«Ως και πριν από λίγες ημέρες οι Καταλανοί που ήθελαν να λάβουν μέρος στο δημοψήφισμα δεν ήταν ούτε οι μισοί από αυτούς που τελικά επιχείρησαν να ψηφίσουν την Κυριακή. Δεν ψήφισαν υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας αλλά για το δικαίωμά τους να μπορούν να αποφασίζουν δημοκρατικά και ελεύθερα απέναντι σε μία κυβέρνηση που οι πρακτικές της θυμίζουν εκείνες του φρανκισμού, άπραγη και αδιάφορη απέναντι σε προβλήματα που θα έπρεπε να λυθούν πολιτικά και όχι με τη χρήση βίας», λέει μιλώντας στην Corriere della Sera ο χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα, που ζει στην Ισπανία από την εποχή της εξορίας του λόγω της δικτατορίας του Πινοσέτ.

Διαφωνεί με τον Χαβιέρ Θέρκας και τον Μάριο Βάργκας Λιόσα που χαρακτήρισαν πραξικόπημα το δημοψήφισμα. «Ανοησίες», λέει «ποιοι έκαναν το πραξικόπημα; Αυτοί που αιμορραγούσαν στους δρόμους και στα νοσοκομεία;».

Οι αιτίες βαθιές. Προσβολές, παρεξηγήσεις και έλλειψη αλληλοκατανόησης. Το Συνταγματικό Δικαστήριο – που αποτελείται κυρίως από δεξιούς δικαστικούς – κατήργησε την αυτονομία της Καταλονίας που είχε ψηφιστεί από το τοπικό κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση Ραχόι προτιμά να βλέπει παρά να πράττει,  λέει ο χιλιανός συγγραφέας, «αγαπά την ακινησία και δεν έκανε τίποτε για να αντιμετωπίσει τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα». Δεν υπήρξε διάλογος, κυρίως όμως έλλειψε η πολιτική βούληση της Μαδρίτης να ανοίξει τις πόρτες στον διάλογο. «Αλλωστε η Δεξιά πάντοτε τείνει περισσότερο στην καταπίεση παρά στη συζήτηση» προσθέτει.

«Η ισπανική δεξιά έβγαλε από τα ράφια ό,τι πιο οπισθοδρομικό και παράλογο είχε μείνει από τον εθνικισμό παλαιάς κοπής, δηλητηρίασε την πολιτική με μίσος. Το ίδιο έκαναν και στην Καταλονία όσοι πιστεύουν ότι η ανεξαρτησία είναι πράξη μαγική. Η λύση είναι πολιτική και περνάει από την αναθεώρηση του Συντάγματος. Η Ισπανία πρέπει να γίνει ένα ομόσπονδο κράτος. Αλλά μετά τη ρήξη της Κυριακής το αίτημα των Καταλανών για ανεξαρτησία είναι περισσότερο δυνατό από ποτέ. Δεν πιστεύει στο ενδεχόμενο ενός εμφυλίου πολέμου. Η καταλανική κοινωνία είναι μορφωμένη, πολιτισμένη, σύγχρονη και θέλει τον διάλογο. Δεν θα προχωρούσε ποτέ σε πράξεις που οδηγούν σε εμφύλιο» καταλήγει ο Σεπούλβεδα.

Μια διαφορετική προσέγγιση επιχειρεί ο γεννημένος στην Αργεντινή συγγραφέας και δημοσιογράφος Μαρτίν Καπαρός. Με άρθρο του στην ισπανική έκδοση των Νew Υork Τimes και κάνοντας μία αναδρομή, εκτιμά ότι το ζήτημα παρουσιάστηκε το 2010, όταν η οικονομική κρίση χτύπησε και την Ισπανία. Το ίδιο έτος η συντηρητική κυβέρνηση πέτυχε να ακυρώσει στο Συνταγματικό Δικαστήριο την αυτονομία που τέσσερα χρόνια πριν είχε ψηφίσει το καταλανικό κοινοβούλιο. Στο τιμόνι της τοπικής κυβέρνηση ήταν το δεξιό κόμμα το οποίο ως τότε δεν είχε μιλήσει ποτέ για ανεξαρτησία. Αλλά καθώς η κρίση γινόταν πιο βαθιά και οι περικοπές ακολουθούσε η μία μετά την άλλη, η τοπική κυβέρνηση κατέφυγε στην  πατριδοκαπηλία. Το έπραξε για να ξεφύγει από τα υπαρκτά και σοβαρά προβλήματα της κοινωνικής ανισότητας, της αυξανόμενης ανεργίας, των λαθών στην οικονομική πολιτική και έτσι κατέφυγε στην εύκολη λύση: «Espanya ens roba» (η Ισπανία μας ληστεύει)».

Κατά τον Καπαρός είναι ή ίδια συνταγή που ακολούθησαν και ψήφισαν οι Βρετανοί με το Brexit ή οι Αμερικανοί με τον Τραμπ. Ετσι η παράδοξη συμμαχία της καταλανικής δεξιάς με ένα τμήμα της Αριστεράς αποφάσισε το δημοψήφισμα. Κανείς δεν φαίνεται να σκέπτεται το πόσο δύσκολο θα είναι να δώσουν ζωή σε ένα νέο κράτος και όσα αυτό συνεπάγεται: να δημιουργήσουν κρατικό μηχανισμό, να βγουν από την ΕΕ, να χάσουν τη σημαντικότερη αγορά τους – την Ισπανία, να αποδεχτούν ότι η αγαπημένη τους Μπαρτσελόνα θα παίζει πια σε ένα δεύτερης κατηγορίας πρωτάθλημα.

Οι εικόνες της ισπανικής αστυνομίας να εμποδίζει τους πολίτες να ψηφίσουν δεν θα σβηστούν εύκολα από τη μνήμη. «Το δημοψήφισμα ίσως ήταν πράγματι παράνομο, αλλά με τη χρήση βίας η κυβέρνηση της Μαδρίτης το νομιμοποίησε. Και ο Ραχόι θα περάσει στην Ιστορία σαν ο ανόητος που ενώ έπρεπε να ανέβει σε ένα λόφο τον μεταμόρφωσε σε Εβερεστ» καταλήγει ο Καπαρός.

Η ισπανίδα συγγραφέας Κλάρα Σάντσεζ, μόνη γυναίκα συγγραφέας που έχει τιμηθεί και με τρία σημαντικότερα λογοτεχνικά βραβεία της χώρας  (Alfaguara, Nadal και Planeta) φοβάται για «το μίσος που άνθησε» και που δεν υπήρχε πριν, ένα μίσος πρωτόγονο και χωρίς λογική. «Θα είναι δύσκολο να ξεπεράσουμε το ρήγμα που δημιουργήθηκε, γιατί αυτό που ήδη ζήσαμε ήταν ένας εμφύλιος», λέει στην Corriere della Sera. Οι ένοχοι για εκείνη είναι ο καταλανός πρόεδρος Πουιγκντεμόντ που καλλιεργεί έναν επικίνδυνο παραλογισμό τον οποίο στο τέλος θα πληρώσουν οι πολίτες, αλλά και η κυβέρνηση της Μαδρίτης που δεν κατόρθωσε να διαχειριστεί την κατάσταση και με τη στάση της το μόνο που κατάφερε ήταν να οξύνει περισσότερο τα πνεύματα.

«Αλλά και η αντιπολίτευση κινήθηκε με υπερβολική προσοχή από τον φόβο μήπως χάσει σε ψήφους. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα πάντως είπε καθαρά ότι πρόκειται για ένα παράνομο και αντιδημοκρατικό δημοψήφισμα. Και είναι πράγματι γιατί είναι σκέτη τρέλα αυτό που θέλουν οι Καταλανοί. Θέλουν να προκηρύξουν ανεξαρτησία σε 48 ώρες, χωρίς κανόνες, χωρίς συζήτηση. Για ένα τέτοιας σοβαρότητας απαιτείται εθνική συναίνεση όπως συνέβη στη Σκωτία. Σε μία δημοκρατική χώρα υπάρχουν κανόνες και νόμοι». Η καταπίεση επί Φράνκο που χρησιμοποιείται από τους καταλανούς εθνικιστές ως επιχείρημα, αφορούσε όλη την Ισπανία, όχι μόνο την Καταλωνία εξηγεί η ισπανίδα συγγραφέας. Η Σάντσεζ βλέπει ως μόνη διέξοδο της εκλογές. Αλλωστε όπως λέει όσα συμβαίνουν στην Καταλονία έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρη τη χώρα. «Και μετά υπάρχουν και οι Βάσκοι, για τους οποίους το ζήτημα της ανεξαρτησίας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Ο κίνδυνος ενός ντόμινο είναι ορατός και ανησυχητικός», καταλήγει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News