Τα στερεότυπα περί την εθνικότητα εύκολα παραμερίζονται: εσωστρεφής Αγγλος, θρασύς Αμερικανός, επιμελής Ιάπωνας κ.ο.κ. Εχει όμως κάθε χώρα τη δική της διακριτή ιδιοσυστασία όντως, την ξεχωριστή «προσωπικότητά» της;

Στο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει εκτενές κείμενο του BBC.

Ο «μέσος άνθρωπος» αποδεικνύεται από ειδικά ψυχολογικά τεστ ότι δεν είναι ο ίδιος σε κάθε χώρα: οι ερευνητές έδωσαν το ίδιο τεστ προσωπικότητας σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους από διαφορετικά έθνη και διαπίστωσαν αυτήν την αλήθεια. Επίσης διαπίστωσαν ότι οι διαπιστωθείσες διαφορές… διαφέρουν από τις υπαγορεύσεις των στερεοτύπων.

Αρκετές διεθνείς έρευνες έχουν πλέον τεκμηριώσει τις πολιτισμικές διαφορές στον μέσο όρο της ψυχολογικής προσωπκότητας. Μία από τις πιο λεπτομερείς εκδόθηκε το 2005 από τον Ρόμπερτ Μακρέι και 79 συνεργάτες του ανά τον κόσμο. Ο Μακρέι σκιαγράφησε το προφίλ 12.000 σπουδαστών με 51 διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα. Και κατέληξε στην παρουσίαση ενός συνόλου χαρακτηριστικών γνωρισμάτων για κάθε ένα από αυτά τα πολιτιστικά υπόβαθρα.

Εξωστρεφείς, νευρωτικοί, κ.ά.

Κατά μέσον όρο πάντα, οι πιο εξωστρεφείς αποδείχθηκαν οι Βραζιλιάνοι, οι Γάλλοι, οι Ελβετοί και οι Μαλτέζοι και, στον αντίποδά τους, τις χαμηλότερες επιδόσεις εξωστρέφειας πέτυχαν οι Νιγηριανοί, οι Μαροκινοί και οι Ινδονήσιοι. Οι πιο «βιωματικοί», επιρρεπείς στις Σειρήνες των εμπειριών, αποδείχθηκαν οι γερμανόφωνοι Ελβετοί, οι Δανοί και οι Γερμανοί, ενώ τις χαμηλότερες επιδόσεις στον τομέα σημείωσαν οι Κινέζοι του Χονγκ Κονγκ, οι Βορειοϊρλανδοί και οι Κουβεϊτιανοί. Επίσης παρατηρήθηκαν αποκλίσεις μεταξύ των εθνοτήτων σε τρία ακόμα ψυχολογικά χαρακτηριστικά, τη νεύρωση, τη σχολαστικότητα και την ιλαρότητα.

(Η υπενθύμιση του ότι όλα τα παραπάνω αφορούν τον μέσον όρο κρίνεται απαραίτητη ώστε να γίνει κατανοητό πως αναμφιβόλως υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στην Ινδονησία που είναι πιο εξωστρεφείς από κάποιους Βραζιλιάνους, επί παραδείγματι.)

Οι έρευνες δείχνουν ότι όσες χώρες έχουν καλή επίδοση στην εξωστρέφεια, λόγου χάρη, τείνουν να έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση. Επίσης αποκαλύπτουν ότι παρά τις διαφορές, η βασική δομή της προσωπικότητας εδράζεται επί πέντε κοινών γνωρισμάτων, που φαντάζουν παγκόσμια.

Αλλη έρευνα, του 2007, από τον Ντέιβιντ Σμιτ του Πανεπιστημίου Μπράντλεϊ, που αφορούσε 17.000 ανθρώπους από 56 διαφορετικές χώρες, σημείωσε τα ίδια αποτελέσματα όσον αφορά τις εθνικές διαφοροποιήσεις στα διάφορα πεδία. Πιο νευρωτικοί αποδείχθηκαν οι Ιάπωνες και οι Αργεντινοί, στον αντίποδα ήταν οι Κονγκολέζοι και οι Σλοβένοι. Τα σκήπτρα της ιλαρότητας κρατούν οι Κονγκολέζοι και οι Ιορδανοί, στον δύσθυμο αντίποδα κακοκεφιάζουν οι Ιάπωνες και οι Λιθουανοί.

Τα στερεότυπα δεν άντεξαν στις ψυχολογικές έρευνες: οι Αγγλοι βρέθηκαν πιο εξωστρεφείς από τους Αμερικανούς παρά τα θρυλούμενα, απέτυχαν ακόμη και οι εκτιμήσεις ομοεθνών για την τυπική προσωπικότητα των συμπατριωτών τους, αφού δεν ταίριαξαν με τα αποτελέσματα των ψυχολογικών τεστ.

Τα γονίδια και η Ιστορία

Τι θα μπορούσε να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ των εθνικών μέσων όρων προσωπικότητας; Γενετικοί παράγοντες, λένε οι ερευνητές, αλλά και το ιστορικό παρελθόν.

Εθνη με ιστορική κινητικότητα, με εξάπλωση γεωγραφική, απέκτησαν «ψυχολογία» εξωστρεφή σε σχέση με έθνη απομονωμένα. Το περιβάλλον παίζει επίσης τον ρόλο του, αφού δημιουργεί «ψυχολογία» αντίστοιχη των συνθηκών του (αν είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, ουδέτερο ή φιλικό). Το ίδιο και το κλίμα. Οπως και ο πληθυσμιακός παράγων.

Οι διαφορές ψυχολογικής προσωπικότητας μεταξύ των εθνών, λένε οι ερευνητές, σχετίζονται τόσο με ατομικά χαρακτηριστικά (από την καριέρα έως την κατάσταση της υγείας) όσο και με κοινωνικά (φθάνουν μέχρι και το σύστημα διακυβέρνησης). Ειδικά για την πολιτική, η δημοκρατικότητα του πολιτεύματος σχετίζεται με την «ανοιχτή» ψυχολογική προσωπικότητα.

Καταλήγοντας, τα αποτελέσματα των ψυχολογικών τεστ όσον αφορά την προσωπικότητα είναι ικανά να μας οδηγήσουν, πέραν της αυτογνωσίας, σε αμφισβήτηση των εικασιών μας και των προκαταλήψεών μας για άλλες χώρες, για τη συμπεριφορά και τις συνήθειες των αλλοφύλων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News