Ο Μπιλ Εμοτ, πρώην διευθυντής του περιοδικού Economist και σήμερα συνδιευθυντής του think tank «Global Commission for Post-Pandemic Policy», εκτιμά ότι οι «Ναπολέοντες του Big Tech», οι πανίσχυροι ιδιοκτήτες των γιγάντων της τεχνολογίας, όπως το Facebook και το Τwitter, αγγίζουν την ύβρι. Σε άρθρο του στο Project Syndicate υποστηρίζει με πολύ συγκεκριμένα επιχειρήματα ότι οι μέτοχοι και οι δανειστές αυτών των εταιρειών «θα πρέπει να απαιτούν ένα ασφάλιστρο που θα καλύπτει τον κίνδυνο να μετατραπεί ένας επιχειρηματίας-σταρ σε εγωμανή δικτάτορα».

Η ανάγκη να διαχειρίζονται οι εταιρείες τα ρίσκα που σχετίζονται με τα πρόσωπα που κατέχουν τις κρίσιμες θέσεις δεν είναι κάτι καινούργιο στον κόσμο των επιχειρήσεων. Γι’ αυτό, άλλωστε, υπάρχουν τα ασφαλιστικά συμβόλαια, έναντι της πιθανότητας απώλειας κορυφαίων στελεχών λόγω θανάτου, ασθένειας ή τραυματισμού.

Πώς μπορεί, όμως, να προφυλαχθεί ένας μέτοχος από κινδύνους όπως το χάος που επικράτησε στο Twitter μετά την εξαγορά του από τον Ελον Μασκ, η κατακόρυφη πτώση της τιμής των μετοχών της εταιρείας Meta του Μαρκ Ζάκερμπεργκ ή η κατάρρευση του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX; Περιπτώσεις όπως αυτές αναδεικνύουν, σύμφωνα με τον πολύπειρο πρώην διευθυντή του Economist, τον κίνδυνο που απορρέει από έναν ιδιοφυή «ιδρυτή-Ναπολέοντα». Που μπορεί να «κάψει» στην πορεία τα χρήματα των επενδυτών… λόγω μεγαλομανίας.

Πρόκειται, ασφαλώς, για έναν κίνδυνο που τον έχουμε ξαναδεί σε επιχειρήσεις – δεν εμφανίστηκε για πρώτη φορά με τον Μασκ και τον Ζάκερμπεργκ. Πόσες φορές έχουμε δει στο παρελθόν επικεφαλής εισηγμένων εταιρειών να διαπράττουν απάτες ή να μεταχειρίζονται έναν κολοσσό σαν να είναι το προσωπικό τους παιχνίδι; Πολλές. Αλλά, όπως επισήμανε ο Εμοτ, ενίοτε χρειάζεται «να μαθαίνουμε ξανά από την αρχή μαθήματα που έρχονται από το παρελθόν».

Ο διάσημος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ έχει πει ότι μόνο «όταν υποχωρεί η παλίρροια βλέπεις ποιος κολυμπάει γυμνός». Και η εναλλαγή των κύκλων της αισιοδοξίας και της απαισιοδοξίας στον κόσμο των επιχειρήσεων καθιστά επιτακτική τη λήψη προφυλάξεων. Ιδίως όταν τα νερά είναι «ανεβασμένα» και τα πράγματα φαίνονται να πηγαίνουν καλά.

Ο έκπτωτος άγγελος των κρυπτονομισμάτων

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ιδρυτή και επικεφαλής του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX, Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ, ο οποίος θεωρείτο το 2021 ο νεότερος δισεκατομμυριούχος κάτω των 30 ετών στον κόσμο. Οι αποτιμήσεις για την εταιρεία που ίδρυσε έφταναν τα 32 δισ. δολάρια. Σήμερα, ο ίδιος μιλάει δημόσια για την πλήρη κατάρρευση της αυτοκρατορίας του και την απώλεια της περιουσίας του.

«Παρότι ο Μπάνκμαν-Φριντ προσποιούνταν ότι πρόσφερε μια ώριμη εκδοχή των κρυπτονομισμάτων, όλοι οι εμπλεκόμενοι θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι επρόκειτο για καζίνο. Και όποιος παρατηρούσε με κάποια προσοχή τον υπερβολικά δαπανηρό τρόπο ζωής του, θα έπρεπε να είχε αντιληφθεί ότι δεν ήταν ο Μπάφετ», σχολίασε ο Εμοτ. Και προσέθεσε πως, αν και ορισμένες φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τους τυχοδιώκτες, στην περίπτωσή του τα στοιχεία ήταν μπροστά στα μάτια όσων του εμπιστεύθηκαν τα λεφτά τους. Για παράδειγμα, ο Μπάνκμαν-Φριντ διηύθυνε την εταιρεία μαζί με μερικούς φίλους του από ένα ρετιρέ στις Μπαχάμες. «Ο έξυπνος επενδυτής πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει πότε ο τυχοδιώκτης μετατρέπεται σε πειρατή», συμπέρανε ο αρθρογράφος.

Παρομοίως, ο Εμοτ θύμισε ότι «ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον θα έπρεπε να είχε διαπιστώσει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τον εξαιρετικά προσοδοφόρο συμβουλευτικό του ρόλο στην εταιρεία Greensill Capital, πολύ πριν αυτή καταρρεύσει, το 2021. Τι δουλειά είχε, για παράδειγμα, ο αυστραλός “τυχοδιώκτης-ιδρυτής” της εταιρείας Λεξ Γκρίνσιλ με τέσσερα ιδιωτικά τζετ, τα οποία συντηρούνταν με λεφτά της επιχείρησης;».

Οι επενδύσεις είναι εκ των πραγμάτων και στοιχήματα: οι υποθέσεις που γίνονται σήμερα θα επιβεβαιωθούν στο (άγνωστο για όλους μας) μέλλον. Και οι επενδυτές υποστηρίζουν με τα λεφτά τους επιχειρηματικά σχέδια, επομένως και πρόσωπα που τους παρουσιάζουν τις ιδέες τους. Η ιδρυτής της εταιρείας βιοτεχνολογίας Theranos,  Ελίζαμπεθ Χολμς, που μόλις καταδικάστηκε σε κάθειρξη για απάτη, μπορεί να πίστευε ή και να μην πίστευε ότι η εταιρεία της θα μπορούσε όντως να αναπτύξει μια τεχνολογία που θα έφερνε επανάσταση στον κλάδο των διαγνωστικών εξετάσεων.

«Αλλά αυτό που έπαιξε τελικά ρόλο», σημείωσε ο αρθρογράφος, «ήταν η ικανότητά της να πείθει τους επενδυτές ότι, με αρκετά χρήματα, το θαυματουργό όραμά της θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί». Κάπως έτσι έχασαν τα λεφτά τους σε μια ακόμη απάτη…

Μασκ, Ζάκερμπεργκ και Βοναπάρτης

Φτάνοντας στους επιχειρηματίες σούπερ-σταρ, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ της Meta (της μητρικής εταιρείας του Facebook) ή ο Ελον Μασκ του Twitter, ο Εμοτ σημείωσε ότι το θέμα γίνεται πιο περίπλοκο. Εχοντας αποδείξει όσα μπορούν να πετύχουν κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τώρα μοιάζουν περισσότερο με βετεράνους CEO παρά με ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων. «Ωστόσο, αξίζει να θυμηθούμε ότι ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν επίσης βετεράνος πολιτικός και στρατιωτικός όταν ξεκινούσε την καταστροφική εισβολή του στη Ρωσία, το 1812», σχολίασε με νόημα ο αρθρογράφος. 

Καθώς η κάθε επιτυχία χτίζεται πάνω στην προηγούμενη, τα δισεκατομμύρια συσσωρεύονται και οι αυτοκρατορίες μεγαλώνουν, δύο πράγματα συμβαίνουν, σύμφωνα με τον Εμοτ: «Πρώτον, η επιχείρηση –στην περίπτωση του Μασκ, η επιχειρηματική αυτοκρατορία– γίνεται τόσο μεγάλη και πολύπλοκη, που χρειάζεται επαγγελματίες μάνατζερ, αυστηρά καθορισμένες δομές και πολλούς ελέγχους και διαδικασίες. Ωστόσο, το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι πως όσοι χτίζουν από το μηδέν εταιρείες πολλών δισ. δολαρίων, συχνά αναπτύσσουν ένα αίσθημα παντοδυναμίας και ατιμωρησίας, με αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται λες και όλα αυτά τα ικριώματα της επιχειρηματικής δομής να βρίσκονται εκεί, απλώς για να εμποδίζουν το όραμά τους».

Η Meta, του ιδρυτή του Facebook, είναι ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Οποιοσδήποτε κατέχει μετοχές της εταιρείας θα έπρεπε να έχει αναγνωρίσει τους κινδύνους που συνδέονται με το γεγονός ο Ζάκερμπεργκ, παρότι κατέχει μόλις το 13% του συνόλου των μετοχών, ελέγχει το 55% των δικαιωμάτων ψήφου – και έτσι αποφασίζει εν λευκώ, με τους υπόλοιπους σε ρόλο θεατή.

Στις καλές εποχές, σημείωσε ο Εμοτ, αυτή η δομή, που συναντάται και στην Google, έμοιαζε να έχει νόημα. «Ομως, με την τιμή της μετοχής της Meta να έχει υποχωρήσει κατά 75% τον τελευταίο χρόνο και τον Ζάκερμπεργκ να συνεχίζει να δαπανά δισεκατομμύρια για τη δημιουργία μιας εμπειρίας εικονικής πραγματικότητας (το metaverse), οι επενδυτές αντιδρούν έντονα – παρ’ όλο που δεν μπορούν να κατηγορήσουν κανέναν άλλον πέρα από τον εαυτό τους».  

Το μάθημα που προκύπτει από τη Meta θα απασχολήσει, άραγε, τους επενδυτές και τους δανειστές του έτερου σούπερ-σταρ, Ελον Μασκ, νυν ιδιοκτήτη του Twitter; Ο Μασκ έχει ήδη απολύσει το μισό προσωπικό της εταιρείας και δηλώνει πως μόλις βρήκε τον τρόπο να κάνει τόσο κερδοφόρα την πλατφόρμα, ώστε να δικαιολογούνται τα 44 δισ. δολάρια που δαπανήθηκαν για την αγορά της. 

«Δύσκολο στοίχημα. Διότι μπορεί το συνολικό ενδιαφέρον για το Twitter να έχει τονωθεί, ωστόσο πολλοί κορυφαίοι διαφημιστές –η κύρια πηγή εσόδων της πλατφόρμας– έχουν ήδη αναστείλει τις καμπάνιες τους», επισήμανε ο Εμοτ, που έκλεισε το άρθρο του με μια ιστορική αναφορά:

Ο Ναπολέων έδωσε περισσότερες μάχες αφότου υποχώρησε από τη Μόσχα και σε κάποιες από αυτές επέδειξε πραγματικά πόσο εντυπωσιακές ήταν οι ικανότητές του. Ομως, η αύρα του ανίκητου που τον ακολουθούσε δεν ήταν πια εκεί. Ισως γιατί αρκεί να δει κανείς μία και μοναδική φορά τον βασιλιά γυμνό για να μην μπορεί να διώξει την εικόνα από το μυαλό του. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News