Την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τη συναυλία που έδωσε ο Κιθ Τζάρετ στην όπερα της Κολωνίας στις 24 Ιανουαρίου 1975 παίζοντας σόλο πιάνο. Ο δίσκος, που ευτυχώς ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε αργότερα το ίδιο έτος από την ECM, έγινε και παραμένει ο πιο εμπορικός δίσκος με πιάνο στην ιστορία της τζαζ, έχοντας μέχρι σήμερα πουλήσει πάνω από 4 εκατ. αντίτυπα.

Η ιστορία της δημιουργίας αυτού του άλμπουμ θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο τρίπτυχο: ο πιανίστας και συνθέτης, η συναυλία και η πρωτοποριακή εταιρεία δίσκων. Παράλληλα, είναι συνδεδεμένη με τις δημιουργικές μουσικές αναζητήσεις που οδήγησαν στο πολύμορφο σύμπαν της τζαζ και γενικότερα της μουσικής από τη δεκαετία του 1960.

Ο πιανίστας (ο Κιθ Τζάρετ)

Το μουσικό ταλέντο του αμερικανού πιανίστα και συνθέτη Κιθ Τζάρετ (γεννήθηκε το 1945) πρόβαλε από την παιδική του ηλικία. Ετσι, μετά από πολύ καλές μουσικές σπουδές, άρχισε to 1964 να παίζει πιάνο στην ορχήστρα του Αρτ Μπλέικι, τους Jazz Messengers, και συνέχισε στο κουαρτέτο του Τσαρλς Λόιντ. Αυτό είχε μεγάλη επιτυχία όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, καθιερώνοντας τον Τζάρετ ως έναν σημαντικό μουσικό, τόσο της ροκ όσο και της τζαζ σκηνής.

Μετά τη διάλυση του συγκροτήματος, το 1968, ο Τζάρετ έπαιξε με το συγκρότημα του Μάιλς Ντέιβις μέχρι το 1971. Στο διάστημα αυτό ηχογράφησαν πολλά άλμπουμ. Ακολούθησε το κουαρτέτο με τον Μόσιαν, τον Χέιντεν και τον Ράντμαν, συνδυάζοντας τις πολύμορφες συνθέσεις τους με πειραματισμούς στους ήχους. Μάλιστα, έχει σημασία πως υποκατέστησαν τα ηλεκτρικά όργανα, συνθέτοντας με φυσικούς ήχους.

Σε αυτό το χρονικό σημείο (αρχές της δεκαετίας του ’70) ο Μάνφρεντ Αϊχερ πρότεινε στον Τζάρετ να ηχογραφήσει για τη νέα δισκογραφική του εταιρεία, την ECM. Οπως δήλωσε αργότερα ο ίδιος ο Τζάρετ, εντυπωσιάστηκε από το ότι ο Αϊχερ έδινε πρωτίστως σημασία στην ποιότητα της μουσικής όσο και της ηχογράφησης – και όχι στο κέρδος. Ετσι άρχισε η μακρόχρονη συνεργασία του Τζάρετ με τον Αϊχερ και την ECM, μέσω της οποίας ήρθε σε επαφή με τους σημαντικούς δημιουργούς της ευρωπαϊκής μοντέρνας τζαζ, όπως ο σαξοφωνίστας Γιαν Γκαρμπάρεκ και ο ντράμερ Τζον Κρίστενσεν.

Ο Μάνφρεντ Αϊχερ και η ECM

Ο Μάνφρεντ Αϊχερ (γεννήθηκε το 1943 στη Γερμανία, στο Λιντάου της Μπόντενζεε) σπούδασε μουσική στο Βερολίνο και ξεκίνησε παίζοντας σε κλασική ορχήστρα. Ο Αϊχερ είχε την ιδέα να δημιουργήσει μια δισκογραφική εταιρεία που να συνδυάζει τη μουσική αναζήτηση (όπου προνομιακό πεδίο αποτέλεσε η σύγχρονή του ευρωπαϊκή πρωτοποριακή τζαζ) με υψηλή ποιότητα ηχογράφησης. Ετσι, το 1969 δημιούργησε την ECM (Edition of Contemporary Music).

Πράγματι, στα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι σήμερα έχει βγάλει σημαντικούς δίσκους, διαμορφώνοντας ουσιαστικά την ευρωπαϊκή πρωτοποριακή μουσική τζαζ σκηνή, με ευρωπαίους και αμερικανούς μουσικούς, όπως ο Πολ Μπλέι, ο Κιθ Τζάρετ, ο Τζον Αμπερκρόμπι, ο Γιαν Γκαρμπάρεκ, ο Ντέιβ Χόλαντ, ο Τσικ Κορία, ο Γκάρι Μπάρτον, ο Τζακ Ντεζονέτ, ο Πατ Μέθενι, ο Ραλφ Τάουνερ, ο Τεργ Ριπνταλ ( ο πρώτος δίσκος του οποίου ήταν και ο πρώτος μου από την ECM), o Εμπερχαρντ Βέμπερ και άλλοι.

Ο Αϊχερ τιμήθηκε πολλές φορές ως «μουσικός παραγωγός της χρονιάς», ενώ παράλληλα με την παραγωγή των δίσκων της ECM έχει ασχοληθεί πολύ με τον κινηματογράφο.

Η συναυλία στην Κολωνία (που παραλίγο να μη γίνει ποτέ)

Ετσι φθάνουμε στο 1975 και στη συναυλία σόλο πιάνο του Κιθ Τζάρετ στην Οπερα της Κολωνίας, στις 24 Ιανουαρίου. Οργανωτής της ήταν μια νεαρή γερμανίδα φοιτήτρια (μόλις 17 ετών), φανατική της τζαζ, η Βέρα Μπράντες. Ακολουθώντας λοιπόν τις οδηγίες του Τζάρετ, ζήτησε να φέρουν ένα μεγάλο πιάνο (Bösendorfer 290), αλλά το προσωπικό της όπερας έκανε λάθος και έφερε ένα μικρότερο και με κακό ήχο.

Ο Τζάρετ έφθασε στην Κολωνία κουρασμένος μετά από πεντάωρο ταξίδι με το αυτοκίνητο τουΑϊχερ, από τη Ζυρίχη, όπου είχε δώσει ένα ρεσιτάλ. Ο κακός συνδυασμός κούρασης και λάθος πιάνου φάνηκε να οδηγεί στην ακύρωση της συναυλίας, αλλά η επιμονή της Μπράντες, που έβαλε τους ανθρώπους της όπερας να δουλεύουν επί ώρες για να φτιάξουν τον ήχο του πιάνου και έπεισε τελικά τον Τζάρετ να παίξει, είχε ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση της συναυλίας.

Ετσι, μπροστά σε κάπου 1.300 άτομα, ο Τζάρετ (που έπαιζε με ένα υποστήριγμα στην πλάτη του) βγήκε στη σκηνή στις 11: 30 το βράδυ, δίνοντας μια αξέχαστη συναυλία, με εντυπωσιακούς αυτοσχεδιασμούς, που ηχογραφήθηκε και βγήκε σε διπλό δίσκο. Τον δίσκο που έγινε η μεγαλύτερη πιανιστική επιτυχία όλων των εποχών. Και με ένα πιάνο που ο Τζάρετ αρχικά θεώρησε ότι θα του κατέστρεφε τη συναυλία!

Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μη σημειώσω πως η δική μου γνωριμία με το δισκογραφικό έργο της ECΜ οφείλεται στις διαλέξεις που έδωσε κάποτε ο Σάκης Παπαδημητρίου για την παγκοσμιότητα της τζαζ. Ο Παπαδημητρίου ήταν ένας από τους σημαντικότερους συντελεστές διάδοσης της τζαζ (όχι μόνο της παραδοσιακής, αλλά και όλων των σύγχρονων ρευμάτων της) στην Ελλάδα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News