Η Εστέρ Ντιφλό και ο σύζυγός της Αμπχιτζίτ Μπανερτζί, αμφότεροι καθηγητές στο MIT, είναι οι δύο από τους τρεις διακεκριμένους οικονομολόγους οι οποίοι το 2019 τιμήθηκαν (μαζί με τον Μάικλ Κρέμερ) με το Νομπέλ Οικονομίας. Ο Τζέφρι Σακς είναι ένας από τους πιο γνωστούς οικονομολόγους στον κόσμο, καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και σύμβουλος κυβερνήσεων ανά την υφήλιο και διεθνών οργανισμών. Και οι τρεις επιφανείς επιστήμονες είναι ειδικοί στην καταπολέμηση τη φτώχειας. Αλλά οι συνταγές τους διαφέρουν σημαντικά, όπως αποδεικνύουν δύο άρθρα που έγραψαν, ένα το ζεύγος Ντιφλό – Μπανερτζί και ένα ο Τζέφρι Σακς, για το Foreign Affairs.

Η Γαλλίδα Ντιφλό και ο Ινδός Μπανερτζί, παρότι αναγνωρίζουν ότι πράγματι η οικονομική ανάπτυξη διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό της φτώχειας ανά τον κόσμο, υποστηρίζουν πως είναι ανώφελο οι οικονομολόγοι να προσπαθούν να βρουν διαρκώς νέες συνταγές με στόχο την ατέρμονη ανάπτυξη.

Κατ’ αρχάς επειδή, παρά τις πολλές προσπάθειες των οικονομολόγων, «τα κύρια συστατικά για μια διαρκή οικονομική ανάπτυξη παραμένουν μυστηριώδη». To 2006, για παράδειγμα, ειδική επιστημονική επιτροπή, με επικεφαλής τον επίσης νομπελίστα οικονομολόγο Μάικλ Σπενς, που συστάθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα, αποφάνθηκε πως δεν υπάρχει καμιά συνταγή που να μπορεί να εγγυηθεί στις φτωχές χώρες ότι θα έχουν διαρκώς υψηλή ανάπτυξη. Αλλά κι επειδή η αύξηση του ΑΕΠ «είναι ένα μέσο, όχι ένας αυτοσκοπός. Αποτελεί αναμφίβολα ένα χρήσιμο μέσο, κυρίως όταν δημιουργεί θέσεις εργασίας, επιφέρει άνοδο των μισθών και αυξάνει τους προϋπολογισμούς με τρόπο ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να αναδιανείμουν περισσότερα. Αλλά ο τελικός στόχος παραμένει η βελτίωση της ποιότητας της ζωής, ειδικά όσων βρίσκονται σε χειρότερη θέση. Και η ποιότητα ζωής δεν σχετίζεται μόνον με την κατανάλωση».

Δεδομένου, οπότε, ότι δεν υπάρχει η συνταγή της διαρκούς ανάπτυξης, οι κυβερνήσεις των φτωχών και αναπτυσσόμενων χωρών μπορούν και πρέπει να εστιάσουν πρωτίστως στους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών τους, όχι επιδιώκοντας, μάταια, τη διαρκή και υψηλή ανάπτυξη, αλλά επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους σε ό,τι η ανάπτυξη επρόκειτο θεωρητικά να βελτιώσει: την ευημερία των φτωχών. Και πώς βελτιώνεται η ευημερία; Περιορίζοντας την παιδική θνησιμότητα, στηρίζοντας την εκπαίδευση και την υγεία, εκσυγχρονίζοντας τα δικαστικά και τραπεζικά συστήματα, κατασκευάζοντας ασφαλείς αυτοκινητοδρόμους, χτίζοντας πιο βιώσιμες πόλεις, διανέμοντας κουνουπιέρες κατά της ελονοσίας.

Οσον αφορά ειδικότερα την εξάλειψη της φτώχειας, δεδομένου ότι χώρες με περίπου ίσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ αντιμετωπίζουν διαφορετικές ανάγκες, η Ντιφλό και ο Μπανερτζί θεωρούν πως μόνον μέσω επιτόπιων «τυχαίων ελεγχόμενων δοκιμών» θα μπορέσουν οι οικονομολόγοι και οι λοιποί ειδικοί να διαπιστώσουν πώς μπορεί πρακτικά να βελτιωθεί κατ’ αρχάς η ζωή των φτωχών και στη συνέχεια οι οικονομίες των χωρών τους, όχι μέσω της αναζήτησης συνταγών για ατέρμονη ανάπτυξη.

Ο Σακς από την πλευρά του εμφανίζεται ιδιαίτερα επιφυλακτικός και με τις μεθόδους τους και με τη βασική τους θέση. «Δεν υπάρχουν μεγάλα μυστήρια σχετικά με το τι χρειάζεται για να τερματιστεί η ακραία φτώχεια. Οι πρακτικές λύσεις είναι στην πλειονότητά τους γνωστές και στο χέρι μας. Αυτό που χρειάζονται οι φτωχές χώρες δεν είναι περισσότεροι οικονομολόγοι που πραγματοποιούν τυχαία πειράματα, ούτως ώστε να επιβεβαιώσουν αυτά που ήδη γνωρίζουν οι ειδικοί, αλλά ορθή διακυβέρνηση και στήριξη κατά την ανάπτυξη για την κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών».

Στο άρθρο του ο Σακς υπενθυμίζει όλα όσα είχε γράψει πριν από 15 χρόνια στο βιβλίο του «Το τέλος της φτώχειας». «Είχα υποστηρίξει πως σημαντικό μέρος της προόδου στις προσπάθειες για τον τερματισμό της φτώχειας θα επιτευχθεί κατά κύριο λόγο από μια μακροπρόθεσμη ανάπτυξη που θα επέλθει ως αποτέλεσμα ορθής διακυβέρνησης, επενδύσεων στην υγεία και την εκπαίδευση και της διάδοσης των τεχνολογικών επιτευγμάτων ανά την υφήλιο. Η οικονομική αρωγή κατά την ανάπτυξη, ωστόσο, ενδέχεται να είναι απαραίτητη για να αποφευχθούν οι παγίδες της φτώχειας ή για να επιταχυνθεί η πρόοδος σε κάποιες περιοχές που υστερούν».

Εκείνην την περίοδο, το 2005 δηλαδή, ο Τζέφρι Σακς είχε επίσης υπολογίσει πως στην περίπτωση που τα πιο εύπορα κράτη προσέφεραν το 0,7% του ΑΕΠ ως αναπτυξιακή βοήθεια προς τις φτωχότερες χώρες μέσω στοχευμένων προγραμμάτων, η απόλυτη φτώχεια θα μπορούσε να έχει εξαλειφθεί έως το 2025. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα ο μέσος όρος των χρημάτων που προσφέρουν οι ισχυροί του πλανήτη για τους φτωχούς όλου του κόσμου δεν ξεπερνά το 0,31%.

Για αυτόν τον λόγο δεν εξαλείφεται η φτώχεια και όχι επειδή δεν γνωρίζουμε τα συστατικά της διαρκούς ανάπτυξης. Η μάστιγα της ακραίας φτώχειας σε έναν εξαιρετικά πλούσιο κόσμο οφείλεται στο γεγονός πως τα εύπορα κράτη προσφέρουν αρκετά δισεκατομμύρια λιγότερα, περί τα 200 δισ. δολάρια σε ετήσια βάση, από όσα είχε προτείνει το 2005 ο Σακς.

Εξαιτίας της απροθυμίας των πλουσίων να συνδράμουν τους φτωχούς, κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους περί τα 5 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών θα πεθάνουν από ασθένειες που θα μπορούσαν να προληφθούν και περί τα 260 εκατομμύρια παιδιά δεν θα μπορούν να πάνε στο σχολείο. Περισσότερο, οπότε, από «τυχαίες ελεγχόμενες μελέτες», τα φτωχά κράτη του κόσμου έχουν ανάγκη καταρχάς από περισσότερα χρήματα. Τα οποία, ωστόσο, αρνούνται να προσφέρουν οι ισχυροί του πλανήτη, με πρώτον τον Ντόναλντ Τραμπ.

Για αυτόν τον λόγο δεν εξαλείφεται η φτώχεια, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι παρατηρείται μια άρνηση από αρκετούς ειδικούς, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι οι Ντιφλό και Μπανερτζί, να εφαρμόσουν όλα όσα είναι ήδη γνωστά, δίχως να πρέπει πρώτα να προβούν σε επιτόπιες μελέτες, χάνοντας πολύτιμο χρόνο.

Πάντως, σύμφωνα με τον Σακς, «εξακολουθούμε να διαθέτουμε τις γνώσεις και τα χρηματοοικονομικά μέσα για να τερματίσουμε την ακραία φτώχεια έως το 2030, εάν το προσπαθήσουμε». Οχι αναζητώντας τα συστατικά της διαρκούς ανάπτυξης, αλλά ξοδεύοντας περισσότερα χρήματα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News