Μεταξύ των ανθρώπων που είχαν πείσει τον Μπόρις Γιέλτσιν, το 1999, να διορίσει πρωθυπουργό και διάδοχό του στην προεδρία της Ρωσίας τον Βλαντίμιρ Πούτιν, εκείνη την περίοδο επικεφαλής της FSB (πρώην KGB), συγκαταλέγεται και ο ρώσος ολιγάρχης Μπόρις Μπερεζόφσκι.

Την ίδια χρονιά ο Μπερεζόφσκι προέκυψε να γευματίσει με τον διευθυντή και αρθρογράφους των Financial Times, περιλαμβανομένου και του Μάρτιν Γουλφ, επικεφαλής οικονομικού σχολιαστή της λονδρέζικης εφημερίδας. Εχοντας μια σχετική οικειότητα μαζί του, καθώς τον είχε συναντήσει αρκετές φορές στη Μόσχα, ο Γουλφ τον ρώτησε: «Γιατί εμπιστευθήκατε την εξουσία σε έναν πρώην πράκτορα της KGB;». «Η Ρωσία είναι πλέον μια καπιταλιστική χώρα. Στις καπιταλιστικές χώρες την εξουσία την κατέχουν οι καπιταλιστές», απάντησε ο επιχειρηματίας.

«Μεταφορικά μιλώντας, μου έπεσε το σαγόνι», γράφει τώρα σε άρθρο του ο βρετανός δημοσιογράφος. «Ο Μπερεζόφσκι ήταν ένας ευφυής, αδίστακτος και κυνικός άνθρωπος, που είχε ζήσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη Σοβιετική Eνωση. Ηταν επίσης Ρώσος που γνώριζε τη βάναυση ιστορία της Ρωσίας. Ωστόσο έδειχνε να πιστεύει σε μαρξιστικές κουταμάρες όσον αφορά το πού θα βρισκόταν η εξουσία στη δήθεν “καπιταλιστική” Ρωσία. Φυσικά, έκανε λάθος. Η εξουσία βρισκόταν στα χέρια του ανθρώπου στο Κρεμλίνο, όπως ανέκαθεν».

Οσον αφορά την τύχη του Μπερεζόφσκι, έναν χρόνο μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία είχε ήδη γίνει σφοδρός επικριτής του, ενώ κάποια στιγμή, αφού κλήθηκε να εμφανιστεί στη Γενική Εισαγγελία, αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα στην Αγγλία, όπου του χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο το 2003. Επειτα από μια δεκαετία πέθανε, χωρίς να είναι ακόμη ξεκάθαρο αν αυτοκτόνησε ή εκτελέστηκε.

«Η μοίρα του Μπερεζόφσκι καταδεικνύει κάτι σημαντικό. Ο πλούτος είναι πηγή δύναμης εάν και μόνο προστατεύεται από ένα κράτος που διέπεται από νόμους. Σε ένα δεσποτικό καθεστώς τον πλούτο τον προσφέρει η εξουσία. Πρόκειται για το παιχνίδι του τυράννου: μπορεί να δώσει αλλά μπορεί και να στερήσει» σημειώνει ο αρθρογράφος των Financial Times. Ωστόσο το άρθρο του δεν περιστρέφεται γύρω από τη Ρωσία και τον Πούτιν. Αντικείμενο του συλλογισμού του είναι οι ΗΠΑ και ο Ντόναλντ Τραμπ.

«Οι ΗΠΑ δεν είναι Ρωσία. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι Πούτιν» αναφέρει καταρχάς. Αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως ο πρώην και πιθανώς μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δηλώσει ρητά ότι θα ήθελε να χρησιμοποιήσει το αξίωμα του προέδρου για να εκδικηθεί τους εχθρούς του. Μάλιστα, έχει αναφερθεί συγκεκριμένα στην πρώην βουλευτή (του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος) Λιζ Τσέινι, στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και στην αντιπρόεδρο και αντίπαλό του στην κούρσα για τον Λευκό Οίκο, Κάμαλα Χάρις.

Ως «αιτιολογία» επικαλείται τη δίωξή του – παρότι είναι αλήθεια πως επεδίωξε να ανατρέψει τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του 2020, ενθαρρύνοντας την εισβολή των «πατριωτών» οπαδών του στο Καπιτώλιο και ασκώντας πίεση στον αντιπρόεδρο Μάικ Πενς να μην επικυρώσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Εκτοτε, το «μεγάλο ψέμα» του Τραμπ περί εκλογικής απάτης κατέστη κοινή πεποίθηση μεταξύ των Ρεπουμπλικανών, πολιτικών και ψηφοφόρων.

Σε αυτό το πλαίσιο τίθεται το εξής ερώτημα, όπως το διατυπώνει ο Μάρτιν Γουλφ: «Οι (αμερικανοί) ολιγάρχες που προσπαθούν να κάνουν τον Τραμπ πρόεδρο και τον Τζέι Ντι Βανς αντιπρόεδρο […] θέλουν άραγε να μάθουν τι σημαίνει να έχεις για πρόεδρο έναν τύραννο;» διερωτάται.

«Ναι, κάποιος που επιχειρεί πραξικόπημα κατά της εκλογικής διαδικασίας –τον πυρήνα της δημοκρατίας– είναι επίδοξος τύραννος. Οπως είναι και κάποιος που ενδέχεται να στελεχώσει την κυβέρνησή του με ανθρώπους προσωπικά πιστούς σε αυτόν. Κανείς τότε δεν μπορεί να είναι πραγματικά ασφαλής, εκτός από καθεστωτικούς και συκοφάντες», απαντά.

«Στο παρελθόν, η εξουσία του προέδρου των ΗΠΑ περιοριζόταν από μια ισχυρή ηθική των πολιτών, από την ευπρέπεια των ανωτέρων πολιτικών στελεχών, από μια ανεξάρτητη Δικαιοσύνη και από ανεξάρτητα πολιτικά κόμματα. Αλλά πολλά από αυτά έχουν διαβρωθεί. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, η επανεκλογή του Τραμπ θα έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. Η ζημιά στην αξιοπιστία της δημοκρατίας είναι ήδη αξιοσημείωτη: έχει υπονομευθεί η εμπιστοσύνη, όχι μόνο στη δημοκρατία των ΗΠΑ, αλλά και στη δημοκρατία αυτή καθαυτή, και αυτή η κατάσταση θα επιδεινωθεί», θεωρεί και προειδοποιεί ο βρετανός δημοσιογράφος.

Ομως, πέρα από τη φιλελεύθερη δημοκρατία, διακυβεύεται επίσης το μέλλον των ΗΠΑ ως παγκόσμιας δύναμης. Ο Γουλφ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεν φαίνεται να έχει περάσει από το μυαλό της νέας αμερικανικής Δεξιάς η σκέψη ότι η εγκατάλειψη της Ουκρανίας και πιθανώς των μελών του ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία θα επηρεάσει την ικανότητα των ΗΠΑ να συνάπτουν συμμαχίες εναντίον της Κίνας. Ούτε πως η αποχώρηση από εμπορικές συμφωνίες και θεσμούς, στην ίδρυση των οποίων συνέβαλαν και οι ίδιες οι ΗΠΑ, περιλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, αναπόφευκτα θα καταστήσει τη χώρα αναξιόπιστο οικονομικό εταίρο. Ο Τραμπ ως επιχειρηματίας έχει χρεοκοπήσει πάμπολλες φορές. Οι ΗΠΑ δεν θα διατηρήσουν την αξιοπιστία τους ως οικονομικός παράγοντας αν αρχίσουν να συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο».

Οσο για την οικονομία, ο Τραμπ, πέρα από οπαδός των υψηλών δασμών, πιστεύει επίσης στη μείωση των φόρων που καταβάλλουν οι πλούσιοι, καθώς και σε ένα αδύναμο δολάριο. Τάσσεται επίσης, όποτε αυτό είναι βολικό, υπέρ των χαμηλών επιτοκίων, ενώ δεν πιστεύει στην ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας.

Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Γουλφ «η ιδέα ότι μπορεί κανείς να υποστηρίξει ταυτόχρονα μια τεράστια αύξηση του κόστους των εισαγωγών μέσω δασμών, η οποία θα μείωνε τη ζήτηση των ΗΠΑ για ξένο συνάλλαγμα, αναμένοντας συγχρόνως πτώση της αξίας του δολαρίου έναντι αυτών των νομισμάτων, είναι ασυνάρτητη. Κανονικά θα πρέπει να συμβεί το αντίθετο. Αλλά αν το ήδη μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα διερυνόταν περαιτέρω και η Fed εκφοβιζόταν με στόχο τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής της, το δολάριο θα μπορούσε πράγματι να καταρρεύσει, όπως έγινε τη δεκαετία του 1970. Αυτό θα προκαλούσε μεγάλο χάος».

Ομως, σε σχέση με τον μέλλον του κόσμου, ο Μάρτιν Γουλφ δεν ανησυχεί τόσο για τον Τραμπ ως δυνάμει τύραννο, ούτε για τον Τραμπ ως δυνάμει προδότη ή τον Τραμπ ως υπέρμαχο του προστατευτισμού. Ανησυχεί κυρίως για τον Τραμπ που, στην προηγούμενη θητεία του, απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

«Αυτή τη στιγμή έχουμε πολύ μικρές πιθανότητες να διατηρήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου. Εάν μια ακόμη θητεία του Τραμπ υπονόμευε τις ελπίδες για πρόοδο, αυτές οι πιθανότητες θα εξαλείφονταν, με πιθανώς καταστροφικές συνέπειες. Αλλά ο Τραμπ, η “πολύ σταθερή ιδιοφυΐα”, απλώς “γνωρίζει” ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια απάτη. Στην πραγματικότητα είναι μια απειλή, αλλά μπορούμε, σχεδόν, να τη νικήσουμε. Ο Τραμπ μπορεί να είναι ο ηγέτης που θα εξασφαλίσει την αποτυχία» γράφει ο δημοσιογράφος των Financial Times.

Οσο για τους πλουτοκράτορες της Αμερικής που υποστηρίζουν τον Τραμπ, σίγουρα θα είναι πιο ασφαλείς από τον Μπερεζόφσκι. Θα είναι όμως και όσο θα ήθελαν ελεύθεροι; Σύμφωνα με τον Μάρτιν Γουλφ θα είναι, καθώς μια περαιτέρω διάβρωση της δημοκρατίας θα μπορούσε να τους προστατέψει από τις παρεμβάσεις των εκλεγμένων πολιτικών, τους οποίους απεχθάνονται. «Ωστόσο οι άνθρωποι που προωθούν στην εξουσία έχουν την τάση να γίνονται δεσποτικοί. Κανένας δεν μπορεί σε αυτήν την περίπτωση να αισθάνεται ασφαλής», καταλήγει ο έμπειρος αρθρογράφος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News