Θα χρειαστεί η κυβέρνηση να επιστρέψει φόρους στους κατόχους ακινήτων; Η νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία, ουσιαστικά, τραβάει από το αυτί την κυβέρνηση, ενδέχεται να προκαλέσει απώλεια 2,65 δισ. ευρώ για το ελληνικό Δημόσιο. Είναι τα χρήματα που υπολόγιζε το υπουργείο Οικονομικών ότι θα εισέπραττε από τον ΕΝΦΙΑ το 2016.

Η απόφαση του ΣτΕ είναι ρητή και κατηγορηματική:  σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών, έκρινε αργά το βράδυ της Τρίτης ότι η κυβέρνηση όφειλε από την 21η Μαΐου 2015 να είχε αναπροσαρμόσει τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων της χώρας.

Αμέσως μετά το τέλος της διάσκεψης η Ολομέλεια του ΣτΕ δημοσίευσε την υπ΄ αριθμ. 4446/2015 απόφασή της, το πλήρες κείμενο της οποίας αναμένεται να γνωστοποιηθεί αργά το μεσημέρι της Τετάρτης.

Με την απόφασή τους, οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, ουσιαστικά, ακυρώνουν την παράλειψη της κυβέρνησης να προβεί στην έκδοση υπουργικής απόφασης αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, ενώ παράλληλα όρισαν χρόνο έναρξης ισχύος της απόφασης που υποχρεούται να εκδώσει η Κυβέρνηση την 21η Μαΐου 2015.

Η υπόθεση έφτασε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ύστερα από προσφυγή που 13 φορολογούμενων πολιτών, οι οποίοι έχουν ακίνητα σε διάφορα σημεία της χώρας.

Οι φορολογούμενοι υποστήριζαν ότι η παράλειψη της κυβέρνησης να αναπροσαρμόσει τις αντικειμενικές αξίες μέσα στην προβλεπόμενη από την νομοθεσία διετία και η σημαντική μείωση των αξιών όλων των ακινήτων λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει ως αποτέλεσμα να καταβάλουν φόρο που δεν αντιστοιχεί στην φοροδοτική τους ικανότητα.

Και αυτό γιατί ο φόρος υπολογίζεται βάσει των αντικειμενικών αξιών που καθορίστηκαν για τελευταία φορά το 2007 και για ορισμένες περιοχές το 2010 και απέχουν πολύ των πραγματικών αξιών.

Στην άμυνα η κυβέρνηση

Τα νέα δεδομένα φέρνουν, εκ των πραγμάτων, την κυβέρνηση σε θέση άμυνας έτσι ώστε να μην χάσει τα χρήματα που έχει λαμβάνειν από τον ΕΝΦΙΑ του επόμενου έτους.

Το πρόβλημα έχει ακόμη περισσότερες προεκτάσεις, καθώς πέραν της αναδρομικότητας και της μείωσης των εσόδων μέσω του ΕΝΦΙΑ, μπλοκάρονται οι πλειστηριασμοί, καθώς θα πρέπει να υπολογιστεί πλέον νέα τιμή εκκίνησης, ενώ επηρεάζονται και οι αγοραπωλησίες στις περιπτώσεις που τιμές και αμοιβές θα πρέπει να υπολογιστούν με τα νέα δεδομένα.

Εκτός από οικονομικό, το πρόβλημα είναι για την κυβέρνηση και πολιτικό. Οπως φαίνεται από τις πρώτες συνεδριάσεις Επιτροπών αλλαγής των αντικειμενικών αξιών, που ήδη συγκροτήθηκαν σε όλη τη χώρα, αν οι αντικειμενικές αξίες πλησιάσουν τις εμπορικές, τότε ελαφρύνονται οι κάτοικοι των προνομιούχων περιοχών και επιβαρύνονται ή δεν έχουν όφελος οι κάτοικοι στις υποβαθμισμένες περιοχές. Την διαπίστωση αυτή έκανε την περίοδο των εκλογών και η πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Ολγα Βαλαβάνη, που προειδοποίησε για το ενδεχόμενο να μεταφερθούν βάρη στους φτωχότερους.

Επί της ουσίας, στο υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζονται για τις αλλαγές αυτές και κάνουν ήδη τους λογαριασμούς τους, για το πώς επηρεάζει τα κρατικά ταμεία η απόφαση του ΣτΕ:

– Στα έσοδα του 2015, πιστεύουν πως η «ζημιά» θα περιοριστεί σε κάποια λίγα εκατομμύρια ευρώ που θα χρειαστεί να τα επιστρέψουν το δημόσιο και οι ΟΤΑ.

– Για το 2016, σχεδιάζουν έναν νέο φόρο ακίνητης περιουσίας που θα ξεπερνά τον σκόπελο για να μην χάσει το κράτος τα τουλάχιστον 2,65 δισ.ευρώ που εισπράττει ετησίως από την πηγή αυτή.

Τι θα περιμένουν πολίτες και επιχειρήσεις για φέτος;

Η κυβέρνηση θα ζητήσει την εισήγηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για να διαπιστωθεί αν θα πρέπει ή όχι να επιστρέψει ΕΝΦΙΑ που πλήρωσαν φέτος οι φορολογούμενοι. Η απόφαση ισχύει μεν αναδρομικά από τις 21 Μαΐου 2015 (δηλαδή πολύ πριν εκδοθούν τα εκκαθαριστικά) αλλά ο ΕΝΦΙΑ επιβάλλεται με βάση τις αντικειμενικές τιμές που ίσχυαν κάθε 1η Ιανουαρίου.

Ωστόσο οι ιδιοκτήτες που είχαν προσφύγει από το 2013, είχαν πετύχει αρχική απόφαση το 2014. Ενδεχομένως οι προσφεύγοντες να βρουν νομικό πάτημα σε αυτό για να στραφούν κατά του δημοσίου που καθυστέρησε να διορθώσει τις αντικειμενικές τιμές της εφορίας, πριν την 1η Ιανουαρίου 2015.

Σε κάθε περίπτωση, η αυξομείωση των αντικειμενικών αξιών επηρεάζει κατά κύριο λόγο τον συμπληρωματικό Φόρο Ακινήτων που πληρώνουν όσοι έχουν μεγάλες περιουσίες, από 300.000 ευρώ και άνω. Εφόσον οι αντικειμενικές μειωθούν στις ακριβές περιοχές, το δημόσιο ενδεχομένως να αναγκαστεί να επιστρέψει και χρήματα.

Οφελος θα έβλεπαν μόνον όσοι, μετά από τη μείωση, η αντικειμενική τιμή έπεφτε κάτω από τα 1.000 ή τα 1.500 ευρώ. Αντιθέτως σε αρκετές λαϊκές περιοχές και συνοικίες όπου οι αντικειμενικές τιμές ήταν ήδη χαμηλές

Για τους μικροϊδιοκτήτες, δεν προκύπτουν οφέλη. Ο βασικός φόρος ΕΝΦΙΑ δεν υπολογίζεται απευθείας στην αντικειμενική τιμή, αλλά καθορίζει μόνον το κλιμάκιο και τον συντελεστή φορολόγησης.

Για παράδειγμα, σε μια μεσαία περιοχή (πχ το Παλαιό Φάληρο) με αντικειμενική τιμή ζώνης 1750 ευρώ, μείωση θα προέκυπτε μόνον αν η αντικειμενική έπεφτε κατά 20% και άνω. Με μείωση 10%, η αντικειμενική τιμή δεν πέφτει κάτω από τα 1.500 ευρώ, για να αλλάξει και ο συντελεστής φορολόγησης.

Οφελος θα έβλεπαν μόνον όσοι, μετά από τη μείωση, η αντικειμενική τιμή έπεφτε κάτω από τα 1.000 ή τα 1.500 ευρώ.

Αντιθέτως σε αρκετές λαϊκές περιοχές και συνοικίες όπου οι αντικειμενικές τιμές ήταν ήδη χαμηλές, ενδεχομένως να διαπιστωθεί και υπέρβαση του ορίου των 1.000 ή 1.500 ευρώ, δηλαδή αυξήσεις!

Μειώσεις και αναδρομικά θα πρέπει να ισχύσουν για τα δημοτικά Τέλη Ακίνητης Περιουσίας που εισπράττουν οι δήμοι, είτε μέσω λογαριασμών ΔΕΗ, είτε από τα καταστήματα. Ειδικά για τα νοικοκυριά, οι διαφορές μπορεί να μην ξεπερνάνε τα 50 ή 100 ευρώ. Η «ζημιά» για τους δήμους όμως μπορεί να ανέλθει έτσι σε κάποιες δεκάδες εκατομμύρια, που θα τα αναζητήσουν με άλλους τρόπους, είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό, είτε από αύξηση της φορολογίας σε τοπικό επίπεδο (με μεγαλύτερους συντελεστές κλπ).

Επιστροφή φόρου αναμένεται να μπορούν να διεκδικήσουν όσοι έκαναν μεταβιβάσεις και γονικές παροχές ακινήτων, από το καλοκαίρι και μετά. Εφόσον πλήρωσαν με αυξημένες τιμές της εφορίας, τα χρήματα αυτά θεωρούνται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα και θα πρέπει να τους επιστραφούν.

Αγνωστο παραμένει όμως αν και το δημόσιο θα αναζητήσει επιπλέον φόρους, για μεταβιβάσεις ακινήτων που μετά τις αλλαγές διαπιστωθεί πως ήταν… χαμηλότερες από τις «κανονικές».

Ζήτημα γεννάται σε τέτοιες περιπτώσεις όμως και για τις αμοιβές συμβολαιογράφων κλπ, εφόσον υπολογίστηκαν με βάση την αντικειμενική.

Για το 2016, ο ΕΝΦΙΑ επανασχεδιάζεται εκ βάθρων, οπότε και δεν θα υπάρξει περίπτωση να μην εισπραχθούν τα 2,65 δισ. ευρώ. Το ζήτημα είναι «ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο» εφόσον οι φτωχικές συνοικίες, αλλά και οι πιο ακριβές, θα πλησιάσουν σε αξία τις μεσαίες.
Ωστόσο θα υπάρξουν ανατροπές σε άλλους φόρους που βαρύνουν τα ακίνητα και επηρεάζονται άμεσα από τις αλλαγές στις αντικειμενικές τιμές των ακινήτων. Πρόκειται για  τον φόρο μεταβίβασης, τον φόρο κληρονομιών, γονικών παροχών και δωρεών, τα τεκμήρια διαβίωσης, τον ΦΠΑ και το ΤΑΠ.

Σε κάθε περίπτωση, σε όποιες περιπτώσεις οι αγοραπωλησίες και οι φόροι ακινήτων υπολογίζονται με βάση την πραγματική αξία και όχι στην αντικειμενική (πχ φόρος υπεραξίας στις πωλήσεις) δεν φαίνεται να επηρεάζονται δραστικά από την δικαστική εμπλοκή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News