Όταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 γονάτισε και την Πορτογαλία, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες της εγκατέλειψαν τη χώρα τους, αναζητώντας εργασία σε κράτη-μέλη της ΕΕ που επλήγησαν λιγότερο. Πλέον, όμως, οι Πορτογάλοι ανταποδίδουν τη φιλοξενία, υποδεχόμενοι χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες της τρίτης, κυρίως, ηλικίας που αποφασίζουν να μεταναστεύσουν στη χώρα της Ιβηρικής, όχι για να βρουν δουλειά αλλά επειδή έχουν συνταξιοδοτηθεί και θέλουν να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε μια χώρα που τους προσφέρει τη δυνατότητα να ζήσουν πιο χαλαρά και με περισσότερα εισοδήματα από ό,τι στην πατρίδα τους.

Οι εύποροι συνταξιούχοι της περίφημης γενιάς των baby-boomers, αναφέρει ο Economist, συρρέουν στη Λισαβόνα, τη Σίντρα και τις πόλεις του νομού Αλγκάρβε, σίγουρα για τον ήλιο και τη θάλασσα, αλλά και για τις σημαντικές  φορολογικές απαλλαγές που προβλέπονται από την πορτογαλική νομοθεσία για εισοδήματα που προέρχονται από το εξωτερικό. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα ορίζει το σχετικό πρόγραμμα–μη–μόνιμης-κατοικίας της πορτογαλικής κυβέρνησης, οι συντάξεις από ξένες χώρες δεν φορολογούνται για διάστημα έως και δέκα ετών.

Διμερείς συμφωνίες φορολόγησης φυσικά και υπάρχουν, με στόχο να διασφαλιστεί ότι τα εισοδήματα των συνταξιούχων δεν θα φορολογούνται διπλά. Αλλά ορισμένες χώρες, όπως η Πορτογαλία, που επιδιώκουν να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση, προσελκύοντας πλούσιους μετανάστες, προέβησαν σε μεταρρυθμίσεις ούτως ώστε να μην φορολογούνται τα εισοδήματά τους που προέρχονται από το εξωτερικό, είτε πρόκειται για συντάξεις είτε για κέρδη από επενδύσεις ή πωλήσεις ακινήτων. Για να επωφεληθούν  από τις ευεργετικές διατάξεις, οι αλλοδαποί συνταξιούχοι πρέπει απλά να μεταφέρουν τη φορολογική τους έδρα στην Πορτογαλία και να περνούν έξι, συνολικά, μήνες το χρόνο στη χώρα.

Δεν επιδιώκουν όμως μόνον οι Πορτογάλοι να δελεάσουν τους ευκατάστατους συνταξιούχους της αλλοδαπής. Στη Γαλλία κάποιες συντάξεις εκλαμβάνονται ως κατ’ αποκοπή ποσό και φορολογούνται με ποσοστό 7,5% ενώ όλοι όσοι έχουν ιδιωτική ασφάλιση υγείας μπορούν να αποφύγουν περαιτέρω επιβαρύνσεις ύψους 9,1%. Στη Μάλτα δεν φορολογούνται συντάξεις έως και 13.200 ευρώ ενώ για μεγαλύτερα ποσά επιβάλλεται ενιαίος φόρος (flat tax) ύψους 15%. Στην Κύπρο οι συντάξεις του δημοσίου συχνά εξαιρούνται από τις όποιες γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές, αλλά ο συντελεστής φορολογίας για όλες τις συντάξεις είναι 5% .

Οι ευνοϊκότατες φορολογικές ρυθμίσεις των Πορτογάλων έχουν προκαλέσει ήδη έντονες αντιδράσεις, ειδικά μεταξύ των κυβερνήσεων των χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Οι Φινλανδοί, για παράδειγμα, αποσύρθηκαν από τη σχετική διμερή φορολογική συμφωνία με τη Λισαβόνα τον περασμένο Ιούνιο. Και εάν οι Πορτογάλοι δεν αποδεχτούν έως τον επόμενο μήνα ένα προσχέδιο μιας νέας διευθέτησης που θα επιτρέπει στο Ελσίνκι να φορολογεί τις περισσότερες από τις συντάξεις που λαμβάνονται από Φινλανδούς στην Πορτογαλία, από τις αρχές του νέου έτους θα προβεί μονομερώς στη φορολόγησή τους. Τα φορολογικά έσοδα που δεν εισπράττει το φινλανδικό κράτος υπολογίζονται από 3 έως έξι εκατομμύρια ανά έτος, ποσό όχι ιδιαίτερα υψηλό, αλλά η φινλανδική κυβέρνηση κάνει λόγο για ζήτημα αρχής, υπογραμμίζοντας ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να ανέχεται την ύπαρξη «φορολογικών προσφύγων». Σύμφωνα, ωστόσο, με τον κ. Πέκα Πιστίνεν, πρώην υψηλόβαθμο διοικητικό στέλεχος που έχει αποσυρθεί στην Πορτογαλία, τα όποια φορολογικά προνόμια αποτελούν ένα επιπλέον μπόνους ενώ τα πραγματικά θέλγητρα είναι ο καιρός και οι χαλαροί ρυθμοί.

Οι αλλοδαποί συνταξιούχοι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για την τουριστική βιομηχανία της Πορτογαλίας. Μία στις πέντε θέσεις εργασίας στη χώρα σχετίζεται άμεσα με τον τουρισμό ενώ το 2017 η τουριστική βιομηχανία συνέβαλε άμεσα στη δημιουργία του 17% του ΑΕΠ της. Η μέση σύνταξη που λαμβάνουν οι Φινλανδοί συνταξιούχοι της Πορτογαλίας κυμαίνεται γύρω στις 3.500 ευρώ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Σίρπα Ουιμόνεν, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, οι Φινλανδοί που ζουν στον νομό Αλγκάρβε ξοδεύουν κατά μέσο όρο 14.700 ευρώ τον χρόνο,  παραπάνω από 20% από τους ντόπιους οι οποίοι, ωστόσο, καλούνται να πληρώσουν εισφορές που φτάνουν έως το 48%. Η μαζική μετανάστευση των συνταξιούχων του ευρωπαϊκού Βορρά συνέβαλε και στην αύξηση των τιμών των ακινήτων κατά 10%, γεγονός κάθε άλλο παρά θετικό για πολλούς Πορτογάλους που εξακολουθούν να αγωνίζονται για να τα βγάλουν πέρα.

Έως πριν από μερικά χρόνια η απόσυρση από διμερείς φορολογικές συμφωνίες ήταν σπάνιο φαινόμενο. Το 2009, ωστόσο, η Δανία προέβη στην κατάργηση των συμφωνιών που είχε συνάψει με την Ισπανία και τη Γαλλία, εξαιτίας διαφωνιών σχετικά και με το ζήτημα της φορολόγησης των συνταξιούχων της. Και σήμερα, όσον αφορά την περίπτωση της Πορτογαλίας, το παράδειγμα των Φινλανδών επιδιώκει να ακολουθήσει και η Σουηδία ενώ και η Γαλλία προετοιμάζεται να προβεί στη φορολόγηση όλων των συνταξιούχων της που πληρώνονται στο εξωτερικό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News