογα. Εν ολίγοις θα μπορούσε να περάσει από τα λόγια στην πράξη;

Οτι τα στρατιωτικά γυμνάσια που ανακοίνωσε ο Πούτιν αποτελούν περισσότερο «ένδειξη αδυναμίας» παρά ισχύος υποστηρίζει και ο στρατηγός εν αποστρατεία Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη και νυν αναλυτής στο Center for European Policy Analysis (CEPA). Ωστόσο μιλώντας στην La Repubblica είπε πως «ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου παραμένει μακρινός. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την τυπική ρωσική απειλή: λένε ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα όπλα, γνωρίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα προκαλέσουν υστερία στη Δύση. Αλλά δεν έχουν σκοπό να το κάνουν. Η ιδέα της χρήσης πυρηνικών όπλων εναντίον μας μόνο και μόνο επειδή ένας ηγέτης έθεσε το ενδεχόμενο αποστολής στρατευμάτων για τη συνδρομή της Ουκρανίας είναι γελοία. Δεν προβλέπεται στο ρωσικό στρατιωτικό δόγμα ακόμη και αν εισέρχονταν στρατεύματα στη χώρα, πόσω μάλλον για αυτό», ανέφερε σχετικά.

«Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: δεν είμαι αφελής, είναι γνωστό ότι η Ρωσία έχει ένα σημαντικό πυρηνικό οπλοστάσιο και ο Πούτιν σίγουρα δεν θα ανησυχεί για το πόσα αθώα παιδιά θα μπορούσε να σκοτώσει με αυτά, ακόμη κι αν αυτά τα παιδιά ήταν της Ρωσίας. Δεν θέλω καν να πω ότι δεν θα τα χρησιμοποιήσουν ποτέ. Αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχουν κανένα λόγο και όφελος να το κάνουν», πρόσθεσε

Σε μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS) υποστηρίζεται ότι «η αντίληψη της Μόσχας όσον αφορά την έλλειψη ουσιαστικής βούλησης της Δύσης να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα ή να υποστεί τεράστιες απώλειες σε μια σύρραξη, ενισχύει την επιθετική σκέψη για τη χρήση αυτών των όπλων. Είναι πολύ πιθανό ο Πούτιν να τα βλέπει ως ένα από τα ευέλικτα εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιεί για να επιτύχει διάφορους στόχους». Σε σχέση με την Ουκρανία οι στόχοι είναι οι εξής δύο: α) να αποτραπεί η εμπλοκή εξωτερικών δυνάμεων σε μια σύρραξη την οποία η Ρωσία θεωρεί θεμελιώδη για τα συμφέροντά της και β) να αναγκαστούν οι εχθροί της Μόσχας να αποδεχτούν τον τερματισμό των εχθροπραξιών με τους δικούς της όρους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News