Οι διεθνείς αναλυτές πασχίζουν τα τελευταία εικοσιτετράωρα να εξηγήσουν πώς μία από τις ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη, αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου, βρέθηκε με δικές της ενέργειες στο επίκεντρο μιας διεθνούς αναταραχής –την οποία προκάλεσε η ίδια, από ό,τι φαίνεται κυρίως για ιδεολογικούς λόγους.

Από την περασμένη Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου, που ο νέος υπουργός Οικονομικών Κουάσι Κουαρτένγκ ανακοίνωσε μειώσεις φόρων ύψους 45 δισ. στερλινών, ακολούθησαν τα εξής: Η στερλίνα σημείωσε αμέσως ελεύθερη πτώση φτάνοντας τη Δευτέρα στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 1,0327 δολαρίου. Την Τρίτη, η απόδοση για το πενταετές ομόλογο της Βρετανίας ανήλθε στο 4,6%, πιο πάνω από αυτές της Ιταλίας και της Ελλάδας. Και την ίδια ημέρα, το ΔΝΤ «βγήκε από τα αριστερά» στην πρωθυπουργό Λιζ Τρας και τον Κουαρτένγκ, λέγοντας ότι ο «μίνι προϋπολογισμός» που κατήρτισαν περιέχει οριζόντιες μειώσεις φόρων (προς όφελος και των πλουσίων) και υπέδειξε ως ορθή επιλογή τις στοχευμένες μειώσεις σε όσους πλήττονται από την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό.

Η Τράπεζα της Αγγλίας, αναγνωρίζοντας την Τετάρτη ότι αν η αναταραχή στις αγορές συνεχιστεί «θα υπήρχε ουσιώδες ρίσκο για την οικονομική σταθερότητα του Ηνωμένου Βασιλείου» ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε αγορές μακροπρόθεσμων τίτλων 65 δισ. στερλινών.

«Η Βρετανία βλέπει τον πάτο του βαρελιού μιας οικονομικής καταστροφής που προκαλεί η ίδια στον εαυτό της» σχολίασε μετά τις τελευταίες εξελίξεις ο δημοσιογράφος της Washington Post, Ανταμ Τέιλορ. Και τα διεθνή Μέσα εμβαθύνουν στο προφίλ τού εξαιρετικά μορφωμένου (και με εντυπωσιακό βιογραφικό) υπουργού Οικονομικών Κουαρτένγκ, 47 ετών, που βρίσκεται μοιραία στο επίκεντρο αυτής της θύελλας.

Ο Κουαρτένγκ, παιδί μεταναστών από τη Γκάνα, είναι ο πρώτος μαύρος που αναλαμβάνει τη θέση του υπουργού Οικονομικών στη Βρετανία. Βρίσκεται στην καρέκλα αυτή για λιγότερο από έναν μήνα, αλλά πριν γίνει βουλευτής το 2010, είχε αρκετή πείρα δουλεύοντας σε επενδυτικές τράπεζες και hedge funds. Σπούδασε στο φημισμένο Κολέγιο Ιτον, απέκτησε διδακτορικό από το Κέιμπριτζ και πέρασε με υποτροφία από τη Σχολή Διακυβέρνησης Τζον Φ. Κένεντι του Χάρβαρντ. Ως ειδικός στην Οικονομική Ιστορία, έχει γράψει βιβλία που έτυχαν καλής υποδοχής.

Πώς άραγε βρέθηκε να γράφει –με αρνητικό τρόπο– Oικονομική Iστορία ο ίδιος, μόλις λίγες εβδομάδες αφότου η βρετανή πρωθυπουργός Λιζ Τρας τον επέλεξε για τη θέση του υπουργού Οικονομικών;

Στην επιφάνεια, το στόρι της κρίσης των τελευταίων ημερών είναι αυτό που περιγράφεται. Κοντολογίς, ένας «μίνι προϋπολογισμός» που προέβλεπε την κατάργηση του ανώτατου συντελεστή φόρου εισοδήματος του 45% για άτομα που κερδίζουν περισσότερα από 150.000 λίρες και την κατάργηση του ανώτατου ορίου στα μπόνους των τραπεζιτών, ήταν η αρχή της θύελλας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, εκτός από το ΔΝΤ, που πολύ σπάνια επικρίνει τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, ακόμη και ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s προειδοποίησε τη Βρετανία για το ενδεχόμενο υποβάθμισης.  Χαρακτήρισε μάλιστα τον «μίνι προϋπολογισμό» του Κουαρτένγκ «αρνητικό για την ανάπτυξη» και προειδοποίησε ότι ενδέχεται να προκαλέσει μόνιμη ζημιά στα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Γιατί δεν βγαίνουν τα νούμερα

Οι κινήσεις του Κουαρτένγκ εκτιμάται ότι θα μειώσουν δραματικά τα κρατικά έσοδα τη στιγμή που η κυβέρνηση της Τρας σχεδίαζε να ξοδέψει τεράστια ποσά για να στηρίξει τους ευάλωτους καταναλωτές έναντι της εκτίναξης των λογαριασμών της ενέργειας –ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία. Για να το κάνει αυτό, ο Κουαρτένγκ θα χρειαστεί να δανειστεί ένα μεγάλο χρηματικό ποσό από τις αγορές εν μέσω ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων στα ομόλογα της Βρετανίας την οποία προκάλεσε ο ίδιος. «Δεν χρειάζεται να έχεις διδακτορικό από το Κέιμπριτζ για να δεις ότι η εξίσωση δεν βγαίνει» σχολίασε η Washington Post.

H ιδεολογία πίσω από τις αποφάσεις

Οταν το ΔΝΤ, με γλώσσα που χρησιμοποιεί συνήθως για αναπτυσσόμενες οικονομίες, σημειώνει ότι τα μέτρα του Κουαρτένγκ «θα διευρύνουν τις οικονομικές ανισότητες», τότε προστίθεται με τον πλέον επίσημο τρόπο ένα ιδεολογικό στοιχείο σε μια οικονομική κρίση που σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, είναι ήδη μεγαλύτερη για τη Βρετανία από το Brexit, την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Και πολλοί αναζητούν τώρα την ιδεολογία των μέχρι στιγμής καταστροφικών αποφάσεων στα κείμενα του Κουαρτένγκ για την οικονομία, τα οποία περιγράφουν μια ριζοσπαστική άποψη για τα οφέλη του απολύτως ανεμπόδιστου εμπορίου. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε από τον Κουαρτένγκ, την Τρας και άλλους συντηρητικούς βουλευτές και κυκλοφόρησε το 2012, με τίτλο Britannia Unchained.

Το συλλογικό πόνημα, που έχει παρομοιαστεί με μανιφέστο νεοθατσερισμού, αναφέρει ότι η Βρετανία έχει ένα «διογκωμένο κράτος» με «υψηλούς φόρους» και ότι μόνο με μια επιθετική προσέγγιση από τη σκοπιά της ελεύθερης αγοράς θα μπορούσε να την οδηγήσει σε ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με την οπτική του βιβλίου, «ενώ τα παιδιά στην Ινδία φιλοδοξούν να γίνουν γιατροί ή επιχειρηματίες, οι Βρετανοί ενδιαφέρονται περισσότερο για το ποδόσφαιρο και την ποπ μουσική».

«Είχε προειδοποιήσει η Σιδηρά Κυρία»

Οπως σημείωσε στο Politico o δημοσιογράφος και συγγραφέας Τζέιμι Ντέτμερ, «οι θατσερικοί φιλελεύθεροι Τρας και τον Κουαρτένγκ θα πρέπει να γνωρίζουν πόσο επικίνδυνο είναι να δοκιμάζουμε την υπομονή των αγορών», αφού «το είδωλό τους», η Σιδηρά Κυρία, είχε προειδοποιήσει για τους κινδύνους της σύγκρουσης με τις αγορές.

Επί του παρόντος, Τρας και Κουαρτένγκ δείχνουν να έχουν αιφνιδιαστεί από την αντίδραση των αγορών. Αλλά αποφεύγουν τις δημόσιες αναφορές που θα μπορούσαν να καθησυχάσουν, όχι μόνο τους τραπεζίτες, αλλά και την ίδια τη χώρα. Ισως, όπως σημειώνουν αναλυτές, διότι πιστεύουν ότι η πολιτική τους θα λειτουργήσει μακροπρόθεσμα.

Και αν δεν λειτουργήσει; Ηδη διατυπώνονται εκτιμήσεις ότι η κυβέρνηση Τρας δεν θα φτάσει ως τις επόμενες εκλογές, που κανονικά θα γίνουν τον Ιανουάριο του 2025. Σύμφωνα με τον Guardian, βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος ζητούν από την Τρας την απομάκρυνση του υπουργού Οικονομικών, προειδοποιώντας την σε ιδιωτικές συνομιλίες ότι η κυβέρνησή της κινδυνεύει με ξαφνικό θάνατο, πριν καν κάνει τα πρώτα της βήματα.

Αν πέσει η Τρας, κάτι που δεν φαίνεται –αυτή τη στιγμή τουλάχιστον– ως η πιθανότερη εκδοχή, η Βρετανία θα αποκτήσει πέμπτο πρωθυπουργό σε λιγότερο από μια δεκαετία. Η πολιτική και η οικονομική αστάθεια θα πηγαίνουν χέρι χέρι. Και αν το «πείραμα» του Κουαρτένγκ αποτύχει, θα έχει κερδίσει, ως οικονομικός ιστορικός, μια θέση στα βιβλία της Οικονομικής Ιστορίας, ως ένα παράδειγμα υπουργού Οικονομικών του οποίου η ιδεολογία συγκρούστηκε με την πραγματικότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News