Η κατασκευάστρια εταιρεία επίπλων IKEA ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ταμείου αποζημιώσεων ύψους 6 εκατ. ευρώ για τους πολιτικούς κρατούμενους της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν να κατασκευάζουν εξαρτήματα για τα έπιπλά της κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Times του Λονδίνου, η απόφαση της σουηδικής εταιρείας αναμένεται να αυξήσει την πίεση και σε άλλες Δυτικές εταιρείες που φέρεται να επωφελήθηκαν από αυτή την πρακτική, συμπεριλαμβανομένης της Aldi Nord, της γερμανικής εταιρείας λιανικών πωλήσεων χαμηλού κόστους.

Από τη δεκαετία του 1950 μέχρι και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το 1989, δεκάδες χιλιάδες Ανατολικογερμανοί που είχαν φυλακιστεί για πολιτικούς λόγους από το κομμουνιστικό καθεστώς αναγκάστηκαν να παράγουν καταναλωτικά αγαθά προς πώληση στη Δύση, συχνά κάτω από απάνθρωπες ή ανθυγιεινές συνθήκες.

Νωρίτερα φέτος, μια έκθεση ιστορικών του Πανεπιστημίου Χούμπολντ του Βερολίνου, η οποία τους ανατέθηκε από μια ένωση θυμάτων εκείνης της πρακτικής, διαπίστωσε ότι στο πρόγραμμα εξαναγκαστικής εργασίας συμμετείχαν ετησίας από 15.000 μέχρι 30.000 πολιτικοί κρατούμενοι. Συχνά αποστέλλονταν σε εργοστάσια που θεωρούνταν πολύ επικίνδυνα για απλούς εργάτες ή παρέμεναν εκτεθειμένοι σε επιβλαβείς χημικές ουσίες όπως χλώριο, υδράργυρο και οξείδιο του χρωμίου.

Η Μπριγκίτ Κρίγκνερ, που ήταν έγκλειστη στις γυναικείες φυλακές Χόενεκ του Ανατολικού Βερολίνου ως «ανατρεπτική αγκιτάτορας», με την κατηγορία της «δυσφήμισης του κράτους» να της απαγγέλλεται το 1979, εξαναγκάστηκε να εργαστεί για την κατασκευή κινητήρων πλυντηρίων ρούχων σε μια υπόγεια εγκατάσταση της οποίας τη διεύθυνση είχε κρατική εταιρεία. Ακολούθως, τα εξαρτήματα στέλνονταν στο εργοστάσιο Γιόζεφ Σέπαχ, στην πόλη Ικενχάουζεν της Βαυαρίας.

«Δεν είχα προστατευτικά γυαλιά» είπε σε πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε η γερμανική Βουλή. «Δεν είχα τίποτε να πιω, μας έδιναν δύο φλιτζάνια νερό για 20 εργάτριες κάθε ημέρα, σε συνθήκες ακραίας ζέστης. Κάναμε διάτρηση μετάλλων και κοπές σπειρωμάτων για να φτιάξουμε βίδες – ο λαιμός μου ήταν εντελώς καμένος από τα καυτά μεταλλικά ρινίσματα. Αν δεν ολοκληρώναμε την ποσόστωσή μας, τα παιδιά μας δεν λάμβαναν κρατική ενίσχυση. Οι συνθήκες στο υπόγειο ήταν άθλιες».

Αν και οι κρατούμενοι τυπικά ανήκαν στο δυναμικό ανατολικογερμανικών εταιρειών, τα αγαθά που κατασκεύαζαν συχνά αποστέλλονταν στη Δυτική Γερμανία, με αντάλλαγμα τα απαραίτητα για το καθεστώς μάρκα. Σύμφωνα με την έκθεση, η συνολική αξία των προϊόντων που παρήγαγαν ήταν ύψους 600 εκατ. μάρκων ετησίως τη δεκαετία του 1980, ποσό που σήμερα ισοδυναμεί με περίπου 750 εκατ. ευρώ.

Η IKEA αναγνώρισε το 2012 ότι είχε παραλάβει εξαρτήματα επίπλων από ένα εργοστάσιο μετάλλων της πόλης Νάουμπεργκ της Ανατολικής Γερμανίας, το οποίο επάνδρωναν εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι που είχαν καταδικαστεί για απόπειρα φυγής από τη χώρα. Αλλά δεν ήταν η μοναδική εταιρεία που είχε επωφεληθεί από την εξαναγκαστική εργασία.

Οι ακαδημαϊκοί του πανεπιστημίου Χούμπολντ ανακάλυψαν ότι η Aldi Nord είχε αγοράσει γυναικεία καλσόν φτιαγμένα από πολιτικούς κρατούμενους της Ανατολικής Γερμανίας, και ότι και άλλα εξέχοντα δυτικογερμανικά πολυκαταστήματα, όπως το Karstadt και το Hertie, ίσως είχαν εκμεταλλευθεί το συγκεκριμένο σύστημα. Παράλληλα, κατηγόρησαν την Otto, μια εταιρεία ταχυδρομικών παραγγελιών, ότι διένειμε ορισμένα από τα προϊόντα.

Η γερμανική IKEA είναι η πρώτη από τις επιχειρήσεις που επωφελήθηκαν από την καταναγκαστική εργασία, που ίδρυσε ταμείο αποζημιώσεων. «Λυπούμαστε βαθύτατα που προϊόντα τα οποία εμπορευόταν η IKEA κατασκευάζονταν από πολιτικούς κρατούμενους στην Ανατολική Γερμανία» δήλωσε ο Βάλτερ Κάντναρ, διευθύνων σύμβουλος της επιχείρησης στο Βερολίνο.

Η πρωτοβουλία χαιρετίστηκε από τους εκπροσώπους των θυμάτων, οι οποίοι εξέφρασαν την ελπίδα ότι και άλλες εταιρείες θα αισθανθούν υποχρεωμένες να ακολουθήσουν το παράδειγμα της IKEA. Κάτι τέτοιο, όμως, ίσως αποδειχθεί δύσκολο. Η Aldi Nord εξέφρασε γενικώς τη λύπη της για την αποκάλυψη, αλλά ανέφερε ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού της από τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 δεν μπορούν πλέον να υπολογιστούν λεπτομερώς.

Η Aldi διαθέτει σουπερμάρκετ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία όμως τελούν υπό τη διεύθυνση της Aldi Süd, που είναι πλήρως ανεξάρτητη από την Aldi Nord. Η Otto, από την πλευρά της, αρνείται ότι επωφελήθηκε από την καταναγκαστική εργασία των ανατολικογερμανών πολιτικών κρατουμένων, ισχυριζόμενη ότι έχει πέσει θύμα στοχοποίησης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News