Τη Μήλο δεν την ήξερα. Πάντα, όμως, με γοήτευαν οι φωτογραφίες και τα σχόλια των φίλων μου που προτιμούν τη Μήλο για τις διακοπές τους, μ’άρεσε κι εκείνη η θεοπάλαβη κωμωδία που γύρισε το 1979 ο Νίκος Περάκης, με τον Μάριο Άντορφ, τον Θύμιο Καρακατσάνη, την Βερούσκα και την Αντρέα Φερεόλ. «Ιδού η Μήλος ιδού και το πήδημα» λεγόταν. Πρόσφατα γνώρισα και έναν τρελό Ελβετό που πούλησε ό,τι είχε και δεν είχε στην πατρίδα του για να εγκατασταθεί στα Πολλώνια. Δεν τον αδικώ.

Όταν είδα το ηλιοβασίλεμα στο Κλήμα, περπάτησα στην Πελεκούδα, αγνάντεψα το σεληνιακό τοπίο του Σαρακήνικου και του Παπάφραγκα, δοκίμασα τη μηλέικη κουζίνα, είπα πώς έχει δίκιο. Τι να σου πει το Λουγκάνο μπροστά στη μαγεία της Μήλου;

Και πρόσφατα που πήγα στη Μήλο για τις εκδηλώσεις του Delicious Milos -που οργανώθηκαν από μια ομάδα νέων ανθρώπων από τον χώρο της εστίασης οι οποίοι αποφάσισαν να αναδείξουν την μηλέικη γαστρονομία και τα προϊόντα, αλλά και τη χάρη και την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού τους- ένιωσα τεράστια συγκίνηση. Γιατί η ομορφιά της Μήλου είναι εξωπραγματική (χωρίς υπερβολή, είναι ένα φυσικό γεωλογικό μουσείο), γιατί οι Μηλιές και οι Μηλιοί είναι άνθρωποι τρυφεροί και φιλόξενοι, γιατί η γαστρονομία της είναι υπέροχη. Και σίγουρα θα ξαναπάω. Έχω πολλά ακόμη να δω και να γευτώ. Προς το παρόν νοσταλγώ:

Το σεληνιακό τοπίο. Στο Σαρακήνικο, οι αντανακλάσεις του ήλιου πάνω στους λευκούς βράχους δημιουργούν εντυπωσιακά παιχνιδίσματα. Ιδανικό μέρος για όσους αγαπούν τις βουτιές από ψηλά και την ηλιοθεραπεία σε λείες επιφάνειες.

Βουτιές με φόντο επιβλητικό. Η Μήλος διαθέτει 75 παραλίες για όλα τα γούστα. Ρηχές, βαθιές, αμμουδερές, με βότσαλα, βραχώδεις, οικογενειακές ή και για απομόνωση, προσβάσιμες με αυτοκίνητο ή μόνο με βάρκα. Διαλέγω μία, το Παλιοχώρι στο Νότο με την υπέροχη θέα στο κρητικό Πέλαγος. Είναι οικισμός εύκολα προσβάσιμος με ΙΧ αλλά και με συγκοινωνία (10χλμ από το λιμάνι του Αδάμαντα). Η παραλία του, μήκους δύο χιλιομέτρων, είναι στην ουσία τρεις. Η κεντρική είναι οργανωμένη, με ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες και beach bars και μια ακρογιαλιά με πολύχρωμα βότσαλα και βαθυγάλανα νερά. Στην πιο απομακρυσμένη συχνάζουν γυμνιστές, ενώ υπάρχει και μια πιο μικρή με επιβλητικά βράχια που την περιβάλλουν με κόκκινες, ροζ, κίτρινες, λευκές και γκρίζες αποχρώσεις τους και θερμά νερά, που αναβλύζουν μέσα στη θάλασσα.

Αφροδίτη της Μήλου: Το άγαλμα της ελληνιστικής περιόδου, που έκανε διάσημη τη Μήλο στα πέρατα του κόσμου, φιλοξενείται στο Λούβρο. Έχει όμως ήδη συσταθεί Επιτροπή Διεκδίκησης για την επιστροφή του στο νησί. Προς το παρόν ένα εκμαγείο του αγάλματος υπάρχει στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πλάκας, που είναι ένα από τα έξι μουσεία του νησιού. Το Λαογραφικό Μουσείο στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό της Πλάκας και το Πολεμικό Μουσείο σε έναν υπόσκαφο χώρο στους πρόποδες του Κάστρου. Κατασκευάστηκε από τους Γερμανούς το 1943 (όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί από τους συμμάχους) με εργασία Μηλίων και ήταν νοσοκομείο έκτακτης ανάγκης. Άλλα τρία μουσεία υπάρχουν στον Αδάμαντα: Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο εκτίθενται μεταβυζαντινές εικόνες με επιδράσεις από την Κρητική Σχολή, στο Ναυτικό Μουσείο το κανοκιάλι (πρωτόγονο τηλεσκόπιο) του ήρωα Πέτρου Μικέλη, αρχιπιλότου του Άγγλου ναυάρχου Κόδριγκτον, που σκοτώθηκε στη ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827, ενώ πολύ σημαντικό είναι και το Μεταλλευτικό Μουσείο που τιμά τον ορυκτό πλούτο, την μεταλλευτική ιστορία και την εξορυκτική δραστηριότητα του νησιού από τη νεολιθική εποχή μέχρι σήμερα.

Ιαματικά λουτρά: Δημιούργημα αρχέγονων ηφαιστείων, η Μήλος διαθέτει σε πολλά σημεία της μεταλλικά νερά και ατμίδες που αναζωογονούν το σώμα και το πνεύμα, όπως η λουτροπηγή “Σπήλαιο του Ιπποκράτη” στον Αδάμαντα και οι παραλίες Κάρναβα, Παλιοχώρι, Τρία Πηγάδια και Σκινωπή.

Θαύματα της φύσης: Ο οψιδιανός (διοξείδιο του πυριτίου), ένα είδος φυσικού γυαλιού, είναι το παλιότερο πέτρωμα που δημιουργήθηκε πριν από 1,5 εκ. χρόνια στην Μπομπάρδα του Αδάμαντα και συντέλεσε σημαντικά στην ανάπτυξη της Μήλου. Το λιμάνι της Μήλου, με το ακρωτήριο Βάνι στην είσοδό του από τα δυτικά είναι ένα από τα μεγαλύτερα και ασφαλέστερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου. Πριν από εκατομμύρια χρόνια ήταν ηφαιστειακός κρατήρας στον βυθό της θάλασσας. Ο Κάλαμος πάνω από τον όρμο της Αγίας Κυριακής είναι ένα από τα παλιότερα ηφαιστειακά κέντρα, τμήμα του ηφαιστειακού τόξου του νότιου Αιγαίου. Τα αέρια που διαφεύγουν από σχισμές της γης είναι ορατά από μακριά και είναι έντονη η μυρωδιά του θείου. Η ενδημική οχιά της Μήλου έχει κηρυχθεί προστατευόμενο είδος. Με το σχέδιο Natura 2000 μια μεγάλη έκταση στον Χάλακα (Δυτική Μήλος) έχει αποδοθεί για την προστασία της.

Ηλιοβασίλεμα: Ένα από τα ωραιότερα κυκλαδίτικα ηλιοβασιλέματα απολαύσαμε στο μπαλκόνι του καφέ μπαρ Ρέμβη στην Τρυπητή, με το τεράστιο φυσικό λιμάνι της Μήλου να χάνεται αργά μέσα στο σκοτάδι

Λαϊκή αρχιτεκτονική: Λαξευμένα στους βράχους ένα βήμα από το νερό, τα Σύρματα στους οικισμούς Κλήμα, Μανδράκια, Φυροπόταμο, είναι τα καλοκαιρινά διόροφα σπιτάκια των Μηλιών. Στο ισόγειο φυλάνε τις βάρκες και τα εργαλεία τους. Σήμερα κάποια από αυτά, όπως το Σύρμα του Τσακανού στο Κλήμα έχουν αποκατασταθεί υποδειγματικά και νοικιάζονται ως (ρομαντικοί) ξενώνες.

Μηλέικη γαστρονομία 

Η Μήλος είναι ένας πραγματικός γαστρονομικός παράδεισος με προϊόντα εξαιρετικής νοστιμιάς χάρη στο ηφαιστειογενές της έδαφος και πλούσια γαστρονομική παράδοση που δέχτηκε επιρροές από Ενετούς, Κρητικούς και πειρατές, ενώ ταξιδιάρηδες έμποροι και ναυτικοί μπόλιασαν επίσης την κουζίνα του νησιού με τις δικές τους γευστικές εμπειρίες. Θυμάμαι:

Ξερό Μηλέικο. Σκληρό πικάντικο τυρί με ντελικάτο άρωμα από ελαιόλαδο και θρούμπι που ωριμάζει και παλαιώνει στις αμέτρητες σπηλιές του νησιού. Γίνεται από κατσικίσιο γάλα, όπως και τα υπόλοιπα μηλέικα τυριά που αξίζει να τα δοκιμάσετε στον «Χαραλαμπάκη», το πρώτο πιστοποιημένο τυροκομείο της Μήλου, στην Πάχαινα. Στο εστιατόριο «Ω! Χαμός» στην παραλία του Αδάμαντα, εκτός από τα νοστιμότατα μηλέικα φαγητά, δοκιμάσαμε επίσης τα εκπληκτικά τυριά (ξηρό, χλωρή και ημίχλωρη μανούρα, μυζήθρα και σκοτύρι) που φτιάχνει εντελώς παραδοσιακά η νεαρή τυροκόμος Ειρήνη Ψαθά στον Χάλακα, προς το παρόν αποκλειστικά για το οικογενειακό εστιατόριο.

Ιστορία του μεζέ. Στο «Μπακάλικο Γαλάνης» του Νίκου Νίνου στον Τριοβάσαλο με ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1950, φτιάχνουν το καλύτερο χταπόδι της επικράτειας (λιαστό και στα κάρβουνα) και άλλους ωραίους ούζο-τσίπουρο-μεζέδες οπότε μια στάση θεωρείται επιβεβλημένη στο χωριό αυτό.

Κουφέτο. Είναι το γλυκό της γιορτής, αλλά όχι αυτό που ξέρεις. Πρόκειται για γλυκό του κουταλιού που γίνεται με λευκή κολοκύθα (ποικιλία του νησιού), μέλι και αμύγδαλο και χωρίς αυτό γάμος ή αρραβώνας δεν νοείται. Το καλύτερο το δοκιμάσαμε στο «Γλυκοφίλεμα της Ανεζίνας» στα Πολλώνια μαζί με άλλα παραδοσιακά γλυκά, ροφιόλια, αχλαδάκια (αμυγδαλωτά), παστέλια, ξεροτήγανα και αφράτο σπιτικό παγωτό.

Φλαουνάκια με άγρια χόρτα. Χορτοπιτάκια που σε ξαφνιάζουν με την ξαφνική γλύκα που τους προσδίδει η σταφίδα. Μεγάλος μάστοράς τους ο Βασίλης Παπικινός. Στην ταβέρνα του «Αλευρόμυλος» (παλιός οικογενειακός μύλος) στον Παρασπόρο (στο δρόμο για τα Πολλώνια, 1 χλμ από τον Αδάμαντα) δοκιμάσαμε, ακόμη, παραδοσιακούς ντοματοκεφτέδες, χλωρά κουκιά, ελαφρά βρασμένες αγκινάρες (κόβεις ένα ένα τα φύλλα και τα βουτάς σε αλιάδα) και άλλες μηλέικες νοστιμιές.

Το νοστιμότερο κατσίκι. Μαγειρεμένο με αγκινάρες στην «Αρχοντούλα» (τη λες και βασίλισσα της κατσαρόλας), το γραφικό εστιατόριο-παλιό καφενείο σε ένα από τα καλντερίμια της Πλάκας.

Λίστα κρασιών. Στα κοσμοπολίτικα Πολλώνια υπάρχει μια ψαροταβέρνα, το «Αρμενάκι», με εξαιρετικά ψάρια, θαλασσινά και σαλάτες από το οικογενειακό μποστάνι. Ο ιδιοκτήτης είναι οινοχόος με δίπλωμα, οπότε εδώ το pairing φαγητού-κρασιού είναι εγγυημένο. Με την ευκαιρία δοκιμάσαμε και τα κρασιά του Κωνσταντάκη, του πρώτου οινοποιείου  του νησιού, που η κάβα του είναι κρυμμένη μέσα σε σπηλιές. Στο μέλλον όμως θα υπάρξουν και άλλα κρασιά αφού η εταιρεία που εκμεταλλεύεται τον ορυκτό πλούτο έχει φυτέψει 50 στρέμματα με 17.000 κλήματα ασύρτικου και άλλα 13,5 στρέμματα με τις ερυθρές τοπικές ποικιλίες μαυροτράγανο, μανδηλαριά και ψαροσίρικο σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του τοπίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News