Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η Ανγκελα Μέρκελ, μετά από σχεδόν δεκαέξι χρόνια που κυβερνά τη Γερμανία (και τρόπον τινά και την Ευρώπη) θα αφήσει παρακαταθήκες σε πολλά πεδία. Μεταξύ αυτών, ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα περιλαμβάνεται η τέχνη της ρητορικής.

Οταν η καγκελάριος μιλά δημοσίως, οι λόγοι της κάθε άλλο παρά συναρπάζουν και καθηλώνουν το ακροατήριο, αναφέρουν σε άρθρο τους οι Φίλιπ Ολτερμαν και Κέιτ Κόνολι του Guardian, υπενθυμίζοντας πως η γερμανίδα ηγέτιδα έχει μάλιστα παραδεχτεί πως δεν εμπιστεύεται ιδιαίτερα ούτε εκτιμά τις αγορεύσεις. «Η ιδέα ότι ένας άνθρωπος μπορεί να αγγίζει τους άλλους ανθρώπους με τις λέξεις τόσο πολύ ώστε να αλλάζουν απόψεις, είναι μία ιδέα την οποία δεν συμμερίστηκα ποτέ. Μολαταύτα είναι μία όμορφη ιδέα», είχε πει στο Spiegel το 2016.

Ομως κατά τη διάρκεια της πολυετούς παραμονής της στην καγκελαρία, τα γερμανικά λεξικά εμπλουτίστηκαν με πολλά λήμματα, «μερκελικά» θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, καθώς είναι άκρως αποκαλυπτικά για τη θητεία αλλά και για την προσωπικότητα της καγκελαρίου. Με αφορμή το τυπικό επικείμενο τέλος της εποχής της Ανγκελα Μέρκελ, την Κυριακή, 26 Σεπτεμβρίου, ημέρα ομοσπονδιακών εκλογών στη Γερμανία, οι δύο βρετανοί δημοσιογράφοι παρουσιάζουν τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά.

Die Merkel-Raute (Ο ρόμβος της Μέρκελ)

Ο ρόμβος που σχηματίζει με τα δάχτυλά της η Ανγκελα Μέρκελ όταν μιλά μπροστά στις κάμερες, κατέληξε να αποτελεί το σήμα κατατεθέν της, μάλλον κατά λάθος παρά εκούσια. Τουλάχιστον αυτό έχει υποστηρίξει η ίδια: «Το ερώτημα ήταν πάντα “τι γίνεται με τα χέρια;”. Και κάπως έτσι προέκυψε», εξήγησε κάποτε, μιλώντας στο περιοδικό Brigitte. Παραδέχτηκε, όμως, επίσης πως ο «Merkel-Raute» θα μπορούσε να εκφράζει την αγάπη της για τη συμμετρία.

Ertüchtigen (έρχομαι σε φόρμα, γυμνάζομαι, σκληραγωγούμαι)

Η λέξη στο λεξιλόγιο της Μέρκελ εξακολουθεί να έχει τη σημασία που είχε στην παλιά Πρωσία: «σκληραγωγούμαι μέσω εκγύμνασης». Η γερμανίδα καγκελάριος χρησιμοποιούσε πολύ συχνά τη λέξη, ειδικά κατά τη διάρκεια της κρίσης της Ευρωζώνης, επιδιώκοντας να υπογραμμίσει την ανάγκη να εκσυγχρονιστεί η Ευρώπη μέσω οικονομικών μεταρρυθμίσεων, ούτως ώστε να μπορεί να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Das Public Viewing (Δημόσια Παρακολούθηση)

Πρόκειται περί ενός αγγλισμού που παρεισέφρησε στη γερμανική γλώσσα το καλοκαίρι του 2006, όταν η Γερμανία φιλοξένησε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Αναφέρεται στην παρακολούθηση των αγώνων της γερμανικής εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου σε δημόσιους χώρους όπως η Πύλη του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο. Οι δημοσιογράφοι του Guardian αναφέρουν στο κείμενό τους πως κατά τη μακρά θητεία της Ανγκελα Μέρκελ, με τις επιτυχίες της πατρίδας τους (σε όλους τους τομείς) άρχισαν να χαίρονται περισσότεροι Γερμανοί σε σχέση με το παρελθόν.

Die Muttivation (αντί για Motivation: παρακίνηση, ενθάρρυνση)

Παρότι νικήτρια του Μουντιάλ της Γερμανίας αναδείχθηκε η ομάδα της Ιταλίας, οι επιδόσεις των γερμανών ποδοσφαιριστών έπεισαν την γερμανίδα καγκελάριο να αρχίσει να ασχολείται περισσότερο μαζί τους, καταλήγοντας να καταστεί ανεπίσημη μασκότ της Εθνικής Γερμανίας στο νικηφόρο Μουντιάλ της Βραζιλίας το 2014. Μιλώντας για τη στήριξη που παρείχε στην ομάδα η γερμανίδα καγκελάριος, ο οξυδερκής ποδοσφαιριστής Λούκας Ποντόλσκι έκανε λόγο για «Muttivation», αστειευόμενος με το «Mutti», επωνυμία που κέρδισε η Μέρκελ ως «Μαμά του έθνους».

Der Stresstest (Δοκιμασία Κοπώσεως)

Η δοκιμασία κοπώσεως στη ιατρική είναι μια διαγνωστική μέθοδος για την κατάσταση της λειτουργίας της καρδιάς στη διάρκεια άσκησης. Κατά τη θητεία της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία σηματοδοτήθηκε από πάσης φύσεως κρίσεις, το «stresstest» κατέστη υποχρεωτικό από την καγκελάριο για κάθε δομή και θεσμό, «είτε επρόκειτο για τράπεζες, κυβερνητικούς συνασπισμούς ή πυρηνικούς σταθμούς». Το 2011, όταν η Μέρκελ αποφάσισε το κλείσιμο όλων των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής έως το 2023, ο όρος «stresstest» ψηφίστηκε λέξη της χρονιάς από τα μέλη της κρατικής Επιτροπής Γερμανικής Γλώσσας (GfdS).

Energiewende (ενεργειακή μετάβαση)

Με τον όρο «Die Wende» (στροφή, σημείο καμπής) οι Γερμανοί αναφέρονται στα γεγονότα του φθινοπώρου του 1989, όταν οι πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας όρθωσαν ειρηνικά το ανάστημά τους κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος της χώρας. Ο όρος «Energiewende» αναφέρεται επίσης σε μία καμπή, όχι, όμως, όσον αφορά την πολιτική αλλά το περιβάλλον, στην στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η «Die Wende» ολοκληρώθηκε μέσα σε μερικούς μήνες ενώ η «Energiewende» άρχισε πριν αναλάβει η Μέρκελ την εξουσία και συνεχίζεται ακόμη. Η Γερμανία έχει δεσμευτεί για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2045.

Alternativlos

Κυριολεκτικά η λέξη σημαίνει «δίχως εναλλακτική επιλογή» και το «Alternativlos» της Ανγκελα Μέρκελ ήταν το αντίστοιχο του «There is no alternative» της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ωστόσο η βρετανίδα πρωθυπουργός χρησιμοποίησε αυτές τις λέξεις αποκλειστικά για να τερματίσει κάθε συζήτηση περί εναλλακτικών επιλογών στην οικονομία της αγοράς. Αντιθέτως η γερμανίδα καγκελάριος και οι κυβερνήσεις της συνήθιζαν να αιτιολογούν πολλές από τις αποφάσεις τους, δηλώντας πως δεν υπήρχε εναλλακτική επιλογή, είτε επρόκειτο για τη διάσωση των τραπεζών κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης είτε για επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν ή την επιβολή μέτρων λιτότητας σε χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος.

Die Döner-Morde (Οι δολοφονίες του Ντόνερ )

Την περίοδο 2000 – 2007 μία νεοναζιστική τρομοκρατική οργάνωση ονόματι NSU (Nationalsozialistischer Untergrund) δολοφόνησε δέκα ανθρώπους ανά τη Γερμανία. Οι περισσότεροι ήταν Τούρκοι ή τουρκικής καταγωγής γερμανοί πολίτες, ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων ενώ μεταξύ των θυμάτων τους περιλαμβάνονταν επίσης ένας έλληνας μετανάστης και μία γερμανίδα αστυνομικός. Επειδή το έκτο θύμα, ο Ισμαήλ Γιασάρ, ήταν ιδιοκτήτης ενός καταστήματος ντονέρ κεμπάμπ, μία εφημερίδα της Νυρεμβέργης σκαρφίστηκε τον όρο «Döner-Morde», «φόνοι του ντονέρ». Ο όρος εξακολουθεί να αποτελεί όνειδος για τη γερμανική κοινωνία, καθώς «υποβιβάζει τους ανθρώπους που δολοφονήθηκαν σε κρέας» – υπογραμμίζουν οι βρετανοί δημοσιογράφοι – ενώ χρησιμοποιείται ακόμα κιόλας ως «συντομογραφία» της ανοχής που επιδείκνυε επί καιρό η χώρα στις όποιες δραστηριότητες της ακροδεξιάς.

Das Neuland (Παρθένο Εδαφος)

«Das Internet ist für uns alle Neuland»: «Tο ίντερνετ είναι παρθένο έδαφος για όλους μας», δήλωσε η Ανγκελα Μέρκελ το 2013 και πολλοί έσπευσαν την περιγελάσουν, σημειώνοντας πως η καγκελάριος της Γερμανίας αποφάσισε επιτέλους να λάβει υπόψη την ψηφιακή επανάσταση, τρεις δεκαετίες μετά τη δημιουργία του Διαδικτύου. Ωστόσο η Μέρκελ δεν ήταν τόσο ανίδεη. Μίλησε για «παρθένο έδαφος» αφότου συναντήθηκε με τον Μπαράκ Ομπάμα για να συζητήσουν περί της παρακολούθησης του κινητού τηλεφώνου της από την NSA. Στόχος της ήταν να επισημάνει πως παρότι η χρήση του Διαδικτύου το 2013 ήταν πολύ διαδεδομένη, οι νομικές επιπτώσεις των μαζικών παρακολουθήσεων και της κυβερνοκατασκοπίας ήταν ακόμη περιοχή αχαρτογράφητη και σχεδόν άγνωστη.

Die Willkommenskultur (Κουλτούρα της υποδοχής)

Το καλοκαίρι του 2015, όταν η Ανγκελα Μέρκελ αποφάσισε να κρατήσει ανοιχτά τα σύνορα της Γερμανίας και να υποδεχτεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες, κυρίως από τη Συρία, ο όρος «Willkommenskultur» χρησιμοποιούνταν για να εκφράσει τη θετική στάση πάρα πολλών Γερμανών απέναντι στους νεοφερμένους. Περίπου το 55% των πολιτών προσφέρθηκε εκείνη την περίοδο να συνδράμει τους κατατρεγμένους.

Wir schaffen das (Τα καταφέρνουμε)

«Η Γερμανία είναι μία ισχυρή χώρα», επισήμανε η Ανγκελα Μέρκελ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στο Βερολίνο τον Αύγουστο του 2015, θέλοντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες πολλών συμπατριωτών της περί της απότομης αύξησης του αριθμού των αιτούντων άσυλο στη Γερμανία εκείνο το καλοκαίρι. «Το σύνθημα με το οποίο πρέπει να προσεγγίζουμε αυτά τα ζητήματα είναι: έχουμε ήδη καταφέρει τόσα πολλά, θα το καταφέρουμε και αυτό». Τελικά το «Wir schaffen das» κατέληξε να αποτελεί την μερκελική εκδοχή του «Yes we can» (Ναι μπορούμε) του Μπαράκ Ομπάμα. Ουσιαστικά επρόκειτο για μία ατάκα η οποία εξέφραζε, ωστόσο, την αποφασιστικότητα της καγκελαρίου να αντιμετωπίσει τις όποιες προκλήσεις.

Die Lügenpresse (Ο Τύπος των ψεμάτων ή ψεύτης Τύπος)

Η φράση ανάγεται στον 19ο αιώνα αλλά άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τους διανοούμενους της Γερμανίας κατά του ξένου Τύπου, εξαιτίας του τρόπου που κάλυπτε την ηγεμονία του Κάιζερ στις αποικίες της αυτοκρατορίας του. Στη δεκαετία του ‘30 τον όρο υιοθέτησαν οι ναζιστές για να επικρίνουν τους επικριτές του Χίτλερ ενώ περί τα 80 χρόνια μετά άρχισε να γίνεται ξανά λόγος περί «Lügenpresse», κυρίως μεταξύ όλων όσοι εναντιώνονταν στην προσφυγική/μεταναστευτική πολιτική της Ανγκελα Μέρκελ.

Der Putinversteher (αυτός-ή που καταλαβαίνει τον Πούτιν)

Κατά τη διάρκεια της θητείας της η Ανγκελα Μέρκελ κατέστη επίσης η πρώτη «Putinversteher» της Γερμανίας. Ως γνώστρια της ρωσικής γλώσσας (στην εφηβεία της είχε διακριθεί ως η τρίτη καλύτερη μαθήτρια σε ολόκληρη την Ανατολική Γερμανία) η καγκελάριος είχε τη δυνατότητα να ανταλλάξει με τον ρώσο ηγέτη φιλοφρονήσεις και απόψεις δίχως την παρουσία διερμηνέων.

Die Asymmetrische Demobilisierung (Ασύμμετρη Αποστράτευση)

Τον όρο χρησιμοποίησε ο δημοσκόπος Ματίας Γιουνγκ, συνοψίζοντας τους λόγους της επιτυχίας της Μέρκελ στις εκλογές του 2009. Η «ασύμμετρη αποστράτευση» περιγράφει την εκλογική στρατηγική στο πλαίσιο της οποίας είτε αποφεύγονται τα σχόλια περί επίμαχων ζητημάτων είτε υιοθετούνται κάποιες από τις θέσεις των αντιπάλων κομμάτων, με την ελπίδα ότι οι υποστηρικτές τους θα αισθανθούν ότι δεν διακυβεύονται και πολλά, και ως εκ τούτου, θα μείνουν μακριά από τις κάλπες.

Die Öffnungsorgien (Τα Οργια του Ανοίγματος)

Η συζήτηση περί των « Öffnungsorgien» μετά το δεύτερο λοκντάουν στη Γερμανία αποκάλυψε μια διαχωριστική γραμμή στο εσωτερικό του κόμματος της καγκελαρίου. Περί «Οργίων του Ανοίγματος» (ή της Επανεκκίνησης) πρώτος μίλησε ο Βίνφριντ Κρέτσμαν, ο Πράσινος πρωθυπουργός της Βάδης – Βυρτεμβέργης. Η καγκελάριος συγκαταλεγόταν μεταξύ εκείνων των πολιτικών, όπως και ο Κρέτσμαν, που προειδοποιούσαν πως το πρόωρο άνοιγμα των καταστημάτων, των μπαρ και των εστιατορίων θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της πανδημίας. Ωστόσο πολλοί Χριστιανοδημοκράτες, περιλαμβανομένου και του Αρμιν Λάσετ, υποψήφιου διαδόχου της Μέρκελ στην καγκελαρία, τάσσονταν υπέρ της στρατηγικής «μαθαίνω να ζω με τον κορονοϊό» και ασκούσαν πιέσεις για τερματισμό του λοκντάουν το ταχύτερο δυνατό.

Die Schwerkraft (Η βαρύτητα)

Μιλώντας για διαχείριση της πανδημίας ενώπιον των μελών της Μπούντεσταγκ τον Δεκέμβριου του 2020, η Ανγκελα Μέρκελ υπογράμμισε το πόσο επικίνδυνο είναι να μην λαμβάνονται υπόψη τα απτά γεγονότα. «Αποφάσισα να σπουδάσω Φυσική στην Ανατολική Γερμανία […] γιατί ήμουν απόλυτα σίγουρη ότι μπορεί κανείς να αναστείλει πολλά πράγματα αλλά όχι τη βαρύτητα, όχι την ταχύτητα του φωτός, ακόμη και στην Ανατολική Γερμανία. Δύο συν δύο ίσον τέσσερα, ακόμη και υπό τον Χόνεκερ», ανέφερε χαρακτηριστικά η καγκελάριος. Ερωτηθείσα από δημοσιογράφο ποιος από τους νόμους της Φυσικής θα μπορούσε να έχει ισχύ και στην πολιτική, η Μέρκελ πρότεινε τον νόμο της βαρύτητας: «Δίχως μάζα, δεν υπάρχει βάρος».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News