Ανάλογα με τη χώρα έχει διαφορετικά ονόματα και διαφορετική προέλευση, αλλά η φιγούρα του Αγίου Βασίλη είναι παντού ίδια, οικεία και απολαυστική για τα παιδιά, που απλώς περιμένουν τα δώρα τους, χωρίς να αναρωτιούνται ιδιαίτερα για την ιστορία του. Ο Economist επιχειρεί μια σύντομη αναδρομή στην προέλευση του πιο διάσημου αγίου στον κόσμο.

Σε πολλές χώρες (τις σλαβικές, για παράδειγμα) ο Αγιος Βασίλης ονομάζεται Αγιος Νικόλαος (St. Nicholas). Ο Αγιος Νικόλαος ήταν έλληνας επίσκοπος του 4ου αιώνα, πολύ αγαπητός μέχρι σήμερα σε πολλές ορθόδοξες χώρες. Στη δυτική Ευρώπη έγινε γνωστός ως ο προστάτης των παιδιών. Σύμφωνα με μια παράδοση, έδωσε προίκα σε τρία κορίτσια που διαφορετικά θα είχαν εξαναγκαστεί σε πορνεία.

Σύμφωνα με άλλον μύθο, επανέφερε τρία παιδιά στη ζωή αφού τα είχαν τεμαχίσει και τα είχαν βάλει σε άλμη. Η γιορτή του, στις 6 Δεκεμβρίου, υπήρξε για αιώνες η μεγάλη γιορτή των παιδιών (με τα απαραίτητα δώρα) και σε ορισμένες ορθόδοξες χώρες γιορτάζεται ακόμη ως τέτοια.

Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση απαξίωσε τη λατρεία των αγίων, ενθαρρύνοντας τους προτεστάντες πιστούς να επικεντρωθούν στον Ιησού. Οταν η Αγγλικανική Εκκλησία σταμάτησε να γιορτάζει την ημέρα του Αγίου Νικολάου, λίγες εβδομάδες αργότερα τα Χριστούγεννα έγιναν η βασική εορταστική γιορτή του Δεκεμβρίου. Αυτό προκάλεσε αργότερα τη σύγχυση ανάμεσα στον Αγιο Νικόλαο και τον Πατέρα των Χριστουγέννων, αρχικά μια ξεχωριστή φιγούρα, η οποία συχνά απεικονίζεται με πράσινα άμφια, αντί για κόκκινα.

Ομως στις αποικίες της Αγγλίας στην Αμερική έφτασαν επίσης πολλοί ολλανδοί προτεστάντες. Η άρνησή τους για τους αγίους αποδυναμώθηκε αρκετά στις νέες πατρίδες τους, έτσι κάποιοι άρχισαν να γιορτάζουν τον Αγιο Νικόλαο, που έδινε δώρα στα παιδιά. Ο Αγιος των δώρων έγινε ένα είδος λαϊκής φιγούρας, με το όνομά του συντομευμένο σε Sinterklaas.

Οι αγγλόφωνοι γύρω τους το άκουγαν ως Santa Claus, όνομα που αναφέρεται πρώτη φορά ως εναλλακτική του St. Nicholas σε μια εφημερίδα του 1773. Ο Τσαρλς Τζόουνς, ένας αμερικανός ιστορικός του 20ού αιώνα, υποστήριξε ότι οι αμερικανοί πατριώτες της Νέας Υόρκης, μετά την επανάσταση αγκάλιασαν τον εορτασμό του Αγίου Νικολάου (Santa Claus), ανατρέχοντας στην ιστορία της Νέας Υόρκης ως ολλανδικής αποικίας. Ενας άγιος που σχετίζεται με τους Ολλανδούς έγινε ένα πολύ ταιριαστό αντιβρετανικό σύμβολο.

Ο Santa Claus έγινε πολύ δημοφιλής από τον Ουάσινγκτον Ιρβινγκ στο «Knickerbocker’s History of New York», μια σατιρική ιστορία της πόλης που δημοσιεύθηκε το 1809. Από τότε εξαπλώθηκε «σαν πανούκλα», έγραψε ο Τζόουνς. Η παραδοσιακή φιγούρα του Santa Claus, συμπεριλαμβανομένης της κοιλιάς και του ταράνδου, πρωοτεμφανίστηκε σε ένα ποίημα του Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ, γνωστό ως «The Night Before Christmas» (Η Νύχτα Πριν τα Χριστούγεννα), το 1823. Ο σκιτσογράφος Τόμας Ναστ τον σχεδίασε στα μέσα του 19ου αιώνα για το Harper’s Weekly, δίνοντάς του έτσι «σάρκα και οστά». Σήμερα ο Santa Claus είναι ένα κατεξοχήν αμερικάνικο σύμβολο των Χριστουγέννων.

Εχει, όμως, και ανταγωνιστές. Στην Ολλανδία ο Sinterklaas εξακολουθεί να εορτάζεται στις 5 Δεκεμβρίου, παραμονή της ονομαστικής του εορτής, με ορισμένους γονείς να δίνουν δώρα στα παιδιά μόνο εκείνη την ημέρα. Στο Βέλγιο τα δώρα έρχονται στις 6 Δεκεμβρίου. Στην Ισπανία τα περισσότερα παιδιά γράφουν γράμματα στον αγαπημένο τους από τους Τρεις Μάγους που πήγαν να προσκυνήσουν τον Ιησού ως μωρό, τον Βαλτάσαρ, τον Μελχιόρ και τον Γκασπάρ. Τα αιτήματά τους εκπληρώνονται στις 6 Ιανουαρίου.

Στην Καταλονία, το Caga Tió (κούτσουρο που πονάει) είναι ένα κούφιο ξύλο με ζωγραφισμένο πρόσωπο, καλυμμένο με μια κουβέρτα. Χτυπούν το Caga Tió με ένα ραβδί και στη συνέχεια βγαίνουν δώρα από το πίσω άκρο του. Διάφορες άλλες μορφές αποτελούν μέρος της τοπικής λαογραφίας. Σε εμάς είναι ο Αγιος Βασίλης, που έρχεται από την Καισαρεία.

Στη Βρετανία ο Santa Claus ταυτίστηκε με τον Father Christmas, παίρνοντας τη μορφή του πρώτου, αλλά όχι πάντα και το όνομά του. Στη Γαλλία αποκαλείται Père Noël, στη Δανία Julemanden, αλλά παντού μοιάζει πολύ με το καρτούν του Τόμας Ναστ.

Οι δε οικογένειες, στις χώρες που διατηρούν την παράδοση του Αγίου Νικολάου, δίνουν δώρα τόσο για τα Χριστούγεννα όσο και στις 6 Δεκεμβρίου. Κάποιοι μπορεί να γκρινιάζουν για την αμερικανοποίηση των παραδόσεών τους, αλλά τα παιδιά τους είναι μάλλον απίθανο να παραπονεθούν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News