Χωρίς καμιά αλλαγή στους βασικούς κανόνες του Μάαστριχτ, δηλαδή της υποχρέωσης των χωρών-μελών του ευρώ να κρατούν το έλλειμα του προϋπολογισμού κάτω από το 3% του ΑΕΠ κάθε χρόνο και να «κυνηγούν» μέσω της συγκράτησης των δαπανών και των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών τον στόχο μείωσης του δημοσίου χρέους στο 60% του ΑΕΠ, είναι το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας – η Κομισιόν παρουσίασε κατ’ ουσίαν ένα νέο πλαίσιο χαλαρής δημοσιονομικής εποπτείας στην ευρωζώνη.

Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα του βέτο των Γερμανών σε χαλάρωση των στόχων. Και το νέο είναι ότι οι υπερχρεωμένες χώρες θα κληθούν να υποβάλουν μεσοπρόθεσμα σχέδια μείωσης του δημοσίου χρέους, ενώ το εργαλείο ελέγχου των Βρυξελλών θα περιοριστεί στο ύψος των ετήσιων δαπανών.

Αυτά προκύπτουν από τις νομοθετικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας που παρουσίασε την Τετάρτη η Κομισιόν. Οι προτάσεις, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, αντιμετωπίζουν ελλείψεις στο τρέχον πλαίσιο. Λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη μείωσης των πολύ αυξημένων επιπέδων δημοσίου χρέους, βασίζονται στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση της Covid-19 και προετοιμάζουν την ΕΕ για μελλοντικές προκλήσεις.

Μάλιστα, όπως εξήγησε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «οι νέοι κανόνες θα διευκολύνουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και θα συμβάλουν στη μείωση των υψηλών αναλογιών δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ με ρεαλιστικό, σταδιακό και διαρκή τρόπο».

Ισχυρότερη εθνική ιδιοκτησία

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των προτάσεων της Επιτροπής. Τα κράτη-μέλη θα σχεδιάσουν και θα παρουσιάσουν σχέδια που θα καθορίζουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους, τα μέτρα για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών, καθώς και τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις προτεραιότητας για μια περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων ετών. Αυτά τα σχέδια θα αξιολογηθούν από την Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο με βάση κοινά κριτήρια της ΕΕ.

Η ενσωμάτωση δημοσιονομικών, μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών στόχων σε ένα ενιαίο μεσοπρόθεσμο σχέδιο θα συμβάλει στη δημιουργία μιας συνεκτικής και εξορθολογισμένης διαδικασίας. Θα ενισχύσει την εθνική ιδιοκτησία παρέχοντας στα κράτη-μέλη μεγαλύτερα περιθώρια για τον καθορισμό των δικών τους οδών δημοσιονομικής προσαρμογής και τις δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.

Τα κράτη-μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου για να διευκολύνουν την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση και επιβολή της εφαρμογής αυτών των δεσμεύσεων.

Η νέα διαδικασία δημοσιονομικής εποπτείας θα ενσωματωθεί στο «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο», το οποίο θα παραμείνει το κεντρικό πλαίσιο για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης.

Απλούστεροι κανόνες

Οι δημοσιονομικές καταστάσεις, οι προκλήσεις και οι οικονομικές προοπτικές ποικίλλουν σημαντικά στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Ως εκ τούτου, μια προσέγγιση που «ταιριάζει σε όλους» δεν λειτουργεί. Οι προτάσεις επιδιώκουν τη μετάβαση σε ένα πλαίσιο εποπτείας που βασίζεται περισσότερο στον κίνδυνο που θέτει τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους στον πυρήνα του, ενώ προάγει τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Αυτή η προσέγγιση θα τηρεί ένα διαφανές κοινό πλαίσιο εντός της ΕΕ.

Τα σχέδια των κρατών-μελών θα καθορίσουν την πορεία για δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτά θα διαμορφωθούν με πολυετείς στόχους για τις δαπάνες, οι οποίοι θα αποτελούν τον ενιαίο λειτουργικό δείκτη για τη δημοσιονομική εποπτεία, απλοποιώντας έτσι τους δημοσιονομικούς κανόνες.

Για κάθε κράτος-μέλος με δημόσιο έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ ή δημόσιο χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα εκδίδει μια «τεχνική τροχιά». Αυτή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι το χρέος θα τεθεί σε μια εύλογη καθοδική πορεία ή θα παραμείνει σε συνετή επίπεδα και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει ή θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Για τα κράτη-μέλη με δημόσιο έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος κάτω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνικές πληροφορίες ώστε να διασφαλίσει ότι το δημόσιο έλλειμμα διατηρείται κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Αυτές οι τεχνικές τροχιές και οι τεχνικές πληροφορίες θα καθοδηγήσουν τα κράτη-μέλη κατά τον σχεδιασμό των πολυετών στόχων δαπανών που θα συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους. Θα ισχύουν κοινές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Οι τιμές αναφοράς 3% και 60% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και το χρέος θα παραμείνουν αμετάβλητες.

Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα πρέπει να είναι χαμηλότερος στο τέλος της περιόδου που καλύπτεται από το σχέδιο, από ό,τι στην αρχή αυτής της περιόδου, και μια ελάχιστη δημοσιονομική προσαρμογή 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως σημείο αναφοράς θα πρέπει να εφαρμοστεί εφόσον το έλλειμμα παραμένει πάνω από το 3% του ΑΕΠ.

Επιπλέον, τα κράτη-μέλη που επωφελούνται από μια εκτεταμένη περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα μεταφερθεί στα τελευταία χρόνια της περιόδου.

Γενικές και ειδικές για κάθε χώρα ρήτρες διαφυγής θα επιτρέψουν αποκλίσεις από τους στόχους δαπανών σε περίπτωση σοβαρής οικονομικής ύφεσης στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ συνολικά, ή εξαιρετικών περιστάσεων εκτός του ελέγχου του κράτους-μέλους, με σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά. Το Συμβούλιο, βάσει σύστασης της Επιτροπής, θα αποφασίσει για την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση αυτών των ρητρών.

Διευκόλυνση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων

Οι προτάσεις στοχεύουν στο να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν τα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν σημαντικά μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά μέτρα. Τα κράτη-μέλη θα επωφεληθούν από μια πιο σταδιακή πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής εάν δεσμευθούν στα σχέδιά τους για μια σειρά μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που συμμορφώνονται με συγκεκριμένα και διαφανή κριτήρια.

Ενώ οι προτάσεις παρέχουν στα κράτη-μέλη περισσότερο έλεγχο στον σχεδιασμό των μεσοπρόθεσμων σχεδίων τους, θέτουν επίσης σε εφαρμογή ένα πιο αυστηρό καθεστώς επιβολής, ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα κράτη-μέλη τηρούν τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδιά τους.

Για τα κράτη-μέλη, τέλος, που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις για το δημόσιο χρέος, οι αποκλίσεις από τη συμφωνημένη πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής θα οδηγήσουν εξ ορισμού στο άνοιγμα μιας διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News