«Ας επικεντρωθούμε στους άμεσους κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον», κάτι είναι και αυτό. Ο αμερικανός συγγραφέας Τζόναθαν Φράνζεν μίλησε στη Repubblica μέσω ενός 19χρονου που ανέλαβε τον ρόλο του ρεπόρτερ. Ο νεαρός, εκτός από σπουδαστής Επικοινωνίας (Δημοσιογραφίας) στην Μπολόνια, είναι και ακτιβιστής της οικολογίας, έτσι η συζήτηση περιστράφηκε κυρίως από αυτά τα θέματα.

Οι απαντήσεις του Φράνζεν δείχνουν ότι η αγωνία για το μέλλον του πλανήτη (από περιβαλλοντικής πλευράς πάντα) δεν μονοπωλείται από τους νέους. Ορισμένοι μεγάλοι, ωστόσο, έχουν πολύ ιδιαίοτερη οπτική. Ο διάσημος αμερικανός συγγραφέας μόλις κυκλοφόρησε ένα δοκίμιό του με τέτοιο θέμα. Εκεί εκφράζει τη δυσοίωνη άποψη ότι μάλλον είναι αργά για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη και ότι πρέπει να μην εστιάζουμε σε μια ήδη χαμένη μάχη.

Ο νεαρός ζήτησε εξηγήσεις από τον συγγραφέα για την απαισιόδοξη απόφανσή του. Τις έλαβε με τον ακόλουθο τρόπο:

«Το βιβλίο μου δεν είναι μανιφέστο. Δεν λέω πώς πρέπει να δράσουμε. Γράφω για όσους παραδέχονται ότι τριάντα χρόνια αγώνα για καταπολέμηση της υπερθέρμανσης πήγαν στα χαμένα, ότι είναι αργά πια για να αποτραπεί μια αποσταθεροποιητική αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας.

»Η ελπίδα να αποφευχθεί η κλιματική καταστροφή είναι αξιοθαύμαστη, αλλά η επιστήμη μάς δείχνει ότι αυτό το είδος ελπίδας είναι πλέον μη ρεαλιστικό. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί η καταπολέμηση των εκπομπών CO2, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να προετοιμαστούμε για τα πολλά σοκ που θα έρθουν».

Ποια είναι αυτά τα σοκ και πόσο μας αφορούν εδώ στην Ευρώπη; Ο Φράνζεν δεν προσπαθεί να αποφύγει τη σαφήνεια: «Η ΕΕ πιστεύει ότι η Ευρώπη μπορεί να γίνει η πρώτη ‘πράσινη ήπειρος’ απλώς επιτυγχάνοντας μηδενικές εκπομπές. Η Ευρώπη όμως είναι ήδη η λιγότερο βιώσιμη ήπειρος: λιτό οικοσύστημα, κατάρρευση πληθυσμών εντόμων και πτηνών, φτωχά δάση, ερημωμένες από αλιεύματα θάλασσες και μη βιώσιμες γεωργικές πολιτικές. Αν η Ευρώπη παραμείνει επικεντρωμένη στην κατασκευή μονάδων αιολικής και ηλιακής ενέργειας, θα είναι ‘πράσινη’ μόνο στο όνομα: ουδέτερες εκπομπές αλλά βιολογικά στείρες. Θα ήταν καλύτερο για την Ευρώπη να προσανατολιστεί στην αντοχή του φυσικού κόσμου και στην προετοιμασία για ανθρωπιστικές κρίσεις».

Ερωτηθείς για την αξία της κεντρικής θέσης που καταλαμβάνει το κλίμα στη σύγχρονη πολιτική, ο Φράνζεν δεν αρνήθηκε ότι το κλίμα πρέπει να είναι στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, αλλά τόνισε τη ματαιότητα μερικών ενεργειών μας αν εξεταστούν υπό το πρίσμα του αποτυπώματός τους στο μέλλον: «Φοβάμαι ότι η επίτευξη ή μη του στόχου περί μηδενικών εκπομπών το 2030 δεν θα έχει σημαντική επίδραση στον κόσμο του 2070». 

Βαριές κουβέντες, και ο νεαρός οικολόγος, διακρίνοντας ίσως τον διανοουμενίστικο πεσιμισμό του Φράνζεν, έστρεψε τη συζήτηση στην αμερικανική πολιτική, πάντα σε οικολογική βάση. Τον ρώτησε λοιπόν για τη βουλευτή των Δημοκρατικών Αλεξάντρα Οκάζιο Κορτέζ και το πολυδιαφημισμένο της «Green New Deal». Θα φτουρήσει, μίστερ;

Η απάντηση δεν είναι αυτή που οι περισσότεροι θα περίμεναν να ακούσουν: «Δεν γνωρίζω λεπτομερώς τι εστί ‘Green New Deal’, όμως νομίζω ότι οι επενδύσεις που θα δημιουργήσουν πολλές θέσεις εργασίας δεν έχουν καμία χρησιμότητα στη διάσωση του πλανήτη. Τα γρήγορα τρένα, που θα κοστίζουν σε υποδομές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, ίσως μειώσουν τον αριθμό των πτήσεων μεταξύ των πόλεων και σε κάποιο βαθμό την κυκλοφορία των οχημάτων, όμως όλο αυτό θα έχει ελάχιστη επίδραση στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία».

O σπουδαστής-ρεπόρτερ που είναι και οικολόγος νευρίασε, όπως ήταν επόμενο, και τον ρώτησε ευθέως αν έχει περάσει από το μυαλό ότι όσα λέει μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τους αμφισβητίες της κλιματικής αλλαγής σαν επιχειρήματα υπέρ της αδρανείας μας και της συνέχισης της ρυπαντικής παραγωγικής δραστηριότητας. Ο Φράνζεν απάντησε ότι το δοκίμιό του δεν θα φέρει περαιτέρω καταστροφή, αφού οι άνθρωποι πράττουν ό,τι έπρατταν πάντα. Και διατύπωσε τη φράση «Τι νόημα έχει να λέμε ψέματα στους ανθρώπους;» Η διαπίστωσή του είναι ότι το περιβαλλοντικό ζήτημα, στις ΗΠΑ τουλάχιστον, κατέστη μέρος του πολιτικού παιχνιδιού και έτσι χάθηκε η ευκαιρία «των δημοσίων συζητήσεων για τις πραγματικά άμεσες απειλές» – του περιβάλλοντος πάντα.

Ο νεαρός επέμεινε, και ανέφερε το παράδειγμα της παγκόσμιας κινητοποίησης εξαιτίας του κορονοϊού: «Δεν είναι ελπιδοφόρο αυτό;» Η απάντηση περιείχε αποστασιοποίηση: «Ισως είναι μια αμυδρή ελπίδα για ελάχιστη αλλαγή».

Στη συνέχεια ο Φράνζεν τόνισε ότι, κατά τη δική του αντίληψη, η μάχη για να σωθεί το περιβάλλον από την καταστροφή δεν αφορά μόνο το κλίμα, αλλά και τη βιοποικιλότητα, δηλαδή την πανίδα και τη χλωρίδα σε όλη την επιφάνεια της Γης, όπως και τα ψάρια και τα θηλαστικά των θαλασσών.

Ιδιαίτερης σημασίας για τον Φράνζεν είναι και οι δασικές πυρκαγιές στην Πολιτεία όπου κατοικεί και αυτός, στην Καλιφόρνια. Απέδειξαν, είπε, ότι όταν η κλιματική αλλαγή κυριαρχεί τελείως στη δημόσια συζήτηση, τότε λαμβάνονται μέτρα υπέρ της κυκλοφορίας ηλεκτρικών αυτοκινήτων και όχι για τον έλεγχο των πυρκαγιών: «Οι πυρκαγιές είναι τώρα πιο βίαιες».

Η εκλογική χρονιά της Αμερικής δεν ήταν δυνατόν να λείψει από τη συζήτηση. Τι θα ψηφίσει ο Φράνζεν; Περιμένει, μήπως, κάποια βελτίωση του κλίματος και του περιβάλλοντος από μια πιθανή διακυβέρνηση Μπάιντεν; Ο συγγραφέας μάλλον δεν περιμένει τίποτε, αφού δεν θέλησε να τοποθετηθεί δημοσίως για την ψήφο του: «Σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, είναι προτιμότερο να ψηφίσω τον γάτο μου για πρόεδρο, παρά τον Τραμπ» ήταν η απάντησή του, από την οποία δεν προκύπτει ότι θα ψηφίσει τον Μπάιντεν.

Το «κλου» πάντως της συνέντευξης ήταν η απάντηση που έδωσε όταν ρωτήθηκε αν θα συναντούσε την Γκρέτα Τούνμπεργκ και, σε τέτοια υποθετική περίπτωση, τι θα της έλεγε. Απολαύστε τη: «Δεν επιθυμώ να γνωρίσω διασημότητες. Υποθέτω ότι αν τη συναντούσα θα την παρότρυνα να μιλήσει δημόσια και για το τι κάνουμε στα φυτά και στην άγρια ​​ζωή του πλανήτη μας, ανεξάρτητα από το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News