Η Μαρία Σαράποβα είναι η κορυφή του παγόβουνου. Η ιστορία της έκανε το γύρο του κόσμου, επειδή η λάμψη της έχει περάσει τα σύνορα του τένις – και του αθλητισμού. Αλλά και γιατί το θάρρος της ήταν πρωτοφανές: εξομολογήθηκε το αμάρτημά της προτού καν ψιθυριστεί ότι πιάστηκε «ντοπέ». Κανείς άλλος, ποτέ, δεν τόλμησε να αναλάβει ευθέως τις ευθύνες του. Με εξαίρεση τον Αντρέ Αγκάσι, που παραδέχτηκε το έγκλημά του έπειτα από χρόνια στο βιβλίο του, και τη Μάριον Τζόουνς, η οποία προτίμησε την αλήθεια από τη φυλακή. Πίσω από την πανέμορφη ρωσίδα, όμως, κρύβεται ένα νέο, μεγάλο σκάνδαλο.

Η Σαράποβα δεν είναι η μοναδική αθλήτρια που πιάστηκε να κάνει χρήση του meldonium. Την ίδια μέρα με τη Σαράποβα, ανακοινώθηκε η ύπαρξη θετικού δείγματος της αθλήτριας του καλλιτεχνικού πατινάζ -και χρυσής Ολυμπιονίκη στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σότσι- Εκατερίνα Μπόμπροβα. Θετικοί στη χρήση της απαγορευμένης ουσίας βρέθηκαν, επίσης, ο ρώσος ποδηλάτης Εντουαρντ Βοργκάνοφ -στις 5 Φεβρουαρίου- και οι ουκρανοί αθλητές του διάθλου Αρτέμ Τισχένκο και Ολγκα Αμπράμοβα. Ακόμη, ο διεθνής ρώσος βολεϊμπολίστας Αλεξάντερ Μάρκιν και δύο από τους κορυφαίους αθλητές του πατινάζ ταχύτητας στον πάγο: ο χρυσός Ολυμπιονίκης Σεμιόν Ελιστράτοφ και ο πεντάκις παγκόσμιος πρωταθλητής Πάβελ Κουλίζνικοφ. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των κρουσμάτων, το ότι οι αθλητές προέρχονται από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της πρώην Σοβιετικής Ενωσης.

Η χρήση του συγκεκριμένου φαρμάκου στις χώρες αυτές είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Σύμφωνα με γερμανικές πηγές, το «αμαρτωλό» meldonium έχει ανιχνευθεί στο 17% των ρώσων αθλητών (σε 724 από τους 4.316) που ελέγχθηκαν μέσα στο 2015. Οταν -ακόμη- το φάρμακο ήταν νόμιμο.

Το meldonium παρασκευάζεται στη Λετονία, από την εταιρεία Grindeks, και είναι γνωστό ως «mildronate». Ετσι το ήξερε και η Σαράποβα, όπως ομολόγησε στη συνέντευξη Τύπου. Χρησιμοποιείται κυρίως για τη στηθάγχη, τη στεφανιαία νόσο και άλλες καρδιακές παθήσεις. Το γεγονός ότι βοηθά στην πρόσληψη οξυγόνου, που αυξάνει την αντοχή, έκανε τη WADA (Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ) να στρέψει την προσοχή της στο συγκεκριμένο σκεύασμα και να το εντάξει στη λίστα των απαγορευμένων ουσιών, από την 1η Ιανουαρίου 2016. Για να μπει μια ουσία στη λίστα της WADA, πρέπει να πληροί δύο από τα τρία κριτήρια: να βελτιώνει την επίδοση, να απειλεί την υγεία του αθλητή και να παραβιάζει το ευ αγωνίζεσθαι.

Το συγκεκριμένο φάρμακο κυκλοφορεί ευρέως στις χώρες της Βαλτικής και τη Ρωσία. Οχι στις ΗΠΑ, όπου ζει η Σαράποβα. Η χρήση του από έναν υγιή άνθρωπο -όπως λένε οι ειδικοί- θα τον έκανε να μην κουράζεται τόσο εύκολα. Είναι αυτονόητο πως ένας αθλητής με στηθάγχη ή στεφανιαία νόσο, σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν σε θέση να κάνει αθλητισμό υψηλού επιπέδου.

Επιπλέον, όπως σχολίασε η εταιρεία από τη Λετονία που παράγει το συγκεκριμένο σκεύασμα, η θεραπεία με αυτό το φάρμακο διαρκεί 4 έως 6 βδομάδες. Δεν υπάρχει κανένας λόγος κάποιος να το λαμβάνει επί μια ολόκληρη δεκαετία. Η Μαρία, όμως, ισχυρίστηκε ότι το παίρνει από το 2006. Δυστυχώς για τους θαυμαστές της, φαίνεται πως δεν είπε την αλήθεια.

Αυτό πιστεύουν και οι χορηγοί της, οι οποίοι -ο ένας μετά τον άλλον- αποστασιοποιούνται από τη Σαράποβα. Η αμερικανική εταιρεία αθλητικών ειδών Nike και η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Porsche ανακοίνωσαν ότι αναστέλλουν τις συμφωνίες τους με την αθλήτρια, ενώ η ελβετική εταιρεία ρολογιών TAG Heuer γνωστοποίησε ότι διακόπτει τις συζητήσεις για την ανανέωση του συμβολαίου τους (που έληξε τον περασμένο Δεκέμβριο).

Ετσι είναι η ζωή στον «υψηλό αθλητισμό». Οι εταιρείες, που προβάλλονται μέσω των σπορ, χρηματοδοτούν τις επιδόσεις και μοιράζονται τη δόξα με τους νικητές που υιοθέτησαν. Αν αυτοί δεν φέρουν τις προσδοκώμενες επιτυχίες, στρέφονται σε κάποιους άλλους. Κι αν τύχει και ο αθλητής συλληφθεί να χρησιμοποιεί αθέμιτες μεθόδους, δεν τον είδαν – δεν τον ξέρουν. Τόσο απλά και τόσο κυνικά.

Αυτό αναφέρεται ρητώς και στα συμφωνητικά των χορηγιών. Μάλιστα, κάποιοι χορηγοί θέτουν στόχους και «υποχρεώσεις». Αθλητές που στο παρελθόν καταδικάστηκαν για ντόπινγκ, όπως ο Μπεν Τζόνσον και η γερμανίδα σπρίντερ Κατρίν Κράμπε, πέταξαν σπόντες για το ρόλο των εταιρειών που τους χρηματοδοτούσαν στις περιπέτειές τους. Ετσι, η επιτυχία γίνεται αυτοσκοπός για τον αθλητή. Θα κάνει τα πάντα για τη νίκη. Ακόμη και εις βάρος της υγείας του. Οποιος κερδίσει, θα δοξαστεί και θα πλουτίσει. Κι αν τον πιάσουν, θα επιστρέψει τα μετάλλια. Αλλά η περιουσία θα του μείνει.

Επιχειρώντας να διερευνήσει τη στάση τους απέναντι στο ντόπινγκ, ο Μπομπ Γκόλντμαν, πρόεδρος της Εθνικής Ακαδημίας Αθλητικής Ιατρικής στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών, έθεσε -το 1995- σε αθλητές ολυμπιακού επιπέδου, δύο ερωτήματα. Το πρώτο ήταν: Αν κάποιος σας προσέφερε απαγορευμένη ουσία και σας εγγυόταν ότι θα νικήσετε και δεν θα συλληφθείτε, θα την χρησιμοποιούσατε; Και το δεύτερο: Θα λαμβάνατε μια απαγορευμένη ουσία που θα σας εξασφάλιζε τη νίκη σε κάθε διοργάνωση τα επόμενα πέντε χρόνια, αν γνωρίζατε ότι θα μπορούσε να σας σκοτώσει; Από τους 198 ερωτηθέντες, οι 195 απάντησαν «ναι», χωρίς κανένα δισταγμό.

Ο καθηγητής Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο του Εσσεξ και συγγραφέας του βιβλίου «Run, Swim, Throw, Cheat – The science behind drugs in sport» εξηγεί πώς η υποκρισία πίσω από το ντόπινγκ, ιδίως στους Ολυμπιακούς Αγώνες, κρύβει το πραγματικό πρόβλημα. Γράφει πως, αν νομιμοποιούσαμε όλες τις απαγορευμένες ουσίες, πρακτικά θα είχαμε δύο Ολυμπιακούς Αγώνες: τους «σούπερ» Ολυμπιακούς -για τους ντοπαρισμένους αθλητές- και τους «κανονικούς» Ολυμπιακούς. Ε, λοιπόν, οι σπόνσορες θα ενδιαφέρονταν μόνο για τους «σούπερ». Απλούστατα, επειδή γι’ αυτούς θα ενδιαφέρονταν και οι (τηλε)θεατές.

Στο βιβλίο του κάνει και μια τρομακτική αποκάλυψη. Ειδικά εργαστήρια εργάζονται πυρετωδώς πάνω στο ντόπινγκ του μέλλοντός μας, το γονιδιακό ντόπινγκ. Αναζητούν μεθόδους παρέμβασης στο DNA του αθλητή, με τρόπο που θα του εξασφαλίζει καλύτερη επίδοση. Μαντέψτε ποιοι χρηματοδοτούν αυτά τα πολύ δαπανηρά ερευνητικά προγράμματα: μερικοί από τους συνήθεις χορηγούς των σπορ.

Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, δεν είχε διστάσει να δηλώσει -στην ισπανική εφημερίδα El Mundo- ότι «το ντόπινγκ έχει δύο παραμέτρους. Η πρώτη είναι ότι καταστρέφει την υγεία του αθλητή. Η δεύτερη, ότι αυξάνει τεχνητά τις επιδόσεις του. Πιστεύω ότι μόνο η πρώτη είναι κατακριτέα. Χρειάζεται, επομένως, να ορίσουμε επακριβώς τι σημαίνει ντόπινγκ. Πρέπει να μειώσουμε δραστικά τον κατάλογο των απαγορευμένων ουσιών, ώστε να περιλαμβάνει μόνο τα σκευάσματα εκείνα που προκαλούν προβλήματα υγείας». Το ότι η λήψη φαρμακευτικών βοηθημάτων είναι μια απάτη που επηρεάζει την τύχη των υπολοίπων -των καθαρών- αθλητών, ήταν μια ασήμαντη λεπτομέρεια για τον Σάμαρανκ. Ο οποίος, σημειωτέον, υπήρξε ο άνθρωπος που άνοιξε διάπλατα τις πόρτες των Ολυμπιακών στους χορηγούς, αμέσως μετά τους Αγώνες της Μόσχας (1980).

Ο διάβολος του Φάουστ είχε εμφανιστεί στους αθλητές ήδη από τον 19ο αιώνα. Μόνο που, τότε, δεν υπήρχε παρανομία – επειδή δεν υπήρχαν νόμοι. Το περιστατικό που υπήρξε η αφορμή για να μπούμε στην εποχή των αντιντόπινγκ τεστ, σημειώθηκε το 1960. Ο 23χρονος δανός ποδηλάτης Κναντ Ενεμακ Τζένσεν έπεσε νεκρός από το ποδήλατό του κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Η νεκροψία έδειξε ότι είχε λάβει υψηλές δόσεις αμφεταμινών, που του πρόσφεραν μικρότερη ανάγκη για ξεκούραση και περισσότερο χρόνο για προπόνηση. Από τότε μέχρι σήμερα, η πλευρά των αθλητών σκαρφίζεται κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο για να αποκτήσουν πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους, ενώ οι οργανισμοί κατά του ντόπινγκ αναζητούν μεθόδους ανίχνευσης των παράνομων βοηθημάτων. Αλλά, πάντα βρίσκονται ένα βήμα πίσω.

Στους Ολυμπιακούς του Μονάχου, το 1972, το αντιντόπινγκ ήταν πάνοπλο για τον εντοπισμό διεγερτικών ουσιών, όπως η εφεδρίνη και η αμφεταμίνη. Οι αθλητές, όμως, είχαν αρχίσει να λαμβάνουν αναβολικά στεροειδή. Τέσσερα χρόνια αργότερα, που ο έλεγχος έφτασε στα στεροειδή, οι αθλητές είχαν στραφεί στις φυσικές ορμόνες, όπως η τεστοστερόνη. Τα επόμενα χρόνια, που τα τεστ μπορούσαν να τις εντοπίζουν, οι αθλητές είχαν προχωρήσει στις μεταγγίσεις αίματος και τις ενέσεις ερυθροποιητίνης. Και πάει λέγοντας.

Επιπλέον, οι επιστημονικές ομάδες υποστήριξης των αθλητών έχουν βρει τρόπους να ξεγελάνε τα τεστ, εξαφανίζοντας τα ίχνη των απαγορευμένων ουσιών τις κρίσιμες στιγμές (των ελέγχων). Υπερσύγχρονα εργαστήρια μπορούν να απαντήσουν με ακρίβεια -για κάθε αθλητή ξεχωριστά- πότε ο οργανισμός του μεταβολίζει την ύποπτη ουσία. Οι μέθοδοι, που βρίσκουν οι κακοποιοί των σπορ για να ξεγλιστρούν, παίρνουν Οσκαρ φαντασίας. Στα κέντρα ελέγχου έχουν βρεθεί αθλητές να κρύβουν ειδικούς σάκους με καθαρά δείγματα ούρων, από συναθλητές τους, και να αντικαθιστούν τα δικά τους προτού ελεγχθούν. Αλλοι έχουν υποβληθεί σε… μεταμοσχεύσεις δείγματος ούρων. Τα ούρα κάποιου άλλου εισάγονται, με καθετήρα, στην ουροδόχο κύστη του αθλητή και αλλοιώνουν τα αποτελέσματα. Για την αντιμετώπιση τέτοιων πρακτικών, περάσαμε στις εξετάσεις αίματος. Αλλά, ποιος μπορεί να αποδείξει -με εξέταση αίματος- ότι το υψηλό επίπεδο ερυθροποιητίνης είναι φυσικό ή όχι;

Σήμερα, το επαγγελματικό ντόπινγκ επιστρέφει στις ρίζες του. Οι αθλητές χρησιμοποιούν ουσίες τόσο παλιές, που οι έλεγχοι δεν αναζητούν πια. Επίσης, αναζητούν βοηθήματα που η WADA δεν έχει προλάβει να περιλάβει στη λίστα με τις απαγορευμένες ουσίες. Οπως το meldonium, το οποίο έγινε παγκοσμίως γνωστό χάρη στη Σαράποβα.

Στο ερώτημα αν είναι δυνατόν, ένας αθλητής να διακριθεί σε υψηλό επίπεδο χωρίς την αθέμιτη βοήθεια της επιστήμης, έχει απαντήσει ξεκάθαρα ο Λανς Αρμστρονγκ, ο πρωταγωνιστής του μεγαλύτερου σκανδάλου ντόπινγκ που έχει αποκαλυφθεί ποτέ. Ο Αμερικανός, που σάρωνε τον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας κερδίζοντας επί επτά χρόνια στη σειρά (από το 1999 έως το 2005) την πρώτη θέση, όταν πιάστηκε και του αφαιρέθηκαν οι τίτλοι του Tour de France!, δήλωσε -με αφοπλιστική ειλικρίνεια- ότι είναι αδύνατο να κερδίσει κάποιος αυτό το τουρνουά χωρίς να είναι ντοπαρισμένος.

Η ποδηλασία είναι και το μεγαλύτερο θύμα του ντόπινγκ. Σύμφωνα με τη WADA βρίσκεται στην κορυφή των κρουσμάτων, με τα θετικά δείγματα να αγγίζουν το 3,71%. Στη δεύτερη θέση είναι η πυγμαχία, με 3,05%. Ακολουθούν η άρση βαρών με 2,84%, το τρίαθλο με 2,6% και το μπέιζμπολ με 2,5% (έχει βγει από το Ολυμπιακό πρόγραμμα). Κάτω από το 1% είναι μόνο το μπάντμιντον. Μικρό πρόβλημα έχουν και η γυμναστική, η σκοποβολή, το μοντέρνο πένταθλο και η κωπηλασία. Το τένις βρίσκεται κάπου στη μέση της μαύρης λίστας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News