Για πολλά χρόνια, επιστήμονες και γιατροί αντιμετώπιζαν τον σκεπτικισμό των αντιεμβολιαστών σαν πρόβλημα γνώσης. Οταν οι ασθενείς δίσταζαν να εμβολιαστούν, το συμπέρασμα ήταν ότι απλώς χρειάζονταν περισσότερες πληροφορίες.

Αλλά καθώς οι αξιωματούχοι της δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ εργάζονται τώρα για να πείσουν τους Αμερικανούς να κάνουν το εμβόλιο της Covid-19 το συντομότερο δυνατό, μια νέα κοινωνιολογική έρευνα δείχνει ότι στο επίκεντρο της αντίστασης πολλών ανθρώπων βρίσκεται ένα σύνολο ισχυρών πεποιθήσεων, οι οποίες περιπλέκουν τις προσπάθειες να τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία του κορονοϊού.

«Το μοτίβο της ιατρικής κοινότητας ήταν “Μακάρι να μπορούσαμε να τους εκπαιδεύσουμε”», δήλωσε στους New York Times ο δρ. Σαάντ Ομέρ, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας του Yale, ο οποίος μελετά τον σκεπτικισμό των εμβολίων. «Ηταν πατρονάρισμα και, όπως αποδεικνύεται, δεν ήταν αλήθεια», πρόσθεσε.

Στις ΗΠΑ, περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων πολιτών εξακολουθούν να αντιστέκονται στα εμβόλια. Η έρευνα δείχνει ότι οι Ρεπουμπλικάνοι αποτελούν σημαντικό μέρος της ομάδας των αρνητών. Λαμβάνοντας πάντως υπόψη πόσο βαθιά διχασμένη είναι η χώρα, ίσως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός, ιδίως με έναν Δημοκρατικό στον Λευκό Οίκο. Αλλά η πολιτική πόλωση είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας.

Τα τελευταία χρόνια, επιδημιολόγοι συνεργάστηκαν με κοινωνικούς ψυχολόγους για να εξετάσουν πιο βαθιά το «γιατί» πίσω από την διστακτικότητα για τα εμβόλια. Ηθελαν να μάθουν αν υπήρχε κάτι κοινό στους αρνητές, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα πώς θα μπορούσαν να τους πείσουν.

Δανείστηκαν, λοιπόν, μια ιδέα από την κοινωνική ψυχολογία, (που λέει ότι ένα μικρό σύνολο ηθικών αντιδράσεων, οι οποίες προκύπτουν ενστικτωδώς, διαμορφώνει τα θεμέλια πάνω στα οποία κατασκευάζονται πολύπλοκες ηθικές κοσμοθεωρήσεις) και την εφάρμοσαν στη μελέτη τους για τον σκεπτικισμό των εμβολίων.

Ανακάλυψαν λοιπόν ένα σαφές σύνολο ψυχολογικών χαρακτηριστικών, που προσφέρει ένα νέο πρίσμα για την κατανόηση του σκεπτικισμού και πιθανώς νέα εργαλεία για να πειστούν οι άνθρωποι να εμβολιαστούν.

Ο δρ. Ομέρ και μια ομάδα επιστημόνων διαπίστωσαν ότι οι σκεπτικιστές ήταν πολύ πιο πιθανό να έχουν μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ευαισθησία για την προσωπική ελευθερία τους και τα ατομικά δικαιώματα σε σχέση με τους μη σκεπτικιστές, και να σέβονται λιγότερο την εξουσία.

Επίσης, οι σκεπτικιστές είχαν διπλάσιες πιθανότητες να νοιάζονται για την «καθαρότητα» του σώματος και του μυαλού τους. Διαφωνούν με πράγματα που θεωρούν αηδιαστικά και η νοοτροπία τους δεν κατηγοριοποιείται: θα μπορούσε να οφείλεται σε θρησκευτικούς λόγους -χαλάλ ή κοσέρ- ή να είναι εντελώς κοσμική, όπως συμβαίνει με ανθρώπους που ενδιαφέρονται πολύ για τις τοξίνες στα τρόφιμα ή στο περιβάλλον.

Οι επιστήμονες έχουν βρει παρόμοια μοτίβα μεταξύ των σκεπτικιστών στην Αυστραλία και το Ισραήλ, αλλά και σε ένα ευρύ δείγμα ατόμων που δίσταζαν να εμβολιαστούν σε 24 χώρες το 2018. Και τα λογικά επιχειρήματα δεν αρκούν για να τους πείσουν.

«Στη βάση τους υπάρχουν ηθικές απόψεις, που προκαλούνται ενστικτωδώς, και είναι πολύ δυνατές», δήλωσε ο Τζεφ Χάντσιγκερ, κοινωνικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Loyola στο Σικάγο, ο οποίος μελετά τα συναισθήματα και τη λήψη αποφάσεων και συνεργάζεται με την ομάδα του δρ. Ομέρ. «Είναι πολύ δύσκολο να τις παρακάμψεις με γεγονότα και πληροφορίες. Δεν μπορείς να τους πείσεις με αυτόν τον τρόπο», πρόσθεσε.

Η συνωμοσιολογική σκέψη είναι άλλος ένας προγνωστικός παράγοντας για την άρνηση του εμβολίου, σύμφωνα με τη μελέτη του 2018

Αυτές οι ιδιότητες τείνουν να κυριαρχούν μεταξύ των συντηρητικών, αλλά παρατηρούνται και στους φιλελεύθερους. Είναι επίσης παρούσες μεταξύ ανθρώπων, που δεν ασχολούνται καθόλου με την πολιτική.

Ο Κασίμ Ντελεσμπόρ, εργάτης σε μια αποθήκη στη βορειοανατολική Πενσιλβάνια, δεν θεωρεί τον εαυτό του πολιτικοποιημένο και δεν ψήφισε ποτέ. Και είναι δύσπιστος για τα εμβόλια, όπως και για πολλούς θεσμούς της αμερικανικής εξουσίας.

Ψάχνοντας στο Διαδίκτυο, ο 26χρονος κ. Ντελεσμπόρ έχει πληροφορηθεί  ότι το εμβόλιο μπορεί να βλάψει το σώμα του. Δεν είναι σίγουρος για το τι πρέπει να κάνει. Αλλά η πίστη του στον Θεό τού δίνει αυτοπεποίθηση: ό,τι συμβαίνει είναι θέλημα του Θεού. Υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορεί να κάνει για να το επηρεάσει.

Τα εμβόλια εγείρουν, επίσης, θεμελιώδη ερωτηματικά για την εξουσία. Υπάρχουν πολλά πράγματα στη ζωή του κ. Ντελεσμπόρ, τα οποία δεν μπορεί να ελέγξει, όπως το πρόγραμμα στην αποθήκη όπου εργάζεται ή ο τρόπος με τον οποίο τον αντιμετωπίζουν οι πελάτες στην δεύτερη δουλειά του, σε ένα «Burger King». Η απόφαση για το αν θα εμβολιαστεί είναι ένα από αυτά. Ωστόσο «Εχω την επιλογή να αποφασίσω αν θα βάλω κάτι στο σώμα μου», είπε. Ο Ντελεσμπόρ έχει κάνει πολλές δουλειές, κυρίως προσωρινές. Και μερικές φορές τον κατακλύζει η αίσθηση ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεπεράσει το άγχος της επιβίωσης.

Συνωμοσιολογική σκέψη

Οπως πολλοί άνθρωποι, που έδωσαν συνέντευξη για αυτό το άρθρο των New York Times, ο κ. Ντελεσμπόρ ξοδεύει πολύ χρόνο στο Διαδίκτυο. Ψάχνει με πάθος να βρει το νόημα του κόσμου, αλλά συχνά του φαίνεται στημένο και του είναι δύσκολο να εμπιστευτεί. Είναι ιδιαίτερα καχύποπτος για το πόσο γρήγορα αναπτύχθηκαν τα εμβόλια. Είχε εργαστεί σε ένα εργοστάσιο της φαρμακευτικής εταιρείας Sanofi, οπότε ξέρει κάτι λίγα για τη διαδικασία. Πιστεύει ότι υπάρχουν πολλά, που δεν τα λένε στον κόσμο. Τα εμβόλια είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι της εικόνας, θεωρεί.

Η συνωμοσιολογική σκέψη είναι άλλος ένας προγνωστικός παράγοντας για την άρνηση του εμβολίου, σύμφωνα με τη μελέτη του 2018. Οι θεωρίες συνωμοσίας μπορούν να είναι παρηγορητικές, ένας τρόπος για να βρει κανείς τον προσανατολισμό του κατά τη διάρκεια γρήγορων αλλαγών στην οικονομία ή στον πολιτισμό, παρέχοντας αφηγήσεις, που βάζουν τα πράγματα σε τάξη. Και βρίσκουν εύφορο έδαφος μετά από δεκαετίες μείωσης της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και της απότομης αύξησης των ανισοτήτων, που οδήγησε σε μια αίσθηση, μεταξύ πολλών Αμερικανών, ότι η κυβέρνηση δεν εργάζεται πλέον για λογαριασμό τους.

Η ηθική προτίμηση για την ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα, που οι κοινωνικοί ψυχολόγοι διαπίστωσαν ότι είναι κοινά μεταξύ των αρνητών, έχει ενισχυθεί από την βαθύτερη πολιτική πόλωση της χώρας. Ο ρεπουμπλικανός Μπράντεν Μίρο, από τη Ναζαρέτ της Πενσιλβάνια αμφισβητεί σχεδόν τα πάντα για την πανδημία. Πιστεύει ότι η επιβολή της μάσκας προσκρούει στα δικαιώματά του και δεν σκοπεύει να εμβολιαστεί. Στην πραγματικότητα, θεωρεί ύποπτο ακόμη και το timing της εμφάνισης του κορονοϊού.

«Ολο αυτό ήταν ένα ψέμα», είπε στους New York Times. «Το σχεδίασαν για να προκαλέσουν μαζικό πανικό και να ρίξουν τον Τραμπ». Η πολιτική ήταν μια διέξοδος για τον 30χρονο Μπράντεν Μίρο από νεαρή ηλικία, που του πρόσφερε νόημα και σημασία. Έχει δουλέψει εθελοντικά σε προεδρικές εκστρατείες, και έχει πάει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Πήγε ακόμη και στην Ουάσινγκτον, στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των ταραχών στο Καπιτώλιο.

Το έκανε επειδή ήθελε να υπερασπιστεί τις ελευθερίες του αλλά δεν μπήκε στο Καπιτώλιο ούτε υποστήριξε τη βία. Πιστεύει επίσης ότι οι Δημοκρατικοί αντέδρασαν υποκριτικά στην περίπτωση αυτή, σε σύγκριση με τις ταραχές στις πόλεις το περασμένο καλοκαίρι, μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ.

Οι Δημοκρατικοί, είπε, συνήθιζαν κάποτε να παλεύουν για πράγματα που ήταν καλά. Εχει μια φωτογραφία του Τζον Φ. Κένεντι στον τοίχο του. Ομως έχουν γίνει επικίνδυνοι, συμπλήρωσε, «ακυρώνοντας» ανθρώπους και δημιουργώντας φυλετικούς διχασμούς, με αυτό που θεωρεί ως αδιάκοπη έμφαση στις φυλετικές διαφορές.

Εμβόλια και εξουσία

«Δεν είναι αυτή η χώρα στην οποία μεγάλωσα», πρόσθεσε. «Εχω μια αγάπη για αυτήν τη χώρα, αλλά μετατρέπεται σε κάτι άσχημο». Οι σκεπτικιστές των εμβολίων, όπως ο Μπράντεν Μίρο, είναι μερικές φορές ακριβώς το ίδιο επιφυλακτικοί για το ιατρικό κατεστημένο όπως και για την κυβέρνηση.

Αλλη περίπτωση, η Μπρίτανι Ρίτσι, δασκάλα στο Λας Βέγκας. Αυτή δεν θέλει να κάνει κανένα από τα εμβόλια επειδή δεν εμπιστεύεται τις φαρμακευτικές εταιρείες που τα παράγουν. Επισήμανε μελέτες που, όπως είπε, αναφέρουν ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες πληρώνουν γιατρούς για να αποκρύψουν δυσμενή αποτελέσματα των δοκιμών. Και κρατάει έναν φάκελο στον υπολογιστή της.

Οταν ήταν 19 ετών, μετά από ένα ραντεβού ρουτίνας με τον γιατρό, υποχρεώθηκε να μπει στη σειρά μαζί με άλλα κορίτσια για να κάνει το εμβόλιο HPV, το οποίο προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλους καρκίνους. Αλλά, είπε ότι δεν κατάλαβε τι ήταν το εμβόλιο και γιατί της ζητήθηκε να το κάνει: «Αυτό δεν είναι συναίνεση μετά από ενημέρωση, είναι εξαναγκασμός», είπε η Μπρίτανι.

Η 33χρονη δασκάλα ανησυχεί επίσης για τα συστατικά των εμβολίων. Προσπαθεί να μείνει έγκυος και γνωρίζει ότι οι έγκυες γυναίκες αποκλείστηκαν από τις δοκιμές εμβολίων. Δεν θέλει να το διακινδυνεύσει.

Τελικά, όμως, ένα μέρος αυτών που διστάζουν θα εμβολιαστούν. Σύμφωνα με τον Ντρου Λίνζερ, διευθυντή της εταιρείας δημοσκοπήσεων Civiqs, λιγότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ είναι τώρα διστακτικοί για τα εμβόλια σε σχέση με το φθινόπωρο, αλλά το ποσοστό των αποφασισμένων να μην το κάνουν παρέμεινε αρκετά σταθερό. Την περασμένη εβδομάδα, περίπου 7% έλεγαν ότι δεν είναι σίγουροι, είπε ο Λίνζερ, και περίπου το 24% έλεγαν ότι δεν θα το κάνουν ποτέ.

Η Μέρι Μπεθ Σέφτον, συνταξιούχος νοσοκόμα στο Ουαϊόμινγκ και μετριοπαθής συντηρητική, δεν αντιτίθεται σε όλα τα εμβόλια. Συνήθως κάνει το εμβόλιο της γρίπης. Ανησυχεί όμως ότι τα εμβόλια Covid-19 αναπτύχθηκαν πολύ γρήγορα και μπορεί να υπάρχουν παρενέργειες που δεν έχουν εμφανιστεί ακόμη. Ετσι δεν έκανε το εμβόλιο παρά το γεγονός ότι ήρθε η σειρά της πριν από αρκετούς μήνες.

Η 73χρονη κυρία Σέφτον λέει ότι «δεν θέλει να της λένε τι να κάνει», και προσθέτει ότι εξαιτίας της πολιτικοποίησης του κορονοϊού δυσκολεύεται να βρει πληροφορίες άξιες εμπιστοσύνης. «Η πόλωση καθιστά πολύ πιο δύσκολο να καταλάβουμε τι είναι πραγματικό», λέει. Σκέφτεται πάντως ότι τελικά μπορεί να κάνει το εμβόλιο. Γιατί στην αντίθετη περίπτωση κάποια μέλη της οικογένειάς της θα της απαγόρευαν να φροντίζει τον κατάκοιτο σύζυγό της. Αλλά είναι νευρική και «εξαιρετικά επιφυλακτική». «Βασικά είναι κάτι ενστικτώδες», ξεκαθαρίζει…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News